Şair ve yazar (D. 23 Eylül 1930, Çölemerik /
Hakkari - Ö. 6 Temmuz 2003, İstanbul). Tam adı: Çelik Uygur Gülersoy. Beyoğlu
Erkek Lisesi (1949), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi (1958) mezunu.
Öğrenciliği sırasında çalışmaya başladığı (1947) Türkiye Turing ve Otomobil
Kurumunun bir süre hukuk danışmanlığını (1961) ve 1965’ten itibaren genel
müdürlüğünü yaptı. Yönettiği kurumun gösterdiği kültür, sanat ve turizm
alanındaki etkinlikleriyle tanındı. Şişli’de Osmanoğlu Kliniğinde pankreas kanserinden
yaşamını yitirdi.
İlk yazısı 1952 yılında Türkiye Turing ve
Otomobil Kurumu dergisinde çıkan bir kitap tanıtımıydı. Kendi incelemesi
olan Kapalıçarşı’nın Romanı’yla 1979 Sedat Simavi Vakfı Ödülünü, 1980’de
Turizm ve Kültür Bakanlığından şeref plaketi aldı. Ayrıca İtalya
Cumhurbaşkanlığının “Cevaliere” (1977), Fransa Cumhurbaşkanlığının “Ulusal
Takdir” (1978), İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Teşekkür (1991) beratlarıyla
ödüllendirildi. 1986 yılında Karadeniz ve Boğaziçi üniversitelerince kendisine
fahrî doktorluk unvanı verildi. İstanbul’daki birçok eski ve tarihi yapıyı
yıkılmaktan kurtardı, İstanbul Kitaplığını kurdu. 1967 yılında, İstanbul
yollarına Türkiye’de ilk kez trafik yön levhalarının konulması çalışmasını
gerçekleştirdi. Kültür Bakanlığının 2000 yılı Kültür ve Sanat Büyük Ödülüne
değer görüldü.
“Ahmet Hamdi Tanpınar’ın çok kullandığı bîr
ifadeyle, ‘onun bir masalı vardır’, ve eskilerin tabiriyle ‘fena fi’l-İstanbul’
olmuş bir çeşit mistiktir Çelik Gülersoy; yaptıklarını ister mimar gözüyle
bakıp beğenmeyin, ister restoratör gözüyle bakıp kıyasıya eleştirin, ister bir
çevreci olarak binbir kusur bulun...
“Haklı olabilirsiniz, ama, onun, birtakım
mekânları zamanın elinden ve kurtların pençesinden çekip aldığını ve belki
garibanların giremediği, ama başka türlü ayakta kalması mümkün olmayan, en
azından çiçekleriyle, temiz ve bakımlı görünüşleriyle göz zevkimizi okşayan,
betonarme kaosunun ortasında biraz nefes alabildiğimiz ‘postmodern güzellikler’
dönüştürdüğünü inkar edemezsiniz. Ben kendi hesabıma o çocuğa büyük saygı
duyuyorum.
“Ah, o içimizdeki çocuk!” (Beşir Ayvazoğlu)
ESERLERİ:
ARAŞTIRMA-İNCELEME: Sosyal Turizm (1961),
Seyahat Acentalığı (1963), İstanbul Rehberi (1963), Türkiye’nin
Turizm Propagandası (1964), Türk Toplumu ve Turizm (1970), İstanbul
Görünümleri 1. Köprü ve Galata (1971), Lale ve İstanbul (1980), Tory
of the Grand Bazaar (1980), Batıya Doğru (1981), Eski İstanbul
Arabaları (1981), Kayıklar (1983), İstanbul Estetiği (1983), Le
Groman du Grand Bazaar (1983), İstanbul’un Anıtsal Ağaçları (1984), Hidivler
ve Çubuklu (1985), Hotel de’Anglerre (1985), Reklamlar ve Biz
(1986), Göksuyu Ağıt (1987), Tramvay İstanbul’da (1989), Mavi
Cami (1990), Beyoğlu’nda Gezerken (1990), Nasıl Bir İstanbul? (1990),
Dolmabahçe Placa and its Environs (etüd, 1990), The Caique
(1991), Çerağan Sarayları (1992, İngilizcesi ayrıca basıldı, Çerağan
Palances, 1992), Tepebaşı / Bir Meydan Savaşı (1993), The Khedives
and the Çubuklu Summer Palace (1993), Kız Kulesinin Kitabı (1993), Büyükada/Yesterday
(1997), Safranbolu (1997).
ALBÜM: Küçüksu (1985).
ANI: Kırk Yıl Olmuş (1989).
ŞİİR: Ayrılış (1996), Hüzün Yağmuru
(1997).
HAKKINDA: Beşir Ayvazoğlu / İstanbul’da Bir
Masalı Yaşayan Adam: Çelik Gülersoy (Defterimde Kırk Sûret, 3.bas., 1999, s.
94-97), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (6. bas. 1999), TBE
Ansiklopedisi (2001).