Ses sanatçısı, besteci,
şarkı sözü yazarı, yapımcı (D. 2 Ocak 1943, İstanbul – Ö. 1 Şubat 1999,
İstanbul). Tam adı Mehmet Barış Manço’dur. Devlet Konservatuarı’nda Türk sanat
müziği hocası ve sanatçısı Rikkat Hanım ile İsmail Hakkı Bey’in ikinci çocuklarıdır.
Kadıköy Gazi Mustafa Kemal İlkokulu, Ankara Maarif Koleji, Galatasaray Lisesi,
Şişli Terakki Lisesi’nde öğrenim gördü. Yüksek öğrenimini Belçika Kraliyet
Akademisi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde tamamladı.
Manço, aileden gelen
yeteneğiyle daha ortaokul çağlarında müzikle ilgilenmeye başladı. Çocukluğunda
başlayan gitar hevesini, annesinden piyano dersleri de alarak tekniğini ve
müzik bilgisini geliştirdi. 1958’de arkadaşlarıyla beraber ilk grubu
“Kafadarlar”ı kurdu. Bu dönemde ilk bestesi Dream
Girl ile Ankara’da ödül aldı. Galatasaray Lisesi’ndeki öğrenimi sırasında
müzikle profesyonel olarak ilgilenmeye başladı. Bu yıllarda ikinci grubu
“Harmoniler”i kurdu ve lisenin konferans salonunda ilk konserini verdi.
Belçika’da öğrenim gördüğü yıllarda garsonluk, otomobil bakıcılığı gibi işlerde
çalıştı. Burada “Les Mistigris” adında
bir grupta yer aldı. Grupla beraber Fransa, Belçika, Çekoslovakya, Belçika,
Almanya ve İsveç’te konserler verdi. 1964 yılında Paris’te iki 45’lik plak
çıkardı.
İstanbul’a döndüğünde (1967)
Fuat Güner ve Mazhar Alanson ile birlikte “Kaygısızlar” grubunu kurdu. Aranjman
şarkılara tepki göstererek Anadolu’dan beslenen pop folk tarzında müzik yapmaya
başladı.1969 baharında Dağlar Dağlar ile
büyük bir çıkış yaptı, albüm beş ayda 700 bin adet satışa ulaştı. Bu çalışma,
sanatçıya Altın Plak Ödülü’nü de kazandırdı. 1971 yılında, “Moğollar” ile
çalıştı. 1973 yılında “Kurtalan Ekspres”i kurdu. İlk klibini yine aynı yıl Hey Koca Topçu’ya çekti. 1975’te ilk
albümü 2023’ü yaptı.1978′de Lale Manço ile evlendi, iki erkek çocukları Doğukan
ve Batıkan dünyaya geldi.
1980 yılında Altın
Orfe’de Nick The Chopper ve Ben Bir Şarkıyım adlı Bulgar şarkısı ile
de altın madalyalar aldı. 1981′de çıkardığı Sözüm
Meclisten Dışarı adlı albümündeki Dönence
şarkısı, “İlk Türk Psychedelic Rock” olarak genel kabul gördü. Yurtdışında
birçok televizyon programına konuk olarak katıldı, birçok ülkede konserler
verdi. Bestelediği iki yüzün üzerindeki şarkısı, kendisine on iki altın ve bir platin
albüm ve kaset ödülü kazandırdı. Bu şarkıların bir bölümü, daha sonra Yunanca,
Bulgarca, Arapça, Farsça, Kürtçe, Japonca, İbranice, Fransızca, İngilizce ve
Flemenkçe olarak yorumlandı.
Manço müzik hayatında
olduğu kadar televizyon hayatında da başarılar elde etti.1988 yılının Ekim
ayında TRT 1’de çocuk ve aileye yönelik bir eğitim kültür ve eğlence programı
olarak başlayan 7’den 77’ye, 1998
Haziran ayında 370. kez ekrana gelerek Türk televizyonculuğunda ulaşılması zor
bir rekora imza attı. Ekvator’dan
Kutuplar’a isimli programında ekibiyle birlikte beş kıtada pek çok ülke
gezdi. Ayrıca 4 × 21 Doludizgin
adında bir talk-show programının yapımcılığını üstlendi.
