Şerif Muhittin (Targan)

Besteci, udî, viyolonselist (D. 21 Ocak 1892, İstanbul – Ö. 13 Eylül 1967, İstanbul). Babası Osmanlı Devleti'nin son Mekke emîri, Meclis-i Ayan ikin­ci reisi ve Evkaf nazırlarından Ali Haydar Paşa, annesi Sabiha Hanım'dır. Ses sanatçısı Safiye Ayla’nın eşi; kemanî, viyolonselist ve piyanist Şerif Abdülmecit Targan’ın kardeşidir. Hz. Pey­gamber'in otuz yedinci kuşaktan torunudur. Evlerinde düzenlenen haftalık mû­siki toplantıları sayesinde mûsikiyle tanıştı. Küçük yaşta ut ve piyano çalmayı öğrendi. 1902’de Viyolonsel dersleri almaya başladı. İlk ve ortaöğrenimini özel dersler alarak tamamladı. 1908'de Dârülfünun Hukuk Fakültesi ve bir yıl sonra Edebiyat Fakültesi'ne girdi, her ikisinden de mezun oldu. 1916’da babasının Mekke emirliğine ta­yini üzerine onunla birlikte Hicaz'a gitti ve bir süre Şam'da bulundu.

Cumhuriyetin kurulmasından sonra Amerika’ya gitti (1924-32) ve ut ve viyolonsel üzerine bilgilerini geliştirdi. 1928'de New York'un ünlü müzikholü Town Hall'de verdiği ut ve viyolonsel resitali ile müzik eleştirmenlerinin beğenisini kazandı. Daha sonra Boston, Detroit gibi pek çok şehirdeki resitalleri önemli birer sanat olayı şeklinde değerlen­dirildi. New York Times, New York Herald Tribüne, Sunday Telegraph, Musical America gibi yayın organların­da müziği hakkında yo­rumlar yayımlandı. Türkiye’ye dönmesinden iki yıl sonra Irak Hükümeti’nin daveti ile kurulması planlanan konservatuar çalışmalarına katılmak üzere Bağdat’a gitti (1934). Doğu ve Batı mûsikisi bölümlerinin yer aldığı bu konservatuarın yönetimini üstlenerek burada ut ve viyolonsel dersleri verdi. Ardından Güzel Sanatlar Akademisi ha­line getirilen bu kuruluşun tiyatro ve hey­kel bölümlerini açtı. Bağdat'ta kaldığı yıllarda Arap âleminin en ünlü ûdîleri arasında anılan Cemil ve Münir Beşîr kardeşlerle Selman Şükür’ü yetiştirdiği bilinmek­tedir. 1948'de İstanbul’a döndü ve Hüseyin Sadettin Arel'in istifasıyla bo­şalan İstanbul Belediye Konservatuarı ilmî kurul başkanlığına getirildi; ancak 1951'de sağlık sorunları sebebiyle bu görevinden istifa etti.

Ud'u Türk müziğinin dışına çıkararak Batı enstrümanları île boy ölçüşebilecek bir seviyeye ulaştıran Targan, bu sazdaki üstün virtüozitesi ve tekniği ile yirminci yüz­yılda yetişmiş en büyük udî olarak anılır. Şerif Muhittin virtüozluğunun yanı sıra besteleriyle de tanındı. İlk eseri Mehmed Âkif Ersoy'a ithaf ettiği hüzzam saz semâisidir. Bunun dışında Saz mûsikisine ait Kapris, Koşan Çocuk, Kanatla­rım Olsaydı, Teemmüller gibi orijinal bes­teleri ile dügâh, ferahfeza, hüzzam, uşşak saz semâileri de bulunur. Son eseri, 1964'te Behçet Kemal Çağlar'm iste­ği üzerine Safiye Ayla'nın vereceği bir kon­ser için yirmi dört saat içerisinde bestelenen, sözleri Behçet Kemal Çağlar'a ait, Ömrü­mün son şevki sensin başka bir yâr iste­mem mısraıyla başlayan sûzinak şarkısıdır. Klasik melodi yapısını kullandığı saz semâilerinin dışındaki saz eserleri daha çok Batı müziğine dayalı ut için bestele­nen etütlerdir. Bu etütlerin Türk mûsikisinde belirli bir saz için bestelenmiş ilk eserler olduğu kabul edilir.

Arapça, Farsça, İngilizce, Fransızca bi­len ve av sporuna özel merakı bulunan Şe­rif Muhittin, aynı zamanda portre ve pey­zajda önemli eserler veren bir ressamdır. Eserleri arasında yer alan Abdülhak Hâmid Târhan'ın iki portresinden biri Topkapı Sarayı Müzesi'nde, diğeri İstanbul Üniversitesi'ndedir. Özel ko­leksiyonunda yer alan kitapları, bazı tablola­rı, Türk ve Batı mûsikisine ait çeşitli nota­ları vasiyeti üzerine Safiye Ayla tarafından Süleymaniye Kütüphanesi'ne bağışlandı.

HAKKINDA: Mithat Cemal Kuntay / Mehmed Akif (s. 217-220, 1939), Nizamettin Na­zif / Şerif Muhittin (Bizim Yıldızlar, sayı: 10, s. 3-10, 1951),  Vural Sözer / Müzik ve Müzisyenler Ansiklopedisi (s.414, 1964), Rahmi Kalaycıoğlu / Şerif Muhiddin Tar­gan (Türk Musikisi Bes­tekârları Külliyatı, sayı: 23, 1969), Türkiye Ansiklopedisi (c. 3, s. 1111, 1974), M. Hakan Cevher / Şerif Muhiddin Targan: Hayatı-Besteciliği-Eserleri (1993), Cinuçen Tanrıkorur / Müzik Kimliğimiz Üzerine Düşünce­ler (s. 357-362, 1998), Nuri Özcan / TDV İslam Ansiklopedisi (c. 40, s. 18-19, 2011).