Rus Sinema Yönetmeni, Senaryo Yazarı. Gerçek adı: Andrey Arsenevich Tarkovskiy (D. 4 Nisan 1932, Zavrazhe / Yurevetskiy rayon / İvanov Promyshlennaya bölgesi / RSFSC / SSCB (şimdi İvanov bölgesi / Rusya) - Ö. 29 Aralık 1986, Paris / Fransa). VGIK Sovyet Film Okulu mezunu. Sergei Eisenstein’den sonra adı en çok duyulan Sovyet sinemacılardan biri olan Andrei Tarkovski (Ünlü şair Arseniy Tarkovski’nin oğlu), VGIK Sovyet Film Okulu’na girmeden önce müzik ve Arapça eğitimi aldı. VGIK’te saygın yönetmen Mikhail Romm’un öğrencisi oldu. Romm öğrencilerini bireysel yeteneklerini geliştirmek yolunda teşvik eden bir entelektüeldi.
Tarkovski
uluslararası sinema arenasında, ilk uzun metrajlı yapımı olan Ivanovo detstvo
(İvan’ın Çocukluğu – 1962) ile dikkatleri üzerine çekti ve Venedik Film
Festivali`nde büyük ödül kazandı. İkinci Dünya Savaşı yıllarında on iki yaşında
bir casusun hikâyesini anlatan bu ödüllü film, ikinci yapımı için otoritelerde
büyük bir beklenti oluşturdu.
İkinci
filmi Andrei Rublyov (Andrey Rublev – 1969), 1971’e kadar Sovyet yetkililerce
yasaklanmış olarak kaldı. Cannes Film Festivali dahilinde, ödül almaması için
kasıtlı olarak festivalin son günü sabah saat 4:00’de gösterilmesine rağmen bir
ödül kazanmayı başardı. 1972’de ünlü bilim kurgu yazarı Stanislav Lem’in aynı
adlı romanından uyarlanan Solyaris (Solaris), Stanley Kubrick‘in 2001: Bir Uzay
Destanı‘na Sovyetlerin cevabı olarak görüldü ancak Tarkovski bunu hiçbir zaman
kabul etmedi. Solaris gezegeninin yörüngesindeki bir uzay istasyonunda yaşanan
doğaüstü olayların ve insanların hayalleri ve vicdan muhasebeleri üzerine derin
bir gerilim-bilim kurgu filmi olan Solaris, diğer yapıtlarına göre daha rahat
bir şekilde seyirciyle buluştu ancak 1975’te çektiği Zerkalo (Ayna) ile tekrar
Resmi Engellere takıldı. Tarkovski’nin kendi çocukluğundan kalma bazı anıları
ile, kırklı yaşların sonundaki bir adamın çocukluğu, annesi ve savaş ile ilgili
anılarında Sovyet halkına farklı bir bakış açısı sunan bu film yine pek çok
resmi otorite tarafından yasaklanması gereken bir film olarak görüldü.
Bir
sonraki film Stalker (İz Sürücü – 1979), ilk versiyonun bir laboratuvar kazası
ile yok olmasından sonra, çok düşük bir bütçe ile yeniden çekilmek zorunda
kaldı. Tarkovski sinemasının belirgin özelliklerinden olan ağır ve uzun
planların, özenli kompozisyonların, derin anlamlar içeren diyalogların en güzel
şekilde kullanıldığı bu filmi takip eden ve resmi makamların izni ile İtalya’da
çekilen Nostalghia (Nostalji – 1983) Andrei Tarkovski’nin sıla özlemini dışa
vurduğu ve sürgünde çevirdiği ilk filmidir. Son filmi Offret (Kurban – 1986)’in
çekimlerini İsveç’te, Ingmar Bergman’ın ekibi ile tamamladı. Aynı sene Cannes
Film Festivali’nde tam dört ödül alarak festivale damgasını vurdu. 28 Aralık
1986 tarihinde, Paris’te akciğer kanseri sebebiyle hayata veda etti.
Ödülleri:
Lenin
Ödülü (“Sinema sanatına olağanüstü katkısı, evrensel insani değerleri ve
hümanist düşünceleri olumlayan yenilikçi filmleri” nedeniyle, 1990)
FIPRESCI
Ödülü (Kurban) / 39.Cannes Film Festivali 1986
Büyük
Jüri Ödülü (Kurban) / 39.Cannes Film Festivali 1986
FIPRESCI
Ödülü (Nostalji) / 36.Cannes Film Festivali 1983
En
İyi Yönetmen (Nostalji) / 36.Cannes Film Festivali 1983
FIPRESCI
Ödülü (Solaris) / 25.Cannes Film Festivali 1972
Büyük
Jüri Ödülü (Solaris) / 25.Cannes Film Festivali 1972
FIPRESCI
Ödülü (Andrei Rublev) / 22.Cannes Film Festivali 1969
FİLMLERİ:
Kurban
(1986)
Nostalji
(1983)
İz
Sürücü (1979)
Ayna
(1975)
Solaris
(1972)
Andrei
Rublev (1969)
Ivan'ın
Çocukluğu (1962)
Silindir ve Keman (Katok i skripka, 1961)
Türkçeye Çevrilmiş Kitapları:
Kurban
(Türkçesi: Tuba Tarcan Çandar, 1987), Mühürlenmiş Zaman (Türkçesi: Füsun Ant,
2010), Zaman
Zaman İçinde Günlükler (1970-1986) (Türkçesi: Seda Kervanoğlu).
Hakkındaki Bazı Kitaplar:
Babek
Ahmedi / Andrey Tarkovski Sineması: Kayıp Umudun İzinde, Çobanlı Erdönmez / Sinemada
Mistik Bir Şair: Andrey Tarkovski (2014)
KAYNAKÇA:
Andrey Tarkovski (sabah.com.tr, sozkimin.com, eksisozluk.com, emoji.com.tr, yenicikanlar.com.tr,
nkfu.com, amazon.com.tr, 18.06.2019), Andrey Tarkovski Filmleri (sinemalar.com,
18.06.2019), Andrey Tarkovski Filmleri (sinematurk.com, 18.06.2019), Andrey
Tarkovski Filmleri (beyazperde.com, 18.06.2019), Andrey Tarkovski Filmleri (dr.com.tr,
bkmkitap.com, 18.06.2019).
