Ferzan Özpetek

Sinema yönetmeni, senarist. 3 Şubat 1959, İstanbul doğumlu. 1976 yılında Roma La Sapienza Üniversitesi’nde sinema tarihi öğrenimi için İtalya’ya gitti. Novana Akademisi’nde sanat tarihi ve kostüm, Silvio D’Amico Tiyatro Sanatı Akademisi’nde yönetmenlik okudu. 1982 yılında Scusate il Ritardo filminde Massimo Troisi’nin, daha sonra sokak sanatçısı rolüyle de ilk oyunculuk deneyimini yaşadığı Son Contento filminde Maurizio Ponzi’nin yönetmen yardımcılığını üstlendi. Yönetmen yardımcısı olarak yaklaşık 15 yıl, Ricky Tognazzi, Lamberto Bava, Francesco Nuti, Sergio Citti, Giovanni Veronesi ve Marco Risi gibi farklı yönetmenlerle çalıştı.

İspanya, İtalya ve Türkiye arasında bir ortak yapım olan ve yapımcılığını Maurizio Tedesco ile birlikte üstlendiği ilk filmi İl Bagno Turco - Hamam eleştirmenler tarafından büyük beğeni topladı ve hem İtalya’da hem de diğer ülkelerdeki festivallerde ilgiyle izlendi. 1997 yılının Mayıs ayında İtalyan sinema salonlarında gösterime giren Hamam filmi aynı zamanda Cannes Film Festivali’nin en prestijli bölümü olan “Quinzaine des Realizatuers”da yer aldı. 1996–97 yıllarında düzenli olarak İtalyan sinema salonlarında gösterimde olan film, videokaset olarak çıktığı 1998 yılının Şubat ayına kadar (39 hafta) seyircisiyle buluştu. Fransa, İngiltere, Hollanda, Almanya, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere birçok ülkeye filmin satışı yapıldı. Türkiye, Norveç, İsveç gibi çoğu ülkede gişe hâsılat rekoru kırdı.

1999 yılında Tilde Corsi ve Gianni Romoli, Marie Gillain ve Alex Descas ile Ferzan Özpetek’in ikinci filmi Harem Suare’nin yapımcılığını üstlendiler. Hikâyesini Gianni Romoli ile birlikte kaleme aldığı filmin konusu, yönetmenin doğduğu şehir İstanbul’da geçer ve Osmanlı İmparatoru Sultan Abdülhamit döneminde harem ağası Nadir ile sultanın en gözde cariyesi Safiye arasındaki aşk hikâyesini anlatır. Harem Suare filmi de hem eleştirmenler hem de seyirci tarafından büyük beğeni topladı ve aynı yıl Cannes Film Festivali’nde “Un Certain Regard” kategorisinde gösterime girdi. Ardından Londra Film Festivali ve Toronto Film Festivaline davet edildi.

Stefano Accorsi ve Margherita Buy’ın başrollerini paylaştıkları, Ferzan Özpetek’in üçüncü filmi Le Fate İgnoranti - Cahil Periler, sahip olduğu uluslararası başarı, eleştirmenlerden aldığı övgüler ve elde ettiği gişe hâsılatı ile 2001 sinema sezonunun en önemli filmi oldu. 2001 yılının en önemli gündem maddelerinden biri olarak da kabul edilen Cahil Periler üç Globi d'Oro ve dört Nastri d'Argento gibi sayısız ödülün sahibi oldu. Giovanna Mezzogiorno, Massimo Girotti, Raoul Bova ve Filippo Nigro’nun başrollerini paylaştığı, eleştirmenler ve halk tarafından büyük ilgiyle karşılanan filmi La Finestra di Fronte - Karşı Pencere de 2003 yılında uluslar arası bir başarı elde etti. Beş David di Donatello, dört Ciak d'Oro ve üç Globi d'Oro gibi pek çok ödül aldı. 2005 yılında yapımcılığını Gianni Romoli ve Tilde Corsi’nin üstlendiği, başrolde Barbara Bobulova’nın yer aldığı Ferzan Özpetek’in beşinci filmi Cuore Sacro - Kutsal Yürek on iki farklı dalda kazandığı David di Donatello ödülleri gibi birçok başarı elde etti. Yönetmenin 2007 yılında gösterime giren filmi Saturno Contro – Bir Ömür Yetmez, Stefano Accorsi ve Margherita Buy, Pierfrancesco Favino, Serra Yılmaz, Ennio Fantastichini, Ambra Angiolini, Luca Argenter, Lunetta Savino Luigi Di Berti ve Isabella Ferrari gibi zengin oyuncu kadrosunu bir araya getirdi. Bir Ömür Yetmez, yönetmenin daha önceki filmleri gibi uluslar arası bir başarı elde etti ve sayısız ödülün sahibi oldu. 64. Uluslararası Venedik Film Festivali'nin resmi jürisinde yer alan Ferzan Özpetek aynı yıl, İsabella Ferrari’nin oynadığı, İtalyan Kanser Araştırma Derneği “AIRC” için bir reklam filmi çekti.

2008 Ferzan Özpetek’in kariyerinde bir dönüm noktası olması açısından çok önemli bir yıl oldu. İlk kez kendi senaryosu olmayan fakat Melania Gaia Mazzucco’nun büyük romanından sinemaya uyarlanan bir anonim film çekti. Gianni Romoli ve Tilde Corsi, Fandango’dan Domenico Procacci ile sanatsal işbirliği yaptığı, Isabella Ferrari ve Valerio Mastandrea’nın başrollerini paylaştığı Un Giorno Perfetto – Mükemmel Bir Gün filmi çok ses getirdi. 65. Uluslararası Venedik Film Festivali’nde 3 milyon ciroluk bir başarı elde etti, eleştirmenleri şaşırtan ve en çok konuşulan film oldu. 4 Aralık – 12 Aralık 2008 tarihleri arasında New York Modern Sanat Müzesi (MoMa) yönetmenin yedi filmi için özel gösterim organize etti. Ferzan Özpetek Türkiye’den ilk, İtalya’dan da bu şerefe nail olan çok az sayıdaki yönetmenden biridir.

2009 yılında İtalya’nın Aquilla kentinde meydana gelen depremin acı hatırası adına hayata geçirilen “Molozların Altında 5 Yönetmen” projesi için Nonostante tutto è Pasqua – Her şeye Rağmen Paskalya isimli kısa metraj bir film çekti. Ferzan Özpetek bu filmini, şarkıcı olmak isteyen fakat depremde evinin yıkılmasıyla molozların altında kalarak hayatını kaybeden Allessandra Cora’ya adadı.

Ferzan Özpetek, 2009 yılında Ivan Cotroneo ile birlikte kaleme aldığı, Riccardio Scamarcio, Alessandro Preziosi, Nicole Grimaudo, Ennio Fantastichini gibi önemli oyuncuların karşımıza çıktığı Mine Vaganti – Serseri Mayınlar filminin çekimlerini Güney İtalya’nın Lecce şehrinde gerçekleştirdi. Bir aile komedisi olan Serseri Mayınlar 11 Şubat - 21 Şubat 2010 tarihlerinde 70. Uluslararası Berlin Film Festivali’nde Panorama bölümünde dünya gösterimini yaptı ve 2010 yılının Mart ayında İtalya’da sinema salonlarında vizyona girdi. Ferzan Özpetek bu filmin elde ettiği büyük başarı sonucunda Lecce şehri tarafından fahri vatandaşlık ile onurlandırıldı. İngiltere, İspanya, Fransa, Avusturya, Almanya, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere filmin 31 ülkeye satışı yapıldı. Özpetek’in 2012 yılında gösterime giren son filmi Magnifica Presenza – Şahane Misafir ile sekiz dalda Oscar adayı oldu.

FİLMLERİ:

Hamam (1997), Harem Suare (1999), Cahil Periler - Le Fate Ignoranti (2000), Karşı Pencere - La Finestra di Fronte (2002), Kutsal Yürek - Cuore Sacro (2005), Bir Ömür Yetmez - Saturno Contro (2007), Mükemmel Bir Gün - Un Giorno Perfetto (2008), Serseri Mayınlar - Mine Vaganti (2010), Şahane Misafir - Magnifica Presenza (2012).

KAYNAK: Kurtuluş Kayalı / Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması (1994), Ömer Ayhan / Siyah Beyaz Bir Öykü (Türk Sinemasının 1960’lı yıllardan günümüze kadarki yılları, 2001), Giovanni Scognamillo / Türk Sinema Tarihi (2. bas. 2003), Yrd. Doç. Nigar Pösteki / Fatih Akın ve Ferzan Özpetek Sinemasında Çok Kimliklilik (1. Uluslararası İletişim ve Medya Çalışmaları Sempozyumu, 2005), Laura Delli Colli / Ferzan Özpetek - Ad occhi aperti (Ferzan  Özpetek - Gözler Tamamen Açık, 2009), Nijat Özön / Türk Sineması Tarihi 1896-1960 (3. bas. 2010).