Kadıköy'ün
Moda semtinde hayatını kaybedene kadar ailesiyle birlikte yaşadığı konak,
Manço’nun kişisel eşyalarının sergilendiği bir müze haline getirildi.
ESERLERİ:
ALBÜM: Twistin USA / The Jet (Harmoniler’le,
1962), Do The The Twist / Let’s Twist
again (Harmoniler’le, 1962), Çıt Çıt
Twist / Dream Girl (Harmoniler’le, 1963), Baby Sitter / Quelle Peste / Jenny Jenny / Un Autre Amour Que Toi (Jacques Denjean Orchestra ile1964), Baby Sitter / Quelle Peste (Jacques
Denjean Orchestra ile 1964), Jenny Jenny
/ Un Autre Amour Que Toi (Jacques Denjean Orchestra ile 1964), Il Arrivera / Une Fille (Les Mistigris
ile 1966), Bien Fait Pour Toi /Aman Avcı
Vurma Beni (Les Mistigris ile 1966),
Bizim Gibi / Big Boss Man / Seher Vakti / Good Golly Miss Molly (Les
Mistigris ile 1967), Kol Düğmeleri / Big
Boss Man / Seher Vakti / Good Golly Miss Molly (Les Mistigris ile 1967), Kızılcıklar / I’ll Go Crazy (Kaygısızlar ile 1968), Bebek / Keep Lookin (Kaygısızlar ile 1968), Karanlıklar İçinde / Trip (Kaygısızlar ile 1968), Bogaziçi / Flower Of Love (Kaygısızlar
ile 1968), Runaway / Unutamıyorum
(Kaygısızlar ile 1969), Ağlama Degmez
Hayat / Kirpiklerin Ok Ok Eyle (Kaygısızlar ile 1969), Kağızman / Anadolu (Kaygısızlar ile 1969), Derule / Küçük Bir Gece Müziği (Barış Manço Ve Grubu 1970), Dağlar Dağlar 1 / Dağlar Dağlar 2
(Barış Manço Ve Grubu 1970), İşte Hendek
İşte Deve / Katip Arzuhalim Yaz Yare Böyle (Moğollar ile 1971), Binboğanın Kızı – Kaygısızlar / Ay Osman
(Moğollar ile 1971), Fil İle Kurbağa –
Kaygısızlar / Je Te Retrouverais (Les Mistigris, toplatıldı 1972), Ölum Allah’ın Emri / Gamzedeyim Deva Bulmam
(Kurtalan Ekspres ile 1972), Lambaya Püf
De / Kalk Gidelim Küheylan (Kurtalan Ekspres ile 1973), Gönül Dağı / Hey Koca Topçu Genç Osman (Kurtalan Ekspres ile
1973), Nazar Eyle Nazar Eyle (Gel Yanıma
Pazar Eyle) / Gülme Ha Gülme( Kurtalan Ekspres ile 1974), Bir Bahar Akşamı / Estergon Kalesi
(Kurtalan Ekspres ile 1974), Ben Bilirim
/ 2023 (Kurtalan Ekspres ile 1975),
Çay Elinden Öteye Rezil Dede / Vur Ha Vur (Kurtalan Ekspres ile 1976), Nick The Chopper / Lonely Man (George
Hayes Orchestra 1977), Hal Hal / Eğri
Eğri Doğru Doğru Eğri Büğrü Ama Yine De Doğru (Kurtalan Ekspres ile 1981).
KAYNAKÇA: Metin
Solmaz / Türkiye'de Pop Müzik - Dünü ve Bugünü ile Bir İnfilak Masalı (1996), Ali
Kırca / Barış Manço’ya Özlem Ali Kırca Siyaset Meydanı (1999), Birgül Yangın /
Çağdaş Türk Ozanı Barış Manço (2002), Hulusi Tunca / Uzun Saçlı Dev (2005),
Gökhan Akçura / İnsanlar Âlemi: Ivır Zıvır Tarihi (2005), Murat Yatağanbaba /
Türk Kültürünün Karbon Kağıdı: Barış Manço, Orhan Kahyaoğlu / Bülent Ortaçgil,
Bülent Özükan / Barış Manço Kitabı (2008), Erkin
Erkal / Türkiye’de Rock’ın Tarihi (2012), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar (Türkiye
Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People
(2013).
