Kardiyoloji
Profesörü, Cerrah, Kalp Ameliyatı ve Kalp Nakli Öncülerinden (D. 11 Mart 1930,
Kahramanmaraş - Ö. 26 Haziran 2019, İstanbul). Bursa Erkek
Lisesi (1947), İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi (1954) mezunu.
Dr.
Kemal Bayazıt bundan 50 yıl önce Türkiye'nin ilk kalp naklini gerçekleştiren
duayen isim olarak kalp cerrahisinde öncülük ettiği çalışmalarla Türk tıbbına uzun
yıllar referans isim oldu.
Op.
Dr. Bayazıt, 1968'de Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Kardiyovasküler Cerrahi Bölümü'nde
klinik şefiyken gerçekleştirdiği kalp nakliyle, Türk tıbbının gelişimi için çok
önemli bir kapıyı da açmış oldu.
Bu
operasyonla adını Türk tıp tarihine yazdıran, "Hocaların hocası",
"kalp cerrahisinin yaşayan çınarı" olarak da anılan Bayazıt,
Türkiye'de kalp cerrahisinin yaygınlaştırılması, modern koroner baypas
cerrahisinin kurulması, gelişmesi, yeni kalp cerrahisi merkezlerinin açılması,
biyomedikal mühendislik bilim dalının gelişmesi gibi alanlarda da önemli
hizmetler verdi.
Op.
Dr. Kemal Bayazıt, sadece tıp ve bilim insanı olarak değil, aynı zamanda bu
alanda yetiştirdiği önemli cerrahlarla da topluma hizmet etmeyi sürdüdü
Adına,
2017 yılında öğrencisi Kalp Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Süha Küçükaksu
tarafından "Kalbin Son İmparatoru" başlıklı kitap dahi yazılan
Bayazıt, 2018 yılında AA muhabirine, 50. yıl dönümünde ilk naklin serüvenini şöyle
anlattı:
"İlk nakli
öncesi 40'ın üzerinde hayvan tecrübesi gerçekleştirdim"
Op.
Dr. Kemal Bayazıt, "Bizim yapmış olduğumuz nakil, ilk olması bakımından
önemli. Yalnız, o safhaya nasıl gelindi bu da çok önemli bir nokta. Yani günün
birinde 'hadi nakil yapalım' deyip de bunu uygulamış değilim. Bu sürece gelene
kadar, kalp cerrahisinin olgunlaşması, fiziksel ve biyolojik birtakım
sorunların da çözülmüş olması önemliydi. Ameliyattan sonra ret meselelerini de
göz önünde bulundurmak gerekiyordu." diye konuştu.
İnsandan
insana ilk kalp naklini gerçekleştiren Güney Afrikalı cerrah Christiaan
Barnard'ın bu operasyonundan sonra, dikkatlerin organ nakilleri üzerine
çevrildiğini aktaran Bayazıt, rejeksiyon (red) konusunda uygun ilacın
bulunmasının ardından kalp cerrahisinin oldukça ilerlediğini söyledi.
Op.
Dr. Bayazıt, ilk kalp naklini gerçekleştirmeden önce 40'ın üzerinde hayvan
tecrübesi gerçekleştirdiğini dile getirerek, şunları kaydetti:
"Önemli
olan şey şuydu, 'Böyle bir cerrahi nasıl kabul görür, bu meseleyi
meslektaşlarıma nasıl kabul ettiririm?' Köpek tecrübelerinde gördüm ki
hayvanlar bu durumu gayet iyi tolere ediyor ve kalbi kabul ediyor. Bunları
gördükten sonra hocalarımıza göstermek suretiyle önce hastane içerisinde
kendime bu konuda destek olacak bir grup oluşturmaya çalıştım. Daha sonra bu
hazırlığı kamuoyuna da yansıtabilmek için hayvan tecrübeleri yaparken basını
çağırdım ve onların yanında canlı olarak nakil yaptım. Sıra artık bu kadar
tecrübeden sonra insanlara geçmek düşüncesindeydi."
"İlk nakilde kalbin 18 saat çalıştığını
müşahede ettik"
Tüm
bu gelişmelerin ardından nakil sonrasında gerekli olan ilaçları da temin
edebildiklerini aktaran Bayazıt, ilk nakile giden süreci şu cümlelerle anlattı:
"Dr.
Yalçın Güran ile birlikte açık kalp cerrahisinin çalışmalarını birlikte
yürütmüştük. Bir akşam yemeğe davet ettim, o sırada telefon çaldı. Eşim çıktı
telefona beni istemiş telefondaki ses. Bir ses, 'Burası Numune Hastanesi acil
serviste donörlük hastanız var. Nakli yapmakta kararlıysanız harekete geçiniz.'
dedi. Derhal arkadaşımla beraber İhtisas Hastanesi'ne gittim, orada
teşkilatlanmayı yaptım. Önce donörün hastanemize getirilmesi şarttı.
Hastanemize geldi yalnız donörün, donör olup olmadığı konusunda bir hayli
sıkıntı çektim. İlgili birimler uzun süre karar vermekte zorlandı. Artık saat
02.30'da hastanın donör olduğuna karar verildi.
Böylece
nihai noktaya gelmiş olduk. Dönemin Sağlık Bakanı Vedat Ali Bey, o da basın
müşavirinin haber vermesi üzerine hastanemize geldi. Birçok yönüyle bana destek
oldu. Ekibi tamamladıktan sonra ilk nakli gerçekleştirdik. Kalp gayet güzel
yerine oturduktan sonra çalıştı, bir sorunumuz gözükmedi fakat tuhaf olan taraf
şu ki hastada bir kanama meyli başladı. Bu bozukluğu gidermek de çok zorlu. Bu
durum bir hayli devam etti. Bütün bu devama rağmen hastayı kapattık, yoğun
bakıma aldık. Hastanın karaciğer bozukluğu, pulmoner hipertansiyonu vardı.
Yoğun bakımda hemoliz devam etti. Aşağı yukarı 18 saat kalbin çalıştığını,
tansiyonun mükemmel olduğunu müşahede ederek zamanımızı tamamlamış olduk.
Hemolizin devamı sebebiyle işin daha fazla götürülmesi mümkün gözükmedi ve
bakıma son verdik."
Op.
Dr. Kemal Bayazıt, bu naklin büyük bir değişime öncülük ettiğini vurgulayarak,
"Bu nakil Türkiye'de büyük bir değişikliğin önünü açtı ve kalp naklinde
ümitleri kamçıladı. Kalbe dokunulmaz düşüncesi kabul görüyordu. Ancak millet
gördü ki kalbe dokunmak şöyle dursun, kalbin değişmesi bile yapılabiliyor.
Bunlar ümitleri kamçıladı. Bu arada da ilgili ilacın piyasaya sürülmesi
hastaların daha uzun yaşatılması şansını da verdi." diye konuştu.
Rejeksiyonu
önlemek için ilaçların bulunması yönünde çalışmaların devam ettiğini aktaran
Bayazıt, Türkiye'de kalp cerrahisi alanında birçok önemli isimin bulunduğunu
kaydetti.
Bayazıt,
"İnsanlar yaşamak, konforlu yaşamak istiyor. Bunu temin etmek de biz hekimlerin
mecbur olduğu bir şey. İnşallah ilk naklin 50. değil 100. yıl dönümünde o
noktalara varmış oluruz diye düşünüyorum." şeklinde konuştu.
Op.
Dr. Kemal Bayazıt, tecrübeler arttıkça daha iyisinin yapabildiğini belirerek,
günümüzde artık birçok merkezde kalp cerrahisi işlemlerinin yapılabildiğini
aktardı.
Bayazıt,
"Arkadaşlar çok da başarılılar. Kroner, baypas cerrahi oldukça ilerledi.
Onu da biz geliştirdik ve Türkiye'de yaydık. Artık ameliyata bağlı birtakım
sorunlar, alet, ilaç gibi sorunlar halledilmeye başlanıyor. Anestezi çok
önemli. Şimdi bu işin uzmanlarının yardımıyla daha güzel sonuçlar almamız
mümkün oluyor. Organ bağışlanırsa o organı kullanacak çok hekimimiz var Allah'a
şükür. Hastanelerimizin kapasitesi organizasyonu, alet-malzemesi mükemmel hale
geldi. Bizim 1960'lardaki seviye değil. Malzemeler fevkalade kullanışlı,
faydalı ve zararsız hale dönüştü. Tüm bunlar kalp cerrahisinin gelişmesinde
yardımcı oldu." ifadeleriyle sözlerini tamamladı.
