Yazar ve yayıncı (D. 1880, Tulça
(bugünkü Tulcea) / Romanya - Ö. 12 Haziran 1963, İstanbul). Tüccarzâde
lakabıyla da tanındı. Ailesi ile 1883’te İstanbul’a göçtü, öğrenimini mahalle
mektebinde yaptı. Bir süre çeşitli işlerde çalıştıktan sonra, 1895’te İkdam
gazetesinde başladığı gazetecilik mesleğini Vakit ve Tasvir-i Efkâr’da
sürdürdü. 1896’da Kitaphane-i İslâm yayınevini kurdu.
1908’de Millet gazetesini,
Ahmet Rasim ve Hüseyin Rahmi ile Boşboğaz Güllabi adlı haftalık mizah
gazetesini, daha sonra haftalık Ordu ve Donanma dergisini çıkardı. Adını
Kitaphane-i Hilmi, sonra Hilmi Kitabevi olarak değiştirdiği yayınevinde
döneminin ünlü yazarlarının kitapları yayımlanıyordu. Ölümünden sonra yayınevi
de kapandı.
ESERLERİ:
OYUN: Aşk ile Zafer Arasında Yakup
ve Roziya (1930).
İNCELEME: Tasfiye-i Lisana Muhtaç
mıyız? (1911), Zavallı Millet (1912), Milletin Hataları
(1912), Maarifimiz ve Servet-i İlmiyemiz (1913), Türkiye Uyan
(1913), Avrupalılaşmak (1916), Balkan Harbinde Neden Münhezim Olduk (1913).
ÇEVİRİ: Floransa Geceleri (H.
Helme’den).
Ayrıca çok sayıda ders kitabı vardır.
HAKKINDA: Taha Toros / İlk
Editörümüz Hilmi Çığıraçan (Kitap Belleten, Ağustos 1963), Reşad Ekrem Koçu /
İstanbul Ansiklopedisi (c. 7, 1958-74), TDE Ansiklopedisi (c.1, 1977), Nurettin
Albayrak / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 8, 1993), Yaşamları ve Yapıtlarıyla
Osmanlı Ansiklopedisi (c.1, 1999), TBE Ansiklopedisi (2001).
