Sinema yönetmeni (D. 4
Ağustos 1941, İstanbul – Ö. 19 Aralık 2009, İstanbul). Haydarpaşa Lisesi’nden
mezun olduktan sonra bir süre amatör tiyatroculuk yaptı. 1961’de Nişan
Hançer'in yönettiği Acı Zeytin
filminde yönetmen yardımcılığı yaparak sinema hayatına başladı. 1963’te Can Pazarı filmiyle ilk yönetmenlik denemesini
yaptı. 1972'de Kadın Yapar filmiyle tam
olarak yönetmenliğe başladı. 1976’da çektiği Kapıcılar Kralı
adlı komedide yakaladığı yalın, akıcı anlatımla dikkati çekti. Bir süre Çöpçüler Kralı (1977), Sevgili Dayım
(1977) gibi komedi filmleri yaptı.
Zeki Ökten; Osman Seden,
Ömer Lütfü Akad, Metin Erksan, Memduh Ün,
Halit Refiğ
ve Atıf Yılmaz’dan sonra gelen ikinci yeni kuşak sinemacılar arasında anıldı. 1978'de
Yılmaz Güney'in senaryosundan çektiği Sürü,
destansı ve ritimli anlatımıyla yurt içinde ve dışında birçok önemli ödül aldı.
Yine Güney'in senaryosundan uyarladığı Düşman
filmi ile 1980 Berlin Film Festivali'nde iki özel ödül kazandı. 2006 yılında
Türkiye Yazarlar Derneği Onur Ödülünü aldı. 19 Aralık 2009 günü İstanbul’da
öldü.
“Sinemamızın yaptığı işlerle parmak ısırtan usta yönetmenlerini ardı
ardına kaybetmek gerçekten çok ağır geliyor. Halit Refiğ, Ahmet Uluçay...
derken şimdi de Zeki Ökten. Ökten sinemasının Yeşilçam tabir edilen Türkiye
sineması içinde çok ayrı bir yeri vardı kuşkusuz. Sinemayla yakından
ilgilenenler zaten onun filmlerini çok iyi biliyor ama sıradan bir televizyon
izleyicisi de onun çok sayıdaki nitelikli filmini izleme şansını yakalamıştır.
Çöpçüler Kralı, Kapıcılar Kralı gibi şenlikli ama toplumcu gerçekçi filmlerinin
yanı sıra Düttürü Dünya gibi güldürürken düşündüren yapıtları, Yılmaz Güney’in
senaryosunu yazdığı Sürü gibi çok önemli politik bir filmi ve Pehlivan, Yoksul,
Sevgili Dayım, Güle Güle gibi hafızalara kazınan onlarca nitelikli eserin
yaratıcısıydı Ökten. Ökten sinemasını ve hayatını anlatan bir kitap geçen
yıllarda yayınlanmıştı, şimdi hatırlatmakta fayda var. Türkiye sinemasına ya da
bilinegelen ismiyle Yeşilçam’a nitelikli filmler kazandırmış usta yönetmen Zeki
Ökten hakkında yayımlanan Yoksul: Zeki Ökten isimli çalışma yönetmenin filmleri
hakkında yazılan birbirinden değerli makalelerin yanı sıra, kendisiyle yapılmış
söyleşiyi de yer veriyor.” (Radikal)
BAŞLICA ESERLERİ:
Ölüm Pazarı (1963), Kadın Yapar (1972), Bir Demet Menekşe (1973), Hasret (1974),
Hanzo (1975), Kapıcılar Kralı (1976), Çöpçüler Kralı (1977), Sürü (1978),
Düşman (1979), Faize Hücum (1982),
Davacı (1986), Düttürü Dünya (1988),
Güle Güle
(1999), Çinliler Geliyor (2006).
KAYNAK: Atilla Dorsay
/ Türk ve Dünya Sineması Ansiklopedisi (Turhan Gürkan ile, 1983), Ana Britannica
(c. 17, s. 289, 1987), Kurtuluş Kayalı / Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması
(1994), Nilgün Abisel / Türk Sineması Üzerine Yazılar (1994) - Popüler Sinema
ve Türler (1995), Sevim Ak / Mahalle Sineması (1996), Alim Şerif Onaran / 20.
Yüzyılın Son Beş Yılında Türk Sineması (2005), Ali Karadoğan / Yoksul: Zeki
Ökten (çeşitli yazarlardan derleme, 2007), Zamanımızın sıra dışı yönetmeni
(Radikal, 25.12.2009), Türkiye Kültür ve Sanat 2010 Yıllığı (2010).
