Milli Kahraman, Asker, Türk Pilot Yüzbaşı, Kıbrıs Harekâtı Şehidi (D. 2 Eylül 1934, İzmit – Ö. 8 Ağustos 1964, Kıbrıs). 1964'te Türk Hava Kuvvetleri'nin Kıbrıs'ta gerçekleştirdiği uyarı uçuşunda, uçağı Rum uçaksavarlar tarafından vurulunca paraşütle atladı ve esir düştü. Rumlar tarafından hastanede öldüğü belirtilen Topel'in naaşı iade edildi. Türk Hava Kuvvetleri'nin Kıbrıs'taki ilk pilot kaybıdır.
Cengiz
Topel, Trabzonlu Tekel tütün eksperi Hakkı Bey’in oğludur. Babasının görevli
olduğu İzmit'te 2 Eylül 1934 tarihinde doğdu. Annesi Mebuse Hanım’dır. Ailede
dört kardeşin üçüncüsüdür.
İlkokula
Bandırma II. İlkokulu'nda başladı, babasının Gönen, Balıkesir’e tayini ile Ömer
Seyfettin İlkokulu’nda öğrenimine devam etti. Babasını kaybettikten sonra
ailesi Kadıköy, İstanbul'a yerleşti. Kadıköy Yeldeğirmeni Okulu’nda ilk ve orta
öğrenimini tamamladı. Lise öğrenimine, Haydarpaşa Lisesi'nde başlayıp Kuleli
Askeri Lisesi’ne devam ederek 1953 yılında bitirdi. 1955 yılında Kara Harp
Okulu’nu bitirip asteğmen olarak ordu saflarına katıldı.
Küçük
yaşlardan beri havacılığa olan merakı sonucu hava sınıfına ayrıldı. Pilotaj
eğitimi için Kanada’ya gönderildi. Kanada’daki eğitimini başarıyla tamamlayarak
1957 yılında yurda dönüp Merzifon 5. Ana Jet Üs Komutanlığı'nda göreve başladı.
1961 yılında Eskişehir 1. Hava Ana Jet Üssü’ne atandı. 1963 yılında yüzbaşılığa
terfi etti.
Kıbrıs Harekâtı
8
Ağustos 1964 tarihinde Kıbrıs Harekatı sırasında Eskişehir’den Kıbrıs’a, dörtlü
kol komutanı olarak gönderildi. F-100 uçağıyla uçuş esnasında uçağı yerden
isabet alarak düşürüldü. Paraşütle atlamayı başardı, fakat Rumlar tarafından
esir alındı. Uluslararası savaş hukukunun esirleri kapsayan maddelerine aykırı
olarak yapılan işkenceler sonucu öldüğü iddia edilir. Kıbrıs'taki ilk Türk hava
harp kaybı olan Cengiz Topel'in hastanede öldüğü açıklandı, ancak naaşı ısrarlı
girişimler sonucu 12 Ağustos 1964 tarihinde Rumlar’dan alınabildi.
Cenaze Töreni
Kıbrıs'ta,
Adana'da, Ankara ve İstanbul'da yapılan törenlerden sonra 14 Ağustos 1964
tarihinde Edirnekapı'daki Sakızağacı Hava Şehitliği'nde toprağa verildi.
Anısının
Yaşatıldığı Yerler
Türkiye'nin
çeşitli bölgelerindeki yerleşim yerlerinde birçok park, cadde ve sokağa adı
verilmiştir. Gaziantep ve Kayseri'de birer semt, Ankara'nın Mamak, Çubuk
ilçelerinde ve İzmir'in Konak ilçesinde birer mahalle, İstanbul'un
Gaziosmanpaşa, Eyüp ve Kartal ilçesinde, Hakkari'nin Yüksekova ilçesinde,
Kocaeli'nin İzmit ilçesi Karabaş mahallesinde ve Balıkesir'in Hasan Basri
Çantay ve Gündoğan mahallelerini ayıran ve şehir merkezinden 9. Ana Jet Üssü'ne
ulaşımı sağlayan caddeye, babasının tayini ile Ömer Seyfettin İlkokulu'na devam
ettiği Gönen (Balıkesir)'deki bir ana caddeye; Malatya, Kırıkkale, Sorgun ve
Eskişehir'de en büyük caddelerden birisine, Tekirdağ merkezindeki bir meydana
adı verilmiştir.
Cengiz
Topel ismi, Antalya'nın Muratpaşa ve Finike ilçelerinde, Ağrı'nin Patnos
ilçesinde, Adıyaman'da Eskişehir'de, Batman'da, Sakarya'da,Tokat Turhal'da
Samsun'da, Şanlıurfa'da, Isparta'da, İstanbul'un Bakırköy ve Zonguldak'ın
Kozlu, Manisa'nın Demirci, Mersin'in Akdeniz, Tarsus, Silifke ve Anamur,
Osmaniye'nin Kadirli, Adana'nın Yüreğir, Konya'nın Karatay, Afyonkarahisar
ilinin Dinar, Trabzon'un Of ve Sinop'un Boyabat,Gaziantep'in Şahinbey, İzmir'in
Buca ve Güzelbahçe ilçesinde, Gönen (Balıkesir)'de okullara verilmiştir.
Ayrıca
Konya'da Cengiz Topel'in adını alan "Şehit Topel Polis Merkezi",
İzmit'te "Cengiz Topel Deniz Hava Üs Komutanlığı" ve Kocaeli Cengiz
Topel Havalimanı bulunmaktadır.
İstanbul-Şirinevler'de,
Kâğıthane'nin Çağlayan mahallesinde ve Maltepe Gülsuyu Mahallesi'nde adını
taşıyan bir cami vardır.
Eskişehir'in
merkezinde ve Bursa’nın Gürsu ilçesinde heykeli bulunmaktadır.
Kuzey
Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde ise anıtı dikilmiş, bir köye ve bir hastaneye ismi
verilmiştir.
İzmir-Karşıyaka'da
ve Düzce merkezde bir sokağa ismi verilmiştir.
KAYNAKÇA:
Cengiz Topel kimdir? (hürriyet.com.tr, sabah.com.tr, ensonhaber.com, haberler.com,
20.05.2019), Cengiz Topel nasıl şehit oldu (gzt.com, 20.05.2019), Cengiz Topel
nasıl öldü? (gazetevatan.com, 20.05.2019), Cengiz Topel'in Sırrı Ne? (esquire.com.tr,
20.05.2019).
