Berke Vardar

Akademisyen

Doğum
01 Şubat, 1934
Ölüm
08 Aralık, 1989
-
Eğitim
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü
Burç

Dil bilimci (D. 1 Şubat 1934, İstanbul - Ö. 8 Aralık 1989). Ortaöğrenimini Galatasaray ve Işık liselerinde tamamladı (1954). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirerek (1958), aynı bölüme asistan oldu (1959). Burada “Etude lexicologique d’un champ notionnel. Le Champ Notionnel de la Liberté en France de 1627 à 1642” adlı tezle doktorasını (1964) tamamladı. “Structure Fondamentale du Vocabulaire Social et Politique en France, de 1815 à 1830” başlıklı tezle doçentliğe (1970) ve profesörlüğe (1977) yükseldi. Öğretim üyeliği görevini aynı bölümün anabilim dalı başkanı olarak (1982-85) sürdürdü. 1985-89 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsünün müdür yardımcılığını yaptı, 1989’da bu enstitünün müdürlüğüne atandı. Türk Dil Kurumunda yönetim kurulu üyeliği yaptı.

Dil alanında yaptığı çalışmalarıyla tanındı. Dilbilim terimlerinin çoğunu Türkçeleştirerek dilbilimin Türkiye’de tanınıp yaygınlaşmasına katkılarda bulundu. 1976’dan itibaren yılda bir defa Türkçe-Fransızca yayımlanan Dilbilim dergisini yönetti (1976-81). Meydan Larousse ve Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi’nin hazırlanmasında katkıda bulundu. 6 Haziran 1990 tarihinde, İspanya’da Léon Üniversitesinde yapılan XVII. Uluslararası İşlevsel Dilbilim toplantısında anısına bir oturum düzenlendi. André Martinet, “işlevsel dilbilim”in meşalesini ona devretmeyi tasarladığını belirtmişti. Çalışmalarında ortaya koyduğu veriler, günümüzde Fransa’nın önde gelen ve kapsamlı sözlüğü Trésor de la Langue Française-Dictionnaire de la Langue du 19e et du 20e siècle’de yüz elli dolayında alıntıya konu oldu. Fransız Hükümeti kendisine Palmes Académiques nişanının “chevalier” (1978) ve “officier” (1988) payeleriyle Ordre National de Mérite nişanının “chevalier” (1985) payelerini verdi.

“Ara sıra kendi bilgimden kuşkulandığım olmuştur, ama Berke’ninkilerden her zaman emindim. ‘Bir insan bu kadar bilgiyi nasıl taşır?’ diye şaşırırdım hep. Nitekim, Berke de taşıyamadı, aramızdan zamansız ayrılıp gitti...” (Tahsin Yücel)

“Değerli hocamız, dostumuz, onun deyişiyle uğraşdaşımız Berke Vardar’dan söz ederken onu bir dil ustası olarak tanımlamak sanırım çok yerinde olur. B. Vardar gerçekten de bir dil ustasıydı, Türkçe’ye âşıktı. Asıl uzmanlık alanı olan Fransız Dili ve Edebiyatı alanındaki yetkinliği ve çok gelişmiş bilimsel donanımı onu sürekli anadili üstüne düşünmeye itiyordu. (…) Anadiline saygının en büyük erdem olduğuna inanır, hem bilimsel çalışmalarında, hem de gündelik yaşamında kullandığı dile büyük özen gösterirdi. Kimi zaman oluşturduğu metindeki bir sözcüğe takılır, düşüncesini en iyi yansıttığına inandığı deyişi buluncaya dek kafa yorardı. Dilsel tutarlılığa önem verir, savruk ve özensiz bir dilin düşünsel düzlemdeki bulanıklığı yansıttığına inanırdı.” (Erdim Öztokat)

ESERLERİ:

Fransız Edebiyatı (3 cilt, 1965-72), Dilbilim Sorunları (1968), Structuri Fondomantale du Vocabulaire Social et Politique (1973), Une Introduction a la Phonologie (1975), Dil Devrimi Üstüne (1977), Dilbilimi Temel Kavramı ve İlkeleri (1982), Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü (yöneten, 1980), XX. Yüzyıl Dilbilimi-Kuramcılardan Seçmeler (yöneten, 1983), Aydınlanma Çağı Fransız Yazını (1985), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü (1988), Fransa’da 1815 – 1830 Arası Toplumsal ve Siyasal Sözlüğün Temel Yapısı.

ÇEVİRİ: Dillerin Yapısı ve Gelişmesi (A. Meillet - M. Lejeune’den, 1967), Dil ve Düşünce (J. Vendryes’ten 1968), Anlambilim (P. Guiraud’dan, 1975), Genel Dilbilim Dersleri (Ferdinand de Saussure’den, 2 cilt, 1976, 1978), Göstergebilim İlkeleri (R. Barthes’tan, 1979), İşlevsel Genel Dilbilim (Andre Martinet’den, 1985).

Dilbilim alanında, Fransızca eserleri de yayımlanmıştır. Tüm yapıtları ve çevirileri 1998’de Multilingual Yayınlarınca yayımlanmaya başlandı.

KAYNAK: N. Sevil - E. Ergun - N. Öztokat (Metis Çeviri, sayı: 11, 1990), Emel Ergun / Bir Dil Ustası Berke Vardar - Erdim Öztokat / Dilbilim Dersleri -Necmettin Sevil / Berke Vardar ve İşlevsel Dilbilim – N. Öztokat / Fransız Edebiyatına Titiz Bir Bakış - Osman Senemoğlu / Bir Bilim Okulu (Cumhuriyet Kitap, 10.12.1998), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör