Şair (D. 1809, İstanbul – Ö. 1858, İstanbul).
Şeyhulislâm Âşir Efendi’nin soyundan Müderris Nebil Bey’in kızıdır. Büyükbabası
ve babası da şiirler yazan Şeref Hanım, edebiyat eğitimini ailesinden aldı.
Sultan II. Mahmud’a ve Valide Sultan’a yazdığı şiirlerinden sıkıntılı bir yaşam
sürdüğü anlaşılır. Sultan Abdülmecit döneminin sonlarına doğru üne kavuştu ve
Sadrazam Âli Paşa tarafından kendisine maaş bağlandı. Divân’ındaki üç
kıtadan Şeref Hanım’a iki yüz kuruşluk bir maaş bağlandığı anlaşılır ama maaş
bağlanmasına yardım eden kişinin adı geçmez. Maaş bağlanması dolayısıyla bir
başka kıtasında Sadrazam Âli Paşa’ya teşekkür etmiş, bir başka kıtasında ise
büyüklerin değer bilmezliklerini dile getirmiştir. Mevlevi tarikatına mensup
olan şair, Yenikapı Mevlevîhânesi Çınaraltı’nda toprağa verilmişti.
Şeref Hanım’ın klâsik tarzda düzenlenen Divân’ı
iki bölümden oluşur. Birinci bölümde tevhid, münacat, naat, din ve tasavvuf
büyükleri için yazılmış kasideler, müseddes, tesdis, muhammes, tahmisler,
terkib-i bend ve tarih kıtaları; ikinci bölümde ise gazeller, şarkılar, kıt’a
ve rubailer, beyitler, mesnevi biçimiyle yazılmış iki manzum mektup ve bir
murabba vardır. Duygulu ve ustaca olan söyleyişiyle, kendinden önceki şairlerin
de işlediği konuları başarılı bir şekilde yinelemiştir. Zeyneb Hâtûn, Fuzûli,
Nef’i, Nâbi, Yahyâ İzzet Molla gibi birçok şairin beyit ve gazellerini ustaca
tahmis ve tazmin etti. Divan’ı 1867’de ve 1999’da basıldı (yay. haz.
Yusuf Mardin).
“Şeref Hanım, vezne hâkimiyeti, kusursuz söyleyişi, duygu
ve hayâl inceliği bakımından Leylâ Hanım’dan daha üstün bir şairdir. Kuvvetli
nazım tekniği, sade dili, mahallî söyleyişlere yer vermesi yönüyle dikkat
çekmiştir. Şiirlerinin çoğu dînî ve tasavvufî temalıdır. Özellikle Kerbelâ
konulu şiirlerinde ve naatlarında çok başarılıdır. Bir başka ortak yönleri ise
ikisinin de hayatları boyunca geçim sıkıntısı çekmeleridir. Ama, bir kez daha
söylemek gerekirse; onların müşterekleri ne olursa olsun, en önemli ortak
özellikleri Mevlevî ilk kadın şairlerden olmalarıdır. Divan şiirine çok büyük
bir yenilik getirdikleri söylenemese de bu yönleriyle edebiyatımızda özel bir
yerde durmaktadırlar.” (Mustafa
Özçelik)
HAKKINDA:
Hamdi Nâzım Ertek / Şair Şeref [Hanım] (1942), Yusuf Mardin / Şair Şeref Hanım
(1994), TDE Ansiklopedisi (c. 8, 1998, s. 138), Mehmet Arslan / Şeref Hanım
Divanı (2002), İsmail Ünver / Başlangıcından Günümüze Kadar Büyük Türk
Klasikleri (c. 8, 2004, s. 148-153), Nail Tan - Özdemir Tan / Gurur Kaynağımız
Kastamonulular IV (2005), Mustafa Özçelik / Mevlâna Muhibbi İki Kadın Şair:
Leyla ve Şeref Hanım (Ay Vakti, Mart 2005).
