Tahsin Nahit

Şair ve yazar (D. 1887, İstanbul - Ö. 12 Mayıs 1919, İstanbul). Anne tarafından Düyûn-ı Umûmiye muhasibi Mes’ûd Bey’in torunudur. Babası Gülhane Askerî Rüştiyesi matematik öğretmeni yarbay Asaf Bey’dir. Soğukçeşme Askerî Rüştiyesinden (ortaokul) sonra Galatasaray Sultanisini (lise) bitirdi. Hukuk Mektebindeki öğrenimini yarım (1913) bıraktı. Ekonomik durumu düzgün bir aileye mensup olduğundan sürekli bir işi olmadı. İttihad ve Terakki Fırkasının üyesi olarak Birinci Dünya Savaşı yıllarında İaşe Nazırlığında (Bakanlığında) müfettişlik yaptı. Bir süre sonra memurluktan ayrılarak zamanını edebiyat çalışmalarına ayırdı. Hukuk öğrenciliği yıllarında politikaya duyduğu ilgiyle İttihad ve Terakki Cemiyetine giren Tahsin Nahit, özellikle İkinci Meşrutiyet’in (1908) ilk aylarında bu partinin faal bir üyesi oldu. Meşrutiyet’in ilânını da bir şiiriyle kutladı. Ancak yaşadığı devrin siyasi olaylarına şiirdeki ilgisi bu manzumeden ibaret kaldı. Daha sonra, özellikle 31 Mart Olayı (13 Nisan 1909) sırasında, İttihad ve Terakkiyi kusurlu ya da suçlu bulduğundan, parti içinde eleştirel bir tavır takındı. Meclis-i Mebûsanda, İttihad ve Terakki grubunun millî hakimiyeti sarsacak faaliyetlerde bulunduğunu ileri sürerek 18 Ocak 1911 tarihli bir mektupla, başka hiçbir partiye girmemek kararıyla istifa etti. Bu istifasıyla siyasetten elini tamamen çekti ve bundan sonra kendini yalnız edebiyata, daha çok da tiyatro çalışmalarına verdi. Öldüğünde Büyükada Mezarlığında toprağa verildi.

Tahsin Nahit’in ilk şiirleri Selanik’te yayımlanan Çocuk Bahçesi (1905) adlı dergide T. Nâhîde imzasıyla çıkmıştı. Bunlardan bilinen ilki de 1905’te çıkan “Fener” adlı şiirdir. Sonraki yıllarda şiir ve hikâyeleri Hâle, Servet-i Fünun, Resimli Kitap, Nedim, Rübab, Şâir; Mehâsin, Âşiyân, Musavver Muhit, Kadın, Resimli Roman dergilerinde yayımlandı. Son şiirleri de Şair (1918) ve Nedim (1919) dergilerinde yer aldı. Fecri Âti (1909-13) topluluğuna katıldıktan sonra şiirleri ve tiyatro üzerine yazıları Servet-i Fünûn dergisinde yayımlandı. Şairlik hayatı, ona Servet-i Fünûn şiiri ile Ahmed Hâşim’in “Şiir-i Kamer”leri arasında bir yer sağla­dı. Hâşim’le aynı yaşlarda olması, muhtemelen lisedeki arkadaşlıkları bu iki şâiri Fecr-i Âti grubu içinde de bir araya getirdi. Fecr-i Âti yazar ve şairleri sık sık onun evinde toplanıyorlardı. Ailesinin maddî durumunun iyi olması, Cağaloğlu’ndaki evlerini Fecr-i Âti grubu şair ve yazarları için edebî bir ortam durumuna getir­mişti.

Meşrutiyet’ten (1908) sonra tiyatro çalış­malarına başlayan Tahsin Nahit, ilk olarak bir perdelik Hicranlar (1908) adlı küçük bir trajedi yazdı. Bunu, Ruhsan Nevvâre takma adını kullanan Hâdiye Hanım (Selimoğlu) ile yazdıkları Jön-Türk oyunu takip etti (1909). Ölümüne kadar yazdığı; basılmış ya da basılmamış, oynanmış ya da oynanmamış tiyatrolarının sayısı on kadardır. Bunlardan ikisi uyarlama, ikisi de Şahabeddin Süleyman’la ortaklaşa yazdığı oyunlardır. Tiyatroları genel olarak melodram tarzındadır. Bunlardan Ruhsan Nevvâre ve Şahabeddin Süleyman’la birlikte yazdıklarında ve uyarlamalarında daha başarılı olduğu söylenebilir. Bir Çiçek İki Böcek adlı uyarlaması da Muh­sin Ertuğrul’un ilk rejisörlük denemesi olarak sahneye konuldu ve yazarından epeyce söz ettirdi. Gerek tiyatroları, gerekse şiirleri için eleştirmenler, genç yaşta ölmemiş olsaydı başarılı eserler verebileceğini söylediler. Şiirlerinde benlik, aşk, gelecek düşleri ve doğa konularını işledi. Tevfik Fikret ile Ahmet Haşim’in etkisindeki şiirlerinde de, oyunlarında da önemli bir başarı gösterdiği söylenemez. Hemen hepsi aruz ölçüsüyle yazılmış olan şiirlerinde yer yer serbest müstezat denemeleri vardır. Yine Servet-i Fünun’cuların başlatmış olduğu, şiir içinde tema ile paralel olarak veznin değiştirilmesi gibi teknik oyunlara da yer verdi. Her iki tekniğin birlikte kullanılması şekline “nazm-ı serbest” denilmesi de Tahsin Nâhit ile başladı. Bazı şiirleri bestelenmiştir.

ESERLERİ:

ŞİİR: Rûh-ı Bikayd (Kayıtsız Ruh, 1910).

OYUN: Hicranlar (1908), Jöntürk (Ruhsan Nevvâre ile, 1909), Firar (1910). Şahabettin Süleyman ile: Kırık Mahfaza (1911), Kösem Sultan (basılmadı, 1912), Ben... Başka... (1913), Rakibe (1919), İki Böcek Bir Çiçek (R. de Flers-Caillavet’den uyarlama, basılmadı), Osman-ı Sâni (basılmadı), Rakîbe (Henry Kistemaeckers-Eugéne Delard’dan uyarlama, 1919), Sanatkâr (basılmadı); Talâk (basılmadı).

KAYNAK: Ahmet Haşim / Ruh-ı Bî-kayd üzerine (Servet-i Fünun, 24.3.1910), Nedim dergisi (sayı: 16-17, 1919), Rifat Necdet Evrimer / Fecriâtî Şairleri: Mehmet Behçet ve Tahsin Nâhid (1961), Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı Müellifleri II (1972), TDE Ansiklopedisi (c. 8, 1976-98), TBE Ansiklopedisi (2001), Prof. Dr. Orhan Okay / Tahsin Nâhid (Büyük Türk Klâsikleri, c. 12, 2004), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).