Sinema yönetmeni, senarist, yapımcı,
oyuncu (D. 22 Mart 1924, İstanbul – Ö. 29 Ağustos 1998, İstanbul). Tam adı
Osman Fahir Seden’dir. Türkiye'de ilk sinema salonlarından birini açan ve ilk
özel film yapımevini (Kemal Film) kuran sinemacı Kemal Seden'in oğludur. Alman
Lisesi'nin ardından İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Kemal
Film'in getirttiği yabancı filmlerin dublajını yaparak sinema dünyasına girdi.
Şirketin 1951'den sonra yerli film yapımına başlamasıyla yapımcılık ve
senaryoculuğa başladı. 1951’de ilk senaryosunu (İstanbul Kan
Ağlarken)
yazdı, 1955’te de ilk filmini (Kanlarıyla Ödediler) yönetti.
Yönetmenliğinin ilk yıllarında
tiyatrocular döneminden sonra gelen ve “Sinemacılar Çağı” diye adlandırılan
dönemin en bilinen yönetmenlerinden Lütfi Akad ile işbirliği yaptı. Bu dönemde
Akad'ın Katil ve Beyaz Mendil filmlerinin
temasında ufak değişiklikler yaparak İntikam Alevi ve Bir Avuç Toprak filmlerini
çekti. 60'lı yıllardan sonra güldürü, polisiye-macera güldürüsü ve müzikal
filmler yapmaya başladı. O günlerin modasına uyarak, sinema dışı popüler
sanatçıların ününden, özellikle ses sanatçılarından yararlanarak ticarî amaçlı
filmler yaptı. Aşk hırsızı dışında Zeki Müren'i şarkıcı olarak
tipleyen Berduş, Altın Kafes, Gurbet ve Kırık Plak filmleriyle,
çocuk kahramanlar üzerine kurulu Ayşecik Yavru Melek, Katilin Kızı. Bana
Annemi Anlat gibi filmler yönetti. Namus uğruna ile Reşat
Nuri Güntekin'in aynı adlı eserinden sinemalaştırdığı Çalıkuşu filmlerinde kendi sinemacı kimliğini yansıttı. Sanat yaşamı boyunca pek çok ödül kazanan yönetmene, 1991 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Devlet Sanatçısı unvanı verildi.
BAŞLICA ESERLERİ:
İki Aşk Arasında (1961), Mahalleye Gelen Gelin (1961), Aşktan da Üstün (1962), Ayşecik
Yavru Melek (1962), Ne Şeker
Şey (1962), Beş Şeker
kız (1964), Affetmeyen
Kadın (1964), Çalıkuşu
(1966), Sinekli Bakkal
(1967), Beş Milyoncuk Borç
Verir misin? (1975), Batsın Bu
Dünya (1975), İnek Şaban
(1978), Bekçiler kralı
(1979), Vazgeç gönlüm
(1981), Yakılacak kadın
(1982), Telekızlar (1985), Yeniden Doğmak (TV) [1987].
KAYNAKÇA:
Türkiye
Ansiklopedisi (c. 4, s. 1231-1232, 1974), Atilla Dorsay / Türk ve Dünya
Sineması Ansiklopedisi (Turhan Gürkan ile, 1983), Büyük Larousse (c. 17, s.
10282, 1986), Ana Britannica (c. 19, s. 196-197, 1987), Kurtuluş Kayalı /
Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması (1994), Nilgün Abisel / Türk Sineması
Üzerine Yazılar (1994) - Popüler Sinema ve Türler (1995), Sevim Ak / Mahalle
Sineması (1996), Giovanni Scognamillo / Türk Sinema Tarihi (2. bas. 2003), Agâh
Özgüç / Türk Filmleri Sözlüğü 1917-2009 (2009), Nijat Özön / Türk Sineması
Tarihi 1896-1960 (3. bas. 2010), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri
Ansiklopedisi, c. 5, 2013) - Encyclopedia
of Turkey’s Famous People (2013).