Hattat (D. 1642, İstanbul – Ö. 1698, İstanbul). Babası Haseki
Sultan Camii müezzini Ali Efendi'dir. Küçük yaşta hafız olduğundan Hâfız Osman
adıyla tanındı. Köprülü Fâzıl Mustafa Paşa'nın dairesinde tahsil ve terbiye
görürken hat sanatına ilgi duydu. Dönemin ünlü hattatları Derviş Ali,
Suyolcuzâde Mustafa Eyyubi ve Nefeszâde İsmail Efendi'den ders aldı. Gençlik
döneminde Derviş Ali yolunda yazdığı görülen Hâfız Osman, Şeyh Hamdullah
üslûbunu öğrenmek üzere, bu üslûbu o devirde en mükemmel şekliyle bilen
Nefeszâde Seyyid İsmâil Efendi'nin öğrencisi oldu.
Şeyh Hamdullah'ın eserlerini incelemeye başladı. Onun sarayda
bulunan Kur’an’ını taklit etmeye çalışıp bu konudaki becerisini artırdı. Mısır’a
(1672), hac için Hicaz’a (1677), birçok defa da Edirne ve Bursa’ya gitti.
1695’te Sultan II. Mustafa'ya hüsn-i hat muallimi tayin edildi. Şehzadeliği
sırasında III. Ahmed'e de hat hocalığı yaptı. Bu arada tasavvufa ilgi duydu, sûnbüliye tarikatına girdi, gençliğinde
benimsediği Şeyh Hamdullah'ın üslubunu geliştirdi, özellikle sülüs ve nesih
yazıda kendine özgü bir üslup oluşturdu.
Kırk yıl süren sanat
hayatında devamlı olarak eser veren Hâfız Osman'ın yazdığı yirmi beş Kur’an, pek çok Enam, kıta, karalama, ve murakka
çeşitli müzelerde, kitaplıklarda ve özel koleksiyonlarda bulunmaktadır. Sülüs
ve nesih hattıyla ilk hilye levhayı da onun yazdığı bilinir. Yetiştirdiği ünlü
öğrenciler arasında Yedikuleli Seyit Abdullah, Ambarizade Derviş Ali, III.
Ahmed, Hasan Üsküdari, Bursalı Mehmet, Yusuf Mecdi, Yusuf-ı Rumi, Derviş
Mehmet Kevkeb sayılabilir.
KAYNAKÇA: Habîb / Hat
ve Hattâtân (s. 121-123, 1305), İbrahim Alaeddin Gövsa / Türk
Meşhurları (1946), Kemâl Çığ / Hattat Hâfız Osman (1949), A. Süheyl
Ünver / Hattat Hâfız Osman ve Yazdığı Kur'an-ı Kerîmler (s. 5-9, 1967), M.
Uğur Derman / Türk Hat Sanatının Şaheserleri (1982)
- Kendi İzahlarıyla Hâfız Osman'ın Mushafları
(Sanat Dünyamız, s. 10-15, 1982) - İslâm Kültür Mirasında Hat Sanatı
(s. 199-201, 1992) - TDV İslam Ansiklopedisi ( c. 15, s. 98-99-100, 1997),
Şevket Rado / Türk Hattatları (s. 109-116, 1984),
Büyük Larousse (c. 8, s. 4930, 1986), Ali Alparslan / Ünlü Türk Hattatları
(s. 64-81, 1992), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar
(Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous
People (2013).