Film yönetmeni, sinema oyuncusu, müzik yapımcısı,
gazeteci yazar, senarist, siyasetçi, 24. Dönem İstanbul, 25. ve 26. Dönemler
Ankara Milletvekili. 7 Temmuz 1962’de
Adıyaman’da doğdu. Babasının adı Ziya, annesinin adı Zeliha’dır. Türkmen
kökenli bir ailedendir. Adıyaman Lisesi mezunudur.
Berber ve arzuhalci olan babası
1960'lı yıllarda Türkiye İşçi Partisi'nin Adıyaman kurucusu ve il başkanı
olmuştu. Sekiz yaşındayken babası sirozdan ölen Önder, annesi ve dört kardeşi
ile dedesinin evine taşındı ve bu dönemde bir fotoğrafçıda çırak olarak
çalışmaya başladı. Fotoğrafçılıktan aldığı ücretin ailesini geçindirmeye
yetmemesi üzerine 16 yaşını bitirdikten sonra Sıtma Savaş ve Eradikasyon
Teşkilatı'na mevsimlik işçi olarak girdi. Milliyetçi Cephe Hükumeti döneminde bu
işini kaybeden Önder, bir lastik tamirci dükkânı açtı.
1978 yılında
Adıyaman Lisesi'nde öğrenciyken Maraş Katliamı'nı protesto ettiği için
tutuklanarak cezaevine giren Önder, tahliye olduktan sonra Ankara Üniversitesi
Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni kazanarak Ankara'ya gitti. 12 Eylül Darbesi
yapıldığında Ankara'daydı. İlk tutuklama furyasında hapse girdi. Uzunca bir
yargılama sürecinin ardından 12 yıl hapse mahkûm edildi. Açlık grevleri vb.
protestoları ve eylemleri nedeniyle infazlarının yakılması sonucu çeşitli
cezaevlerinde yedi yıl hapis yattı.
Ankara Üniversitesi Siyasal
Bilgiler Fakültesi 2. sınıfından ayrılarak; sinema yönetmenliği ve senaristliği
ile çeşitli gazetelerde köşe yazarlığı yaptı. Fakültelerde sinema dersleri
verdi. Önder, 1 çocuk babasıdır.
Önder, BKM Film tarafından çekilen senaryosunu da kendisinin
yazdığı Beynelmilel isimli filmde ilk yönetmenlik deneyimini yaşadı. Muharrem
Gülmez'le birlikte yönettiği film 2006 yılında çekildi ve 2007 Ocak ayında
gösterime girdi. Filmde 12 Eylül 1980 sonrası sıkıyönetiminin, doğuda yerel
halk ve çalgıcı sınıfı (gevende) üzerine etkileri trajikomik bir şekilde
anlatılır.
Senaryosunu yazıp ve yönettiği 1
filmi, uyarlamasını yaptığı 1 filmi ve sadece senaryosunu yazdığı 1 filmi
bulunmaktadır. Ayrıca bazı filmlerde rol almıştır.
Önder, gazeteciliğe Ocak 2010 - Mart 2010 tarihleri arasında Bir Gün gazetesinde köşe yazıları yazarak başladı. Ekim 2010'dan sonra Radikal gazetesinde, 2011 Mayıs-Haziran aylarında Özgür Gündem gazetesinde köşe yazarlığı yaptı.
Emek Özgürlük ve Demokrasi Bloğu
(BDP'nin desteklediği Bağımsızlar) saflarında katıldığı 2011 genel seçimlerinde
24. Dönem İstanbul 2. Bölge Milletvekili seçilerek BDP'ye geçti. 2014 yerel seçimlerinde HDP'nin İstanbul
Büyükşehir Belediyesi başkan adayı oldu, ancak kazanamadı.
BDP’den 24. Dönem İstanbul, 25.,
26. ve 27. Dönemlerde Ankara Milletvekili seçilerek TBMM'de yeniden yasama
çalışmalarına katıldı.
12 Haziran 2011’de yapılan 24.
Dönem genel seçimlerine Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku (BDP'nin desteklediği
bağımsızlar) saflarında katılarak İstanbul 2. Bölgeden bağımsız milletvekili
seçilerek Barış ve Demokrasi Partisine katıldı. 2014 yerel seçimlerinde HDP'nin
İstanbul Büyükşehir Belediyesi başkan adayı oldu, ancak kazanamadı. 7 Haziran
2015 ve 1 Kasım 2015 genel seçimlerinde Halkların Demokratik Partisinden 25. ve
26. Dönem Ankara Milletvekili seçilerek TBMM’ye girdi.
Yönetmenliğini Yaptığı Filmler:
Beynelmilel (2006)
Taş Yok Mu Taş? (Kısa Film)
Senaryo Yazarı Olduğu Filmler:
Beynelmilel (2006)
O... Çocukları (2008)
Müzik Yapımcısı Olduğu Film:
Beynelmilel (2006)
Rol Aldığı Filmler:
Sis ve Gece (2007)
Beynelmilel (2006) - Servet
Sinema Ödülleri:
Altın Koza Film Festivali,
"En İyi Film" Ödülü, Beynelmilel
Altın Koza Film Festivali, Halk
Jürisi "En İyi Film" Ödülü, Beynelmilel
Altın Koza Film Festivali,
"En İyi Senaryo" Ödülü, Beynelmilel
Ankara Uluslararası Film
Festivali, Ulusal Uzun Film Yarışması, "En İyi Film" Ödülü,
Beynelmilel
Ankara Uluslararası Film Festivali,
Ulusal Uzun Film Yarışması, Onat Kutlar "En İyi Senaryo" Ödülü,
Beynelmilel
KİTAP:
Beynelmilel (2009).
DVD:
İçimdeki Ses (Çağrı
Bayrak, Engin Günaydın, Füsun Demirel, Sırrı Süreyya Önder, Ersin Korkut, Engin
Günaydın, 2015).
KAYNAKÇA:
Sırrı Süreyya Önder (internethaber.com, 09.10.2015), TBMM Albümü 24. Yasama
Dönemi (tbmm.gov.tr, erişim: 16.01.2016), Sırrı Süreyya Önder (milliyet.com.tr,
26.06.2016), Sırrı Süreyya Önder (tbmm.gov.tr, erişim 26.06.2016), TBMM
Albümü 26. Dönem Milletvekilleri (PDF 2018).
