Türkiye’nin ilk kadın sendikacısı (D. 1918 yılında Kıbrıs’ın Lefkoşe –Ö. 5 Ocak 2002, Ankara). Dervişe hanımın kızlık soyadı ’Türkeş’tir. Zira kendisi rahmetli Alpaslan Türkeş’in baba bir anne ayrı kız kardeşidir. İstanbul Çapa Kız Enstitüsü’nü bitirdikten sonra Bandırma Yaprak Tütün Bakım İşleme Evi’nde işe başlar. Daha sonraki yıllarda sendikal faaliyetlere katılarak kısa zaman içerisinde yönetim kuruluna seçilme başarısını gösterir. Yine bir sendikacı olan doğu kökenli Sabahattin Koçoğlu ile evlenir. Kayıtlara göre bir erkek çocuğu var.
1955
yılında ilk kez Başkan seçilir. Daha sonraki yıllarda; 26 Mayıs 1957, 16
Ağustos 1959, 12 Kasım 1961, 11 Şubat 1962, 30 Kasım 1963, 29 Ağustos 1965, 14
Mayıs 1967 tarihlerinde yapılan genel kurullarda ‘Bandırma, Balıkesir,
Çanakkale Havalisi Tütün Müskirat Gıda ve Yardımcı İşçiler Sendikası’nın
başkanlığına seçilir.
Dervişe
Koçoğlu, 19 Ağustos 1968’de kurulan Tekgıda-İş’in kurucular kurulunda da görev
alır. Türkiye Tütün Müskirat Gıda ve Yardımcı İşçiler Sendika Federasyonunun 5
Aralık 1969’da kendisini feshederek Tekgıda-İş’e katılmasıyla birlikte
Federasyon üyesi olan Bandırma Şubesi de fesih kararı alarak Tekgıda-İş’e
katılır.
5
Temmuz 1970’te yapılan genel kurulda Bandırma Şube Başkanlığına seçilen Dervişe
Koçoğlu, 1 Ekim 1972’de Tekgıda-İş’in genel kurulunda ise üst kurul
delegeliğine seçilerek, 21 Aralık 1975’te yapılan genel kurulda hiçbir yönetim
kademesinde yer almayarak aktif sendikacılık hayatını sona erdirir. Toplam 11
dönem sendika başkanlığı yapan Dervişe Koçoğlu, bundan sonraki yaşamını
İstanbul’da sürdürür ve 5 Ocak 2002’de Hacettepe Üniversitesi Hastanesinde
kanserden yaşamını yitirir.
KAYNAK:
Türkiye'de 57 Yıl Önce Sendika Başkanlığı Yapan Dervişe Koçoğlu (tekgida.org.tr,
25 Mayıs 2012), Dervişe Koçoğlu Nasıl Derviş Koç Oldu? (bianet.org, 26 Mayıs
2012), Dervişe Koçoğlu (neokur.com, 7 Mart 2016), Dervişe Koçoğlu – Pinterest (pinterest.com,
14 Ağu 2019), Dervişe Koçoğlu kimdir? (sayimalkazak.blogspot.com, 31.12.2019).
Yazı
işleri müdürlüğünü yaptığı Petrol-İş Dergisi’nin 1958 yılında çıkan 4.sayısında
Koçoğlu’nun Türk-İş delegeliğine seçilemeyişini şöyle özetliyor:
‘’Mücadele
büyük oldu. 31 namzet arasından 12 kişi seçilirken eski delege, kıymetli kadın
idareci Dervişe Koçoğlu seçilemiyordu. Birçok sendikacının samimiyetle
üzüldükleri bu konuda akıl başa sonradan geliyordu.’’
1
Mart 1966 tarihli ‘İşçi Davası Gazetesi’nde yayınlanan bir yazıda da şu
ifadelere yer veriliyor: ‘’Türk-İş tarafından İsveç ve Amerika’ya gönderilen ve
bu seyahatlerden geniş malumat ve muvaffakiyetle dönen sendikanın başkanı
Dervişe Koçoğlu ve arkadaşları yalnız TEKEL’de değil, gıda işkollarında çalışan
işçilere de el atmıştır.’’
Gazetede
Koçoğlu’nun fırın işçilerinin örgütlenmesi için neler yaptığı şöyle dile getiriliyor:
‘’Bilhassa kanun nizam tanımayan bazı fırın işverenleri ile büyük mücadeleye
girişerek bu işyerlerinde günde 16 saat boğaz tokluğuna çalıştırılan ve
istismar edilen, ezilen işçilerin insan şeref ve haysiyetine yaraşır ücrete ve
istirahate kavuşmaları için günlerce devam eden grevin başında sabahlara kadar
nöbet tutan bayan sendikacımız işverenlerin şikayeti yüzünden mahkemelere,
savcılara kadar ifade vermekten yılmamış, neticede haklı direnmeleri müspet
sonuç vererek işverenler dize gelip mağdur işçilerin her türlü hakları toplu
sözleşme ile elde edilmesinde büyük muvaffakiyet sağlanmıştır.’’
Bugün
bile grev yerlerinde sabahlara kadar nöbet tutan sendikacı kadına rastlamak bir
iki istisna dışında çok zor. Dervişe Hanım’ın kadınlık görevlerini dikkate
almadan edememiş, ama yine de denklemi biraz ters kurmuş. ‘’İcabında yavrusunu
bile ihmal ederek kendisini işçilere adadı’ diyor. Dergi’nin bir anlamda da
sendikasının döneminde ona sahip çıkma konusundaki bu çabası takdire şayan.
Diğer yandan, sendika başkanı da olsa cumhurbaşkanı da olsa, çocuklara bakma
görevinin kadınlara ait olduğu mesajı da verilmeden durulamıyor.
Avukat
Turgut İnal’da 2010 yılında İlkhaber Gazetesinde çıkan bir yazısında
Koçoğlu’ndan bahsediyor ve kendisini
şöyle tanımlıyor: “Çelik gibi bir iradesi ve dehşet ölçüsünde nefis bir konuşma
yeteneği vardı.”
KAYNAK:
Dervişe Koçoğlu İle İlgili Yazılanlar (sayimalkazak.blogspot.com, 31.12.2019).