Vefatı:
Opr.
Dr. Kemal Bayazıt, 26 Haziran 2019 günü, 89 yaşında iken İstanbul’da vefat
etti.
Öğrencisi
Prof. Dr. Süha Küçükaksu, yaptığı açıklamada, Türkiye'de kalp damar
cerrahisinin kurulması ve yaygınlaştırılmasının öncüsü olan Bayazıt'ın uzun
süredir tedavi gördüğü hastanede çoklu organ yetmezliği nedeniyle vefat
ettiğini belirtti.
Türk
tıbbında ve cerrahisinde bir ekol olan, on binlerce kalbe dokunmuş,
yetiştirdiği cerrah ve kardiyologların yüz binlerce kalbe dokunmasını sağlayan
hocaların hocası Kemal Bayazıt'ın, yıllar önce "İngiltere'de kal"
dediklerinde, "Bana memleketimin ihtiyacı var." diyerek dönmesinin
Türk milleti tarafından hiçbir zaman unutulmayacağını ifade eden Prof. Dr.
Küçükaksu, Türk tıp camiasına ve kalp hekimliğine başsağlığı diledi.
Efsane doktora
veda!
Dr.
Kemal Bayazıt için 28.06.2019 günü İstanbul Dr. Siyami Ersek Göğüs, Kalp ve
Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesinde tören düzenlendi.
Törene
kızı Itır Bayazıt, Siyami Ersek Göğüs-Kalp ve Damar Cerrahisi Hastanesi
Başhekimi Prof. Dr. Cevdet Uğur Koçoğulları, Prof. Dr. Siber Gürsel yakınları,
Türkiye'nin çeşitli yerlerinden genel kalp damar doktorları, hastanenin
doktorları ve sağlık personeli katıldı. Törende Bayazıt'ın hayatını anlatıldı.
"Yaptıklarını,
Mesleğim Şu Noktasından Her An Hissediyorum"
Prof.
Dr. Cevdet Uğur Koçoğulları, törende bir konuşma yaparak, "Ben hocamla hiç
beraber çalışmadım. Ama beraber çalışan hocalar tarafından yetiştirildim.
Yaptıklarını, mesleğim şu noktasından, geldiğimiz noktada, çalıştığım ve
yönettiğim hastanede her an hissediyorum. Bunun için rahmetli hocama
teşekkürlerimi sunuyorum" dedi. Konuşmanın ardından Kemal Bayazıt'ın kısa
bir süre önce düzenlenen bir etkinliğe sağlık durumu nedeniyle katılamadığı
için gönderdiği video gösterildi.
Karacaahmet
Mezarlığı'nda toprağa verildi
Daha
sonra Bayazıt için Şakirin Camii'nde öğle namazını müteakip cenaze namazı
kılındı. Törene, Bayazıt'ın eşi Müşerref, kızları Emel ve Itır Bayazıt'ın yanı
sıra yakınları, çalışma arkadaşları, öğrencileri, hekimlerle sevenleri katıldı.
Cenaze namazının kılınmasının ardından Bayazıt'ın cenazesi, Karacaahmet
Mezarlığı'nda toprağa verildi.
KAYNAKÇA:
Deniz Süha Küçükaksu “Kalbin Son İmparatoru Dr. Kemal Bayazıt” (2017), Kalp Cerrahisinin ekolü Türk tıbbında
referans olmaya devam ediyor (medimagazin.com.tr, 22 Kasım 2018), Ünlü doktor
Kemal Bayazıt hayatını kaybetti
(hürriyet.com.tr, 26.06.2019), Kalbin Son İmparatoru Dr. Kemal Bayazıt
(dr.com.tr, 26.06.2019), Efsane doktora veda! (hürriyet.com.tr, 28.06.2019), Opr.
Dr. Kemal Bayazıt son yolculuğuna uğurlandı (trthaber.com, 28 Haziran 2019).