Çiftçi, hayırsever (D1810, Karaman – Ö. 1920, Göçeri köyü / Girne / Kıbrıs). Yörük Türkmenlerindendir.
Barış
Manço’nun 1979 yılında Sarı Çizmeli Mehmet Ağa şarkısıyla tanıttığı Mehmet Ağa,
aslen Karamanlı bir toprak ağasıyken, Osmanlı Dönemi yetkilileri Mehmet Ağa’yı
çağırarak Kıbrıs Girne’de büyük bir arsa vermişler. Karamandaki bahçelerin gibi
ek, biç, halka iş ver bizde sana toprak bağışlayalım, hayvancılık ve tarımı geliştir
demişler...
Karaman’dan
Kıbrıs’a 5 kardeşini de alıp gelmişler. Kıbrıs’taki köyünün adının Göçeri
olması, Yörüklerin göçebe hayatından gelmektedir. Yörükler köyü de derlermiş
Göçeri köyüne..
Sarı
Çizmeli Mehmet Ağa, devlete söz verdiği üzere tarımda ve hayvancılıkta binlerce
kişi çalıştırır, İş verir büyük bir aile olurlar.. 3 bin dönüm toprağı varmış.
Kavgalıları barıştırır, bekârları evlendirir, eşyalarını hediye eder, ev verir,
en az da bir dönüm toprak bağışlarmış. Fakir fukara, bir kahvehaneye, ya da
lokantaya gittiğinde para ödemez, yer içer, tüm hesapları Sarı Çizmeli Mehmet
Ağa’ya yazdırırlarmış.
Ağa,
her Cuma namaz öncesi esnafları dolaşır, halkın borçlarını ödermiş. Kendi gibi
gönlü de zengin bu ağa malını mülkünü hep başkalarının hesabını ödeyerek
harcadığından, yokluk içinde ölmüştür. Torunları hâlâ Girne ili, Dikmen beldesi,
Göçeri köyünde yaşamaktadır.
1971’de
Kıbrıs’a gittiğinde duyan ve araştıran Barış Manço Kabri ziyaret eder, fakat
çok bakımsızdır kabri. 1979’da Sarı Çizmeli Mehmet Ağa şarkısını yapmış, 1982
yılında Mehmet Ağa’nın köyündeki mezarını yaptırmıştır.
Şimdi
Mehmet Ağa’nın Göçeri köyündeki mezar taşında, “Barış Manço ile bütünleşen Sarı
Çizmeli Mehmet Ağa. 1800’lü yıllar Ruhuna Fatiha” yazıyor.
SARI ÇİZMELİ
MEHMET AĞA ŞARKISI
Yaz
dostum, güzel sevmeyene adam denir mi?
Yaz
dostum, selam almayana yiğit denir mi?
Yaz
dostum, altı üstü beş metrelik bez için
Yaz
dostum, boşa geçmiş ömre yaşam denir mi?
Yaz
tahtaya bir daha, tut defteri kitabı
Sarı
çizmeli Mehmet ağa birgün öder hesabı
Yaz
dostum, yoksul görsen besle kaymak bal ile
Yaz
dostum, garipleri giydir ipek şal ile
Yaz
dostum, öksüz görsen sar kanadın kolunu
Yaz
dostum, kimse göçmez bu dünyadan mal ile
Yaz
tahtaya bir daha, tut defteri kitabı
Sarı
çizmeli Mehmet ağa birgün öder hesabı
Yaz
dostum, BARIŞ söyler kendi bir ders alır mı?
Yaz
dostum, su üstüne yazı yazsan kalır mı?
Yaz
dostum, bir dünya ki haklı haksız karışmış
Yaz
dostum, boşa koysam dolmaz dolusu alır mı?
Yaz
tahtaya bir daha, tut defteri kitabı
Sarı
çizmeli Mehmet ağa birgün öder hesabı
KAYNAK:
Barış Manço'nun 'Sarı Çizmeli Mehmet Ağa'sı' efsane değil gerçekmiş
(iha.com.tr, 16 Şubat 2016). Karamanlı "Sarı Çizmeli Mehmet Ağa"nın
Hikayesi (karamandan.com, 20.20.2020).