Mucit, tıp doktoru, bakteriyolog, Tabip Binbaşı, siyasetçi, kamu yöneticisi, belediye başkanı, milletvekili (D. 1897, Rodos / Osmanlı Devleti – Ö. 3 Ocak 1978). Baba adı Hüseyin Fevzi, anne adı Huriye. Lakabı: Lityazol Cemil.
İlk ve orta öğrenimini doğduğu yerdeki Frerler okulunda
tamamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun olmuştur.
1920 yılında Askeri Tabip olarak İstiklal Savaşına katılmak için Anadolu’ya
geçmiş ve çeşitli Askeri Hastanelerde; Askerî Tatbikat Okulu Tabîbi, Kars,
Sarıkamış ve Manisa Askerî Hastaneleri, Niğde ve Kayseri Hastanaleri
Bakteriyoloğu olarak görev yapmıştır. 1928 yılında Askeri Doktor iken Manisa’ya
yerleşmiş, 1932 yılında Bakterilog olmuş
ve bu alanda çalışmalarına devam etmiş, 1934 yılında ise Tabip Binbaşı iken
askerlikten istifa ederek serbest doktor olarak mesleğine devam etmiştir.
1957 genel seçimlerinde DP’den Manisa milletvekili olarak TBMM’de
üç yıl görev yapmış, 1960 yılından sonra da Manisa’da mesleğini devam ettirmiş,
Manisa Belediye Başkanı olarak görev yapmış ve 3 Ocak 1978 günü vefat etmiştir.
Evli, 1 çocuk babasıydı. Fransızca, İtalyanca, az düzey İngilizce biliyordu.
Dr. Cemil Bey, Manisa’da Askeri Hastanede görev yaparken
tıbbi bitkilerin tedavi amacıyla ilaç olarak kullanılmasını merak etmiş,
özellikle halkın çok tükettiği Şevket-i Bostan bitkisinin bazı hastalar
tarafından çok kullanılması neticesinin olumlu sonuçlar verdiğine şahit
olmuştur. Yöre halkının Şevket-i Bostan bitkisini su ile kaynatarak içmesi ve
kök kabuğunun zeytinyağlı salata ve etli yemeğini yapması dikkatini çekmiştir.
Bu bitkinin kök kabuğunun böbrek taşlarını ve mesanedeki kumları düşürmesi
olayı üzerine odaklanmıştır. Üç yıl süren araştırmaları sonunda bitkinin ekstre
floidini etkili maddeler içerdiğini gözlemlemiş, elde ettiği maddeden ilaç imal
ederek pazarlamak amacıyla 23 Mart 1931 tarihinde Lityaliz ismi ile ilaç
ruhsatı almak için Sağlık Bakanlığına başvurmuştur. Başvuruda bitkinin Latince
ismi olarak Kardiyyus Marriyyanus
kelimesini kullanmış ve kendine 5 Mayıs 1931 tarihinde ruhsat
verilmiştir.
Dr. Cemil ŞENER, bu detaylı ve sabırlı çalışmaları
hakkında meşhur Tıp Adamı Dr. Akil Muhtar Bey’e bilgi vermiş, incelemeler
sonunda Dr. Akil Muhtar Bey, hazırladığı raporu zamanın Sağlık Bakanı Dr. Refik
SAYDAM’a arz etmiştir. Dr. Akil Muhtar
Bey, raporunda ilacın herhangi bir yan etkisinin olmadığını, böbrek hastalığına
iyi geldiğini, böbrek ağrılarını yok ettiğini, böbreklerdeki taşları ve
mesanedeki kumları düşürdüğünü, hastalar tarafından kullanılmasında tıbben bir
sakıncanın bulunmadığını özellikle yazılı olarak belirtmiştir. Sağlık Bakanlığı
ilacın adını “ Litrazol Cemil” olarak onaylamış ve patent vermiştir. İlk ruhsat
9 Ekim 1934 tarihinde verilmiş ve sonraları 3 Eylül 1946 tarihinde ruhsat
yenilenmiştir.
Litrazol Cemil isimli ilaç, 1934 yılından itibaren
Manisa’da Utku Mahallesi Sinema Park Caddesi Nu: 21 adresinde bulunan Cemil
ŞENER’in iki katlı betonarme evinin birinci katında düzenlediği özel
laboratuarında imal edilmeye başlanmıştır. Litrazol Cemil isimli ilaç kısa
zamanda tüm ülkede böbrek hastalarının tedavisinde kullanılmaya başlanmış ve
ülkemizin ilk patentli ilacı olarak kabul edilmiştir. Bu ilacın imalatı 1995
yılına kadar devam etmiştir. Cemil Bey’in vefatından sonra şimdiki P.T.T.
Binasının karşı köşesinde bulunan geniş bahçe içerisinde iki katlı betonarme ev
uzun yıllar sahipsiz ve bakımsız olarak kalınca alt katında bulunan
laboratuardaki tıbbi araç ve gereçler, kaybolmuştur ve ne olduğu
bilinmemektedir. Yakın zamanda iki katlı
bu eski ev yıkılarak yerine bir büyük işyeri inşa edilmiştir.
KAYNAKÇA: TBMM Albümü 2. Cilt 1950-1980 (2010), Seyhan
Çağlar Emen / İlaç Mucidi Dr. Cemil Şener Kimdir? (Manisadagundem.Com, 14 Ekim 2018).