İbrahim Öktem

Bakan, Milletvekili, Tıp Doktoru, Devlet Adamı, Siyasetçi

Doğum
23 Nisan, 1904
Ölüm
16 Kasım, 1982
Eğitim
İstanbul Darülfünunu Mekteb-i Tıbbiye
Burç

Hekim, siyaset ve devlet adamı, milletvekili, bakan (D. 23 Nisan 1904, Karaman – Ö. 16 Kasım 1982). Prof. Dr. Öget Öktem Tanör'ün babasıdır. İlkokulu Karaman'da okudu. Orta Okul 1. sınıfı okuduktan sonra babası onu İstanbul'a Robert Koleje yolladı. Orada 1 yıl kadar okuduktan sonra - 1918'de İstanbul işgal olunca - babası onu Karaman'a çağırıp bir süre sonra Beyrut Fransız Kolejine yolladı. Buradan 1923 yılında mezun olarak İstanbul Darülfünunu Mekteb-i Tıbbiyeye girdi. buradan da 1928 yılında mezun olup 1929'da ihtisas için Fransa'ya gönderildi. Lyon ve Paris'te cerrahi ihtisas yaptı. Yurda dönünce Sivas, Zonguldak ve Bursa devlet hastanelerinde operatör ve başhekim olarak çalıştı.

Dr. İbrahim Öktem, 1954'te Demokrat Parti (DP) listesinden Bursa Milletvekili seçildi. DP içindeki İspat Hakkı Hareketi'ne katıldı; DP’den ayrılarak Hürriyet Partisi'nin kurucuları arasında yer aldı (1955). Hürriyet Partisi 1957 seçimlerinde başarısız olunca, seçim sonrası kendisini feshederek parti meclisi kararıyla kendini feshedip CHP'ye katıldı. CHP'ye katılması evresinde CHP Parti Meclisi'nde görev aldı; genel sekreter yardımcılığı yaptı.

1960'ta Kurucu Meclis'e Bursa temsilcisi olarak girdi. 1961 ve 1973 genel seçimlerinde CHP listesinden milletvekili seçildi. İsmet İnönü hükümetlerinde 1963 ve 1965 yıllarında olmak üzere iki defa Milli Eğitim Bakanlığına getirildi. Milli Eğitim Bakanlığı sırasında, Galatasaray Lisesine ve İstanbul Erkek Lisesine, kız öğrencilerin de alınması kararını çıkarttı. Bu iki lisenin, karma liseler oluşu, O'nun düşünmesi ve çabasıyla gerçekleşti.

1961 Anayasasının yapımı sırasında Kurucu Meclis'te Bursa ilinin temsilcisi olarak bulunuyordu. Ama Referandumda Bursa ili Anayasa için red oyu verince, Kurucu Meclis üyeliğinden istifa etti, "Ben artık Bursa ilini temsil edemem." diyerek. Bu haysiyetli siyasi davranışı nedeniyle, Kurucu Meclisin sonraki çalışmalarına katılamadı, maaş alma adına siyasi görüşünden ödün vermedi.

1965 Genel Seçimlerinden kısa bir süre önce, İsmet İnönü, "CHP ortanın solunda bir partidir." demişti. Ortanın Solu ifadesini, Bülent Ecevit ile birlikte Dr. İbrahim Öktem bulmuşlar; CHP'nin sosyal demokrat bir parti olmasına çalışmışlar ve İnönü'yü, "Ortanın Solu" sözüne ikna etmişlerdi.

Dr. İbrahim Öktem; 16 Kasım 1982'de akciğer kanserinden, İstanbul Vişnezade'deki evinde hayatını kaybetti. Vasiyeti üzerine cenaze namazı, dedesinin gömülü olduğu Valide Sultan Camiinde kılındı. Edirnekapı Mezarlığında defnedildi.

Dr. İbrahim Öktem, kadınların hayata, siyasete, vb katılmasını çok önemli bulurdu. Kızı Prof. Dr. Öget Öktem Tanör, "Kadının ekonomik özgürlüğü çok önemli. Kadının ekonomik özgürlüğü olmalı ki, kendi hayatını yaşayabilsin." sözünü kendisinden belki yüzlerce kere duyduğunu belirtmektedir.. Toplum hayatına daha çok kadının katılmasıyla, daha medeni bir toplum ortaya çıkacağına inanırdı.

Dr. İbrahim Öktem ailesinin Karaman'da doğup büyüdüğü ev "Tartan Evi" ve "Tartan Konağı" diye bilinmekte olup Karaman Belediyesi tarafından müze haline getirilmiştir. Öktem'in annesi ve babası ihtiyarladıkları ve yalnız yaşadıkları için, 1950'lerin ilk yarısında Manisa'ya, büyük kızlarının olduğu şehre taşındılar. Dr. Öktem, onları sonra 1959 veya 60'ta Ankara'ya aldırdı.

Karaman İl Merkezinde yer alan Tartanevi 1810 tarihinde Tartanzadelerden Hacı Ahmet Efendi tarafından yaptırılmıştır. Anadolu Türk Ev Mimarisinin güzel örneklerinden biri olan yapı orta sofa planlı olup iki katlıdır. Evde ahşap süslemeden daha ziyade kalem işi süslemeler dikkati çekmektedir. Birinci kat sofasının sekizgen tavanındaki Sultanahmet Cami, Dolmabahçe Sarayı, Kız Kulesi, II. Mahmut Türbesi, Çarklı vapur, yelkenli gemi gibi batılılaşma dönemi Türk resminde yer alan konulardır. Tartanevi, "Mansurdede Mahallesi, 73. Sk. No:7 Karaman" adresindedir.

Dr. İbrahim Öktem, üç yaşındayken, Tartan evinin bahçesinde oynarken, bir çubuğu yontmaya kalktığında sağ gözüne sokmuş ve sağ gözü görmez olmuş. Ona rağmen, çok erken yaşta olmasının avantajı ile sol göz, her iki gözün de görevini çok iyi yapar olmuş ki cerrah olabilmiş. Çok iyi bir cerrah olarak tanınırdı. Bursa'dayken, bir çok insanın ona ameliyat olmak için İstanbul'dan gelirlerdi.

Hiç yorulmak bilmezdi; hastanede sabahtan akşama ameliyatlar yapar (bir keresinde ameliyathane hemşiresinin yorgunluktan düşüp bayılmış), o gün ameliyat ettiği hastaları akşam telefonla mutlaka nöbetçiye sorar, durumu öğrenir, acil bir durum olursa diye de, eşiyle hangi sinemaya gittiklerini mutlaka hastaneye haber verir, kendisini çağırmalarını isterdi. Kızı Öget, bir defa Zonguldak'ta, bir kere de Bursa'da, ameliyat esnasında ölen hastasının hemen diyafram kasını keserek elini içeri sokup kalp masajı yaparak hastayı hayata döndürdüğünü hatırlamaktadır. Dr. İbrahim Öktem, Milletlerarası Cerrahlar Koleji asli üyesiydi.

Eşi Dr. Saffet Öktem de doktordu, dahiliye (iç hastalıkları) uzmanı idi. Tıp Fakültesinde tanışıp birbirlerini sevmişler. Saffet Öktem, ilk kadın doktorlarımızdan biriydi.

Fransa'da Lyon ve Paris'te birlikte uzmanlık çalışmalarına gitmeden hemen önce evlenip gitmişler. Bir kaç yıl Fransa'da çalışırken, merhum tarihçilerimizden Enver Ziya Karal ile de berabermişler. Üçü çok yakın arkadaştı. Ama uzmanlık çalışmaları sonrasında, Türkiye'ye dönüp, uzmanlık sınavına burada girmişler.

Kızı Öget, evliliklerinin 6. yılında (1935'te) doğdu. Dr. Saffet Öktem 1951'de, kan kanserinden öldü. Dr. İbrahim Öktem, ilk eşinin ölümünden 12 yıl sonra, 1963'te gene bir doktor hanımla evlendi.

Dr. Öktem'in dedesi İbrahim Hulusi Efendi Karaman müftüsü idi. Oldukça modern fikirli bir müftü olan İbrahim Hulusi Efendi, en büyük kızına (Öktem'in büyük ablasına) bir Rum kemancıdan keman dersleri aldırırmış. Küçük yaştaki gelinine sert kaynanalık eden eşini yumuşatmak için, gelin henüz daha uyurken kendisi kalkar, kahve pişirir ve eşine götürerek, "Bak gelinin sana kahve pişirdi, yolladı" dermiş. Mezarı, İstanbul'da, Aksaray'daki Valide Sultan Camii'ndedir.

KAYNAKÇA: Türkiye Ansiklopedisi 2 (1974), Milliyet Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi (17. cilt, 1986) Eski Bakanlarımız (meb.gov.tr, 10.01.2016), Kızı Prof. Dr. Öget Öktem Tanör'den bilgi teyidi (12.05.2017), Tartanevi (gokaraman.gov.tr, 12.05.2017).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör