Tahir Alangu

Edebiyat Tarihçisi, Eleştirmen, Araştırmacı, Halk Bilimci (Folklor Araştırmacısı), Yazar

Doğum
24 Aralık, 1915
-
Ölüm
19 Haziran, 1973
Eğitim
İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Burç

Yazar, edebiyat tarihçisi, halkbilimi araştırmacısı, eleştirmen. (D. 24 Aralık 1915 [nüfus kaydında 1916] - Ö. 19 Haziran 1973, İstanbul). İlk öğrenimini Anamur'da tamamladı. Kabataş Lisesi (1938) ve İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü (1943) mezunu. Üç yıl süren askerliğinden sonra Yozgat, Kepirtepe ve Ortaklar köy enstitülerinde, Van (1950-52), Erzincan (1952-55), İstanbul Pertevniyal ve Galatasaray liselerinde edebiyat öğretmenliği yaptı. Ayrıca İngiliz Erkek Lisesinde edebiyat, İktisat Fakültesi Gazetecilik Yüksekokulunda tiyatro tarihi, Robert Kolej ve Boğaziçi Üniversitesinde (1969-1973) halkbilim dersleri verdi. Üniversite öğrenciliği sırasında halkbilim konularına ilgi duymuş ve fakülte bitirme tezini de Türk Masallarının İç Yapısı ve Kahramanlar” adlı çalışmasıyla vermişti. Ancak mezun olduktan sonra akademik çalışmalarını sürdürme imkânı bulamadı. 1971'den ölümüne kadar, Yugoslavya'nın Ohri kentinde düzenlenen Balkan Halk Dansları ve Şarkıları Festivalinin düzenleme komitesi üyeliğini yaptı. PEN Yazarlar Derneği, Türk Dil Kurumu ve Association Internationale des Critiques Litteraires üyesiydi. Ölümüne kadar Sait Faik Hikâye Armağanı seçici kurulu üyeliğini sürdürdü. Zincirlikuyu Mezarlığfnda gömülüdür.

Tahir Alangu, edebiyat dünyasına henüz lise öğrencisiyken Gündüz (1936) dergisinde yayımlanan bir şiiriyle girmişti. Üniversite öğrenciliği yıllarında Yeni Türk, Yeni Kurt (1941-42), Yurt, Değirmen ve Tarihten Sesler (1943) dergilerinde halkbilimi üzerine yazılar yazdı. Anadolu'daki öğretmenlik yıllarında da halkbilimi ve edebiyat araştırmalarını sürdürdü. 1956'da İstanbul'a döndükten sonra Yenilik, Yeditepe, (1957),Dost, Kim, (1957-63), May (1967-69) gibi dergilerde, Vatan ve Cumhuriyet gazetelerinde eleştirileri, edebiyat araştırmaları ve halkbilim yazıları yayımlandı. 1960-69 yılları arasında Varlık Yıllığı’nda yıllın roman ve hikâye değerlendirmelerini yaptı. Türk romanı ve hikâyesi üzerine incelemeler yaptı, antolojiler hazırladı. Halk edebiyatı üzerine önemli kaynak çalışmalar yaparak, halkbiliminin hayati bir önem taşıdığını, eskinin temelleri üzerinde yeni ve çağdaş bir toplum oluşturulmasına katkıda bulunacağını savundu. Çalışmalarını masallar, destanlar, gölge oyunu ve göçmen folkloru üzerinde yoğunlaştırdı, kendisi de masallar yazdı. Ayrıca Ömer Seyfettin'in eserlerini yayına hazırladı. Ömer Seyfettin: Ülkücü Bir Yazarın Romanı (1968) eserinde, bir yazarın dünyasını sıcak bir yaklaşımla ele alarak, edebiyatımızda benzeri pek bulunmayan bir çalışma ortaya koydu. Boğaziçi Üniniversitesi Folklor Kulübünde yaptığı çalışmalarla, 196O'lı yılların sonlarından itibaren dış dünyaya açık, karşılaştırmalı çalışmalara yatkın, yenilikleri izleyip aktaran genç araştırmacılar yetişmesinde yol gösterici oldu. Daha çok hikâye, roman incelemeleri ve edebiyat tarihi araştırmalarıyla tanınan Alangu'nun, Cumhuriyet'ten Sonra Hikâye ve Roman (I. cilt 1959, II. ve III. ciltler 1969) eseri geniş kapsamlı bir araştırmanın ürünüdür.

ESERLERİ:

ARAŞTIRMA-İNCELEME: Cumhuriyet'ten Sonra Hikâye ve Roman (3 cilt, 1959, 1965), Çocuk Kitapları Üstüne (1965), VIII. Yüzyıldan Günümüze 100 Ünlü Türk Eseri (2 cilt, 1974), Türkiye Folkloru El Kitabı (ders notları, yazılar, 1983).

DERLEME-HAZIRLAMA: Çalgılı Kahvelerdeki Külhanbey Edebiyatı ve Nümuneleri (1943), Kalavela (Fin millî destanının özeti ve inceleme, 1945), Sait Faik İçin (1956), Mevlût (izahlı tam metin, 1958), Servet-i Fünûn Edebiyatı Antolojisi (1958), Ataç'a Saygı (1959), Billur Köşk Masalları (1961), Keloğlan Masalları (1967), Dünyadan ve Bizden Çingene Hikâyeleri (1972).    

MONOGRAFİ: Ömer Seyfettin: Bir Ülkücü Yazarın Romanı (1968).

ÇEVİRİ: Gün Batarken (I. Andriç’ten, 1963), Kovulmuş (S. Y. Agnon’dan, 1966), Sınırdaki Çiftlik (J. Javkov’dan, 1966), Bir Gecelik Misafir (S. Y. Agnon’dan, 1966-67), Kovulmuşlar (J. Agnon’dan, 1967), Siste Bir Ses (J. P. Jocopsen’den, 1967), Guatemala Efsaneleri (M. A. Asturias’ten, 1967), Kopar Zincirlerini Gülsan (C. Aytmatov’dan, 1969).

 KAYNAKÇA: Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (1960), Asım Bezirci / Çok Kapılı Oda (1961), Mehmet Seyda / Edebiyat Dostları (1970), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (1971), Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi I (1977), Türk ve Dünya Edebiyatçıları (1987), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Fikir ve Kültür Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 3, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Ömer Lekesiz / Edebiyat Emekçisi Tahir Alangu (Hece, Ocak 1998), Tanzimattan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (2001), Ah Bir Emekli Olsam!.. (Radikal Kitap, 21.9.2002), Mehmet Nuri Yardım / Yazar Olacak Çocuklar (2004).  

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör