Gazeteci Yazar, Yönetici, Siyasetçi, I., II., III., IV.,
V., VI. ve VII. Dönem Sivas Milletvekili (D. 1869, Sivas – Ö. 19 Temmuz 1943). Meclis
kayıtlarında Ziya Bey,Ziyaeddin bey olarak da geçer. Lakabı: Mütevellioğlu. Baba
adı Mahmut, anne adı Rukiye. Sivas Rüştiyesi mezunu. Sivas İli Mektupçuluk Kalemi
Mümeyyizi, Koyulhisar ve Divriği İlçeleri Âsar Memuru, Divriği Kaymakam Vekili,
Maârif ve Evkâf Encümeni Azası, Vilâyet Gazetesi Yazarı, Sivas Sanayi Mektebi
Müdürü, Vilâyet İaşe Müdürü olarak görev yaptı.
Yusuf Ziya Başara, CHP’den
I., II., III., IV., V., VI. ve VII. Dönem boyunca (23.04.1920 -
05.08.1946 arası) Sivas Milletvekili seçilerek TBMM’de yasama çalışmalarına
katıldı. 19 Temmuz 1943’te zatürreden hayatını kaybetti. Evli, 8 çocuk
babasıydı.
Ziya Bey
Kütüphanesi:
Ziya Bey Kütüphanesi, Mütevellioğlu Yusuf
Ziya Başara tarafından 1908 yılında kendisi otuz sekiz yaşında iken
şahsi gayretleri ile özel kütüphane olarak kullanılmak üzere yapılmıştır.
Kütüphaneyi yaptırmak için Ziya Bey Tuzla hisselerinden
gelen nakit parayı kullanmış, 1906 yılında yapılmaya başlanan bina, 1.5-2 yıl
gibi kısa zamanda bitirilmiştir.
Kütüphane 1981-82 yılında Kültür ve Turizm Müdürlüğünce onarıma
alınarak 1983 ‘ de tamamlanmış, alt kattaki altı dükkanın yeri Güzel Sanatlar
Galerisi, üst katı da yine ihtisas kütüphanesi olarak düzenlenmiştir. Tasnif ve
diğer teknik işlemlerle yürütülen yoğun bir çalışma döneminden sonra 16 Nisan
1985 tarihinde okuyucu hizmetine açılmıştır.
Sivas Valiliği İl Özel İdaresi tarafından 2005-2006
yıllarında tekrar bakım onarımı yapılarak 2006 Temmuz ayında okuyucu hizmetine
açılmıştır.
KAYNAKÇA: TBMM Albümü 1920-2013 (1. cilt, 2010), Türkiye
Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesi
(ziyabey.yek.gov.tr, 06.05.2019).
ZİYA BEY YAZMA
ESER KÜTÜPHANESİ
Ziya Bey
Kütüphanesi, Mütevellioğlu Yusuf Ziya Başara tarafından 1908 yılında kendisi
otuz sekiz yaşında iken şahsi gayretleri ile özel kütüphane olarak kullanılmak
üzere yapılmıştır. Bina, 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde
ortaya çıkan Batılılaşma hareketleri
sonucu Geç Osmanlı Mimari yapı tarzına aittir. Geç Osmanlı devrin eserleri,
soğuğa ve sıcağa dayanıklı kesme taşlarla yapılmıştır.
Kütüphaneyi
yaptırmak için Ziya Bey Tuzla hisselerinden gelen nakit parayı kullanmış, 1906
yılında yapılmaya başlanan bina, 1.5-2 yıl gibi kısa zamanda
bitirilmiştir. Kütüphâne , 1908 yılında
kurulmuş olup belki de emsâlinin en genci durumundadır. Kütüphâne olarak
yapılmış özel ve müstakil bir binâya sahip oluşuyla, Türkiye’nin en şanslı
birkaç kütüphanesinden birisi özelliğine sahiptir.
Cumhuriyetin ilk
yıllarında Ziya Bitik Evi olarak anılmıştır. 1943 yılında Ziya Bey’in ölümünden
sonra vasiyeti gereği kütüphanesinin yönetimi büyük oğluna bırakılmıştır. Alt
kattaki altı dükkandan alınan kira ile bir memur tutulmuş ve kitaplığa kitap
temin edilerek her türlü gideri karşılanmıştır. Ziya Bey döneminde kütüphanede
bulunan kitap sayısı 3000 civarında idi. 13 Mart 1978 yılına kadar özel mülk
olarak devam eden bina, bu tarihten sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı
Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’nce eski eser kabul edilmiştir.
Kütüphane 7 Nisan 1980 yılında kamulaştırılmıştır.
Kütüphane
1981-82 yılında Kültür ve Turizm Müdürlüğünce
onarıma alınarak 1983 ‘ de tamamlanmış, alt kattaki altı dükkanın yeri
Güzel Sanatlar Galerisi , üst katı da yine ihtisas kütüphanesi olarak
düzenlenmiştir. Tasnif ve diğer teknik işlemlerle yürütülen yoğun bir çalışma
döneminden sonra 16 Nisan 1985 tarihinde okuyucu hizmetine açılmıştır.
Sivas Valiliği
İl Özel İdaresi tarafından 2005-2006 yıllarında tekrar bakım onarımı yapılarak
2006 Temmuz ayında okuyucu hizmetine açılmıştır.
Yusuf Ziya Bey,
Hicri 1284, (1869.M) yılında Sivas’
da dünyaya gelmiştir. Babası Sivas
eşrafından Mütevellioğlu Mahmut Efendi,
annesi Rukiye Hanım’dır. Ziya Bey iyi bir eğitim almıştır. Mekteb-i İbtidai ,
Mekteb-i Rüştiye ve Medrese tahsili yapmıştır. Mekteb-i Rüştiyeyi bitirdikten
sonra Sivas Mektubi Kalemine girmiş ve mümeyyizliğe kadar yükselerek on üç yıl
bu görevde kalmıştır. Daha sonra mektupçuluk ve kaymakamlık vekaletlerinde, Milli Eğitim ve Evkaf
Müdürlüğü ile üyeliklerinde, Sivas Mekteb-i Sanayi (Sanat Okulu) öğretmenliği
ve müdürlüğünde , Vilayet İaşe Müdürlüğünde bulunmuş, yine Koyulhisar ve
Divriği’ de memurluk yapmış, Sivas Vilayet Gazetesi’nde muhabir olarak
çalışmıştır.
1902 yılında
Hicaz Demiryolu için yardım toplama kampanyasında gösterdiği başarıdan dolayı
madalya almış, daha sonra Sivas Vilayet Meclisi’nde Hamidiye- Hicaz Demiryolu
Komisyonunda görev yapmıştır.
Yusuf Ziya Bey,
Meşrutiyet döneminde Osmanlı Mebusan Meclisi’nde Mebusanlık, Cumhuriyet
yıllarında 23 Nisan 1920 yılında Sivas milletvekili seçilmiş TBMM’de yedi dönem
milletvekilliği yapmıştır.
Ziya Bey,
arkasında kendisinin hayırla yad edilmesini sağlayan bir kütüphane
bırakarak 19 Temmuz 1943 senesinde
seksen yaşında zatürreden vefat
etmiştir.
KAYNAK: Türkiye
Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesi
(ziyabey.yek.gov.tr, 06.05.2019).