Cevdet Sunay

Orgeneral, Genelkurmay Başkanı, Asker, Devlet Adamı

Doğum
10 Şubat, 1899
Ölüm
22 Mayıs, 1982
Eğitim
Harp Akademisi
Burç

Asker, Orgeneral, 12. Genel Kurmay Başkanı, devlet adamı, Türkiye’nin 5. Cumhurbaşkanı (D. 10 Şubat 1899, Erzurum – Ö. 22 Mayıs 1982, İstanbul). İlk ve orta öğrenimini Erzurum, Kerkük, Edirne ve İstanbul’da Kuleli Askerî Lisesinde yaptı. Birinci Dünya Savaşı sırasında Askeri Lise öğrencisi iken subay adayı olarak eğitim kampına (1917) katıldı ve aynı yıl Filistin Cephesi’nde görev aldı. Başarılarıyla dikkat çektiği Kudüs Muharebeleri’nde yaralandı ve 1918 yılında İngilizlere esir düştü. Esaret dönemini Mısır'da babasıyla birlikte geçirdi. Esaretten döndükten sonra, Kurtuluş Savaşı'na katılarak, Güney ve Batı cephelerinde görev aldı. Gaziantep'te, Maraş'ta Fransızlara karşı çarpıştıktan sonra Es­kişehir, Sakarya ve Başkomutan Meydan muharebelerine katıldı.

Sunay, Harb Okulu öğrenimini 1927 yılında kıta hizmetleri yaptığı yıllarda topçu yüzbaşısı olarak tamamlayıp akademik tahsil yapmak üzere Harb Akademisi’ne girdi. 1929 yılında Atıfet Hanım'la evlendi ve bu evlilikten üç çocuğu dünyaya geldi. 1930 yılında Harp Akademisi’ni bitirerek kurmay subay oldu. 1943 yılında albaylığa yükseldi. 1949’da tuğgeneral, 1952’de tümgeneral, 1955’te korgeneral ve 1958’de orgeneral oldu. Tuğgeneral rütbesi ile 3. Zırhlı Tugay Komutanlığı ve Genelkurmay Harekât Daire Başkanlığı, tümgeneral rütbesi ile aynı göreve devam ettikten sonra 33. Tümen Komutanlığı, korgeneral rütbesi ile 9. Kolordu Komutanlığı, Genelkurmay Harekât Başkanlığı ve Genelkurmay II. Başkanlığı görevlerinde bulundu. Orgeneral rütbesinde Genelkurmay II. Başkanı iken, 3 Haziran 1960 tarihinde Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na, 2 Ağustos 1960 tarihinde de Genelkurmay Başkanlığı’na atandı. 

27 Mayıs 1960’tan sonraki ayaklanmalar döneminde Genel­kurmay Başkanı olarak olayların tehlike­siz geçiştirilmesinde soğukkanlı kişiliğiyle önemli rol oynadı. Genelkurmay Başkanlığı süresi 1965'te dolmuştu. Ancak, siyasal ortamın gerektirdiği sebeplerle gerekli kanun değişik­liği yapılarak Mart 1966 ayına kadar görev süresi uzatıldı. Emekliliğe hazırlandığı günler­de Türkiye yeni bir bunalımın eşiğindeydi.  Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in sağ­lık durumu göreve devam edebilmesini imkânsız duruma getirmişti. Siyasi çevreler boşalacak devlet başkanlığı için kendi aralarından bir aday bulamıyorlardı. Bu­na karşılık değişik partilerin bir asker aday üzerinde birleşmeleri ihtimali daha kuvvetli görünüyordu. Nitekim Sunay hemen bütün partilere yeterince ılımlı göründüğü için Genelkurmay Başkanlığından ayrıldığı gün Cumhur­başkanlığı kontenjanından Cumhuriyet Senatosu üyeliğine getirildi. 28 Mart 1966 gü­nü yapılan seçim sonunda Türkiye Cumhuriyeti’nin beşinci cumhurbaşkanlığına seçildi. Yedi yıl süren devlet başkanlığı sı­rasında, zaman zaman beliren bunalımlarda partiler arası ilişkiler bakımından denge unsuru olmaya çalıştığı kadar, yasaların uygulanışı ve yorumlanışı konularında verdiği bazı demeçler nedeniyle siyasî parti liderlerinin eleştirilerine uğradı. Yedi yıllık görev süresini tamamladıktan sonra 1973 yılında cumhurbaşkanlığından ayrıldı. Ardından Tabii Senatör olarak siyasi yaşamına devam etti. Kayseri’de bir ilköğretim okuluna ve İstanbul’da bir otele adı verilen Orgeneral Cevdet Sunay, 22 Mayıs 1982'de İstanbul'da vefat etmiş, Ankara'da Devlet Mezarlığında toprağa verilmiştir.

KAYNAK: Türkiye Ansiklopedisi  (c. 4, s. 1275, 1974), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (c. 2, 1983), Büyük Larousse (c. 21, 1986), Sema Dülger / Dünden Bugüne Devletin Zirvesindekiler (2007).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör