Tiyatro
oyuncusu ve yönetmeni, oyun yazarı, spor yöneticisi, Kıbrıs Türk Tiyatrosunun ilk
erkek sanatçılarından (D. 5 Mayıs 1902, Lefkoşa / Kıbrıs - Ö. 1959, Baf /
Kıbrıs). Lefkoşa Selimiye
Camii imamı ve kayyumu Hafız Mustafa
İzzi Efendi ile Huriye Mustafa İzzi Hanımın tek oğlu olarak Lefkoşa’da doğdu.
İlk ve orta öğreniminden sonra
Lefkoşa’da Evkaf Dairesinde katip olarak çalışmaya başladı. Kıbrıs adasında
İngiliz Sömürge rejiminin hüküm sürdüğü yıllarda gerek Lefkoşa’da görev yaptığı
gerekse Lefke ve Baf’ta Evkaf Sorumlusu olduğu dönemlerde Türklük bilincinin
kaybolmaması ve güçlenmesi adına İzcilik, Spor ve Tiyatro dallarının
başlatılması yönünde önemli faaliyetlerde bulundu.
Eski adı
Ayasofya olan, fetihten sonra Selimiye adı ile Camii'ye dönüşen ve başkent
Lefkoşa'da halen ibadete açık olan Cami'ye İngiliz Sömürge döneminde - ki kamusal alanda Türk Bayrağını asmak
yasaktı - Ramazan aylarında ışıklı Türk
bayrağı mahyasını ilk defa büyük merhum Osman Talat Alkan tarafından kurulmuştur.
(bkz.http://www.halkinsesikibris.com/kultur-sanat/kibris-ta-eski-ramazanlar-h97289.html)
Kıbrıs
Türk Tiyatrosunun ilk erkek sanatçılarından ve oyun yazarlarından olan Osman
Talat Alkan’ın başlıca eserleri arasında
Türk bayrağının yasak olduğu İngiliz Sömürge dönemi yıllarından 1935
yılında kaleme aldığı ve sahneye koyduğu
Türklük bilincinin güçlenmesi
yönünde Kıbrıs Türk toplumuna önemli
katkılar yapan “Yüksel” adlı eseri
yanında Talat Yurdakul imzası ile “İzmir’e Girerken” oyunu yer aldı.
Baskıcı
ve yasakçı İngiliz Sömürge rejiminin yaşandığı yıllarda özellikle “Yüksel” adlı
eserinin son sahnesinde oyun başrol sanatçısının “Yüksel Ey Türk” ifadesi ile
tiyatro sahnesinin kapanması izleyiciler arasında coşkunun ve milli duyguların
artmasına neden olduğu ve “Yüksel” isimli eseri İngiliz Sömürge
yönetimi tarafından engellenmeye çalışılmıştır.
“Kumarbaz”
ile “Dağları Bekleyen Kız”, “Kozanoğlu”, “Çoban” ve “ Kahraman” isimli eserler ile dönemin önde gelen piyes
yazarlarının eserlerinin Lefkoşa, Baf ve Lefke’de sahnelenmesinde öncü olan
Osman Talat Alkan, sahneye konan oyunlarda ve piyeslerde oyuncu, yönetmen ve
makyöz olarak görev aldı.
Tiyato
yönetmeni, oyunculuğu, yazarlığı ve sanatçı makyözlüğü yanında görev yaptığı Kasaba ve şehirlerde
birer “Milli Tarih” okulu misyonu ile
Spor Kulüpleri ve İzcilik
faaliyetlerinin kurulması ve gelişmesine önemli katkılar yapmıştır.
Bu bağlamda
Lefke’de sporun öncüsü kabul edilen Osman Talat, Lefke’ye Evkaf sorumlusu
olarak 1935 yılında atandıktan sonra sosyal yaşama yönelik çalışmaları ile de
dikkat çekmiştir. Lefke’de aydınların
devam ettiği Lefke Türk Kulübünün sınırlı aktivitelerini çoğaltmak ver toplumun
tüm kesimlerine yaymak amacı ile Osman Talat öncülüğünde 1935 yılında kurulan
Lefke Türk İzci Kulübü, yetişkinlere yönelik izcilik çalışmalarını ilkokula
kadar yayarak izciliğe paralel olarak futbol dalında da Lefke Türk İzci
Kulübünü iyi bir konuma getirmiştir. Ayrıca İzci Kulübü Tiyatro kolu da dönemin
zor koşullarına rağmen Poli ve Baf’ta oyunlar sahnelemiştir. Osman Talat 1943
yılında Lefke’deki spor etkinliklerinin tek çatı altında toplanmasına da
öncülük ederek Zekai Sabri ve Dr.İzzet Salih Suphi ile biraraya gelip Lefke
Türk Spor Kulübünü kurdu. Harid Fedai’nin tüzük çalışmasının ardından resmen
kurulan Lefke Türk Spor Kulübü’nün ilk başkanı Osman Talat olmuş, Dr. İzzet
Salih Suphi sekreter ve Zekai Sabir ise veznedar olarak kuruluşta görev almışlardır.
Kulübün ilk amblemi ise Lefke Türk Kulübü ile Lefke Türk İzci Kulübü’nün
birlikteliğini simgeleyen tokalaşan iki el olmuştu.
Lefke
Türk Spor kulübü halen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ( KKTC ) Süper
Liginde mücadele etmektedir.
Osman
Talat Alkan, yaşamı boyunca tiyatro yönetmeni, oyuncusu ve yazarı, kulüp
başkanı ve İzci lideri olarak faaliyet gösterdiği ve katkı yaptığı alanlar ile
Kıbrıs adasında Türklük bilincinin gelişmesinde ve Anavatan Türkiye’ye karşı
sevgi ve bağlılık duygularının pekişmesinde önemli bir rol oynadı.
Gerek
Evkaf Sorumlusu görevi ile gerekse tiyatro, izcilik ve futbol faaliyetlerin
yaygınlaştırılması amacıyla köylere yaptığı ziyaretlerde köy halkını
kahvehanelere toplayarak baskıcı İngiliz Sömürge Yönetimine rağmen Türklük
üzerine nutuklar verdiği de anlatılmaktadır.
1950’li yıllarda
Kıbrıs Türklerinin o dönemdeki siyasi lideri Dr. Fazıl Küçük’ün 1959 yılında
Baf-Kasaba’da düzenlediği miting esnasında geçirdiği kalp krizi sonrasında
vefat eden Osman Talat Alkan, Hatice Osman hanım ile evli ve Hürmüz Osman Talat
adında bir kız çocuğu sahibiydi.
Kıbrıs
Türkünün Milli Mücadele yıllarında aktif görevlerde bulunan ve Milli Mücadele sonrasında sırası ile kurulan
Kıbrıs Türk Federe Devleti ( KTFD ) ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ( KKTC )
devlet organlarında önemli görevleri yerine getiren Osman Talat Alkan’ın ailesi,
torunları ve torun çocukları 1974 Kıbrıs Mutlu Barış Harekatı sonrasında
Refiker soyadını alarak halen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC)
yaşamaktadırlar.
Eşi:
Hatice Osman Talat.
Kızı
ve Damadı: Hürmüz Derviş – Baf
eşrafından Derviş Mehmet.
Torunları:
İlker Mehmet Refiker, Talat Derviş Refiker ve Havva Muslu.
ESERLERİ (Oyun):
Yüksel (1943), Dağları Bekleyen Kız, Kumarbaz, Kozanoğlu, Çoban, Kahraman.
KAYNAKÇA:
Türk Dünyası El Kitabı (2. cilt, 1992), TDOE – TDF Ansiklopedisi 1 (2002), Bener
Hakkı Hakeri / Kültürümüzde Sanatçılar ve Yazarlar İsimler Sözlüğü (2004), Yaşar
Ersoy / Kıbrıs Türk Tiyatro Hareketi, S. 26.,12 Ekim 1996 Tarihli Kıbrıs
Gazetesi, Derviş Refiker'den alınan bilgi ve görseller (28.09.2016), Şevket Öznur / "Kıbrıs'ta Eski
Ramazanlar" (Halkın Sesi gazetesi, 11 Haziran 2018).