Bayburtlu Zihnî

Halk şairi (D. 1785 / 1800, Bayburt - Ö. 1859, Trabzon). Asıl adı Mehmet Emin’dir.  Erzurum ve Trabzon medreselerinde öğrenim gördü. 1815’te geldiği İstanbul’da on yıl kadar kaldı. Kasideler sunduğu devlet ileri gelenlerinden yakınlık gördü. 1828’de Doğu’da Rus işgalinin başlaması üzerine memleketine döndü. Harabeye dönmüş Bayburt için içli şiirler yazdı. 1834’te hac dönüşü Mısır’a uğradı. Abdülmecid’e, tahta çıkışı dolayısıyla yazdığı cülûsiyeyi sundu. Akka’ya giden donanmada Reşit Paşa’nın kâtibi olarak bulundu. Dönüşte İstanbul’da bir süre kaldıktan sonra 1847’den itibaren Hopa, Karaağaç, Of ve Erzincan’da devlet memurluğu yaptı. 1855’te  geldiği Trabzon’da dört yıl kaldı. Bayburt’a giderken Trabzon’a yakın Ulasa köyünde öldü. Mezarı sonradan Bayburt’a taşındı (1936).

Divan şiirine yönelerek yazdığı kasideler, gazeller ve naatlardan oluşan bir divanı bulunan Bayburtlu Zihnî, asıl ününü Divan’ına almadığı, halk şiiri tarzındaki hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerle kazandı. 1828 Rus işgali sonrası Bayburt için söylediği:

“Vardım ki yurdundan ayağ göcürmüş

Yavru gitmiş ıssız kalmış otağı”

dizeleriyle başlayan koşması ünlüdür. Aruz ölçüsüyle yazdığı şiirlerinin yer aldığı Divan-ı Zihnî (1876) oğlu Ahmed Kehavi Efendi tarafından yayımlandı.

ESERLERİ:

Divan-ı Zihnî (1876), Sergüzeştnâme (manzum hicivler), Kitab-ı Hikâye-i Garîbe (üç nüshası vardır).

HAKKINDA: Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu / Bayburtlu Zihni (1928), Saim Sakaoğlu / Bayburtlu Zihni (1988), Saim Sakaoğlu - Ali Berat Alptekin / Türk Halk Şairleri Bibliyografyaları: 10 Bayburtlu Zihni Bibliyografyası (Hayatı, Eserleri, Nüktedanlığı ve Şiirlerinden Örnekler, 1990, S. Sakaoğlu ile birlikte), Abdullah Uçman / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 5, 1992), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Mehmet Nuri Yardım / Edebiyatımızın Güleryüzü (2002).