Din, siyaset ve devlet adamı, şeyhülislam,
milletvekili, bakan (D. 1867, Ürgüp / Nevşehir – Ö. 1921). Trablus’ta Evkaf Müdürlüğü yapmış olan
Abdullah Avni Efendi’nin oğludur. Kayseri Milletvekili ve Gümrük ve Tekel
Bakanlarından Suat Hayri Ürgüplü’nün babasıdır. Memleketinde ve İstanbul’da
medrese derslerini okuyarak icazet aldı. İstanbul Hukuk Mektebi’nden mezun
olarak Adliye teşkilatında çalışmaya başladı. Anadolu ve Rumeli’nin muhtelif
şehirlerinde görev yaptı. 1908’den önce Ceza Reisliği yaptığı Selanik’te
İttihad ve Terakki Cemiyetine girdi, ihtilalcilerle tanıştı. İhtilalden sonra
Meclisi-i Mebusan’a Niğde Mebusu olarak girdi ve 1910’da Evkaf Nazırı oldu. Bu
Nazırlıkta dört defa görev aldı ve bir süre Adliye Nazırlığı ile Şûrayı Devlet
Reisliğinde de bulundu.
1914’te Şeyhülislâm olarak atandı. Osmanlı devleti Birinci Dünya Savaşı'na katıldığında ilan edilen "Cihad-ı Ekber" onun şeyhülislamlığı dönemine aittir. Mütareke' de İngilizlerce tutuklanıp Malta adasına sürüldü (1919). Şeyhülislamlığının yanı sıra 33. dereceye kadar yükselmiş bir masondu. Evkaf Nazırlığında hayli faaliyetler göstermiş, Vakıf hanları onun zamanında yapılmış, İslâm Eserleri Müzesi de onun Nazırlığı sırasında açılmıştır. İbrahim Alaeddin Asna bu zat hakkında “Çalışkan, verimli bir zattı. Medreseleri ıslah etmek için de emek harcamıştı” der.
KAYNAK: İbrahim Alâeddin Gövsa / Türk Meşhurları (1946), Milliyet Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi (10. cilt, 1986).