Hasan Mercan

Şair ve yazar (D. 30 Aralık 1944, Pürzerrin [Prizren] / Kosova - Ö. 29 Nisan 2006, Ankara). İlk, orta ve lise öğrenimini doğduğu kentte yaptı. Üsküp’te pedagoji ve Türk edebiyatı alanlarında yükseköğrenim gördü. Genç yaşta gazeteciliğe başladı. Türkiye’de Cumhuriyet gazetesinde iki yıl gazetecilik stajı (1969-71) gördü. Dünyayı dolaşıp röportajlar yazdı. Üsküp’te Sevinç, Tomurcuk, Priştine’de Kuş adlı çocuk dergilerini ve Çığ edebiyat-sanat dergisini yönetti. 1978’de açılan Prizren Türk Tiyatrosunun kurucularındandır. Priştine’de otuz yıl çıkan haftalık Tan gazetesinde köşe yazarlığı, Priştine Televizyonunda Türkçe yayınlar bölümünde yirmi yıl kültür-sanat yorumculuğu yaptı. Üsküp Türk Tiyatrosunda dramaturg olarak çalıştı, burada çocuk tiyatrosu bölümü kurdu. PTV’nin Türkçe yayınlar bölümünün genel müdürü olarak görev yaptı.

Kırk yıl kendi ülkesinde Türkçe edebiyata emek verdi, özellikle Yugoslavya çocuk edebiyatına katkıda bulundu. Sırpça, Hırvatça, Makedonca ve Arnavutçadan kırk beş kitap çevirdi. Kosova savaşında (1999) altmış dosya civarında çalışması dahil bütün varlığı yakılıp talan edildi. Kendisini ve ailesini ölümden kurtarıp önce Kırklareli Göçmenler Kampına, daha sonra Başbakan Bülent Ecevit’in talimatıyla Ankara’ya yerleştirildi. Bilkent Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde konuk araştırmacı olarak görevlendirildi. 2000 yılından itibaren de Kültür Bakanlığıda geçici işçi kadrosuyla çalıştı. Ankara’da Sincan Cimşit Mezarlığında toprağa verildi.    

Hasan Mercan Türkiye’de Günce, Dört Mevsim, Varlık dergilerinde çıkan şiirleriyle tanındı. On yedisi Türkiye’de olmak üzere yüz civarında kitap yayımladı. Eserleriyle Balkanların En İyi Edebiyatçısı unvanını aldı. 1996’da Pulitzer Ödülüne aday gösterildi. Dayler Dayler adlı kitabıyla 1987 Ömer Faruk Toprak Şiir Yarışması Başarı Ödülünü, Toplu Yapıtları’yla Balkanlar’ın En iyi Türk Edebiyatçısı (1996) ödülünü, 2003’te Prizren Türk Kültür Derneği tarafından “Balkanlar’ın Cengiz Aytmatov’u” unvanı aldı. Sarı Yusuf ve Körağa Sokağı adlı eserleri ile de ödül kazandı. Yirmi tiyatro oyunu, on beş TV oyunu, on radyo oyunu Londra, Üsküp, Prizren, Priştine, İstanbul ve İzmir’de izleyici ve dinleyici önüne çıktı. Toplu yapıtları Tan Yayınlarınca iki cilt olarak yayımlandı. Dünya Yazarlar Birliği üyesiydi.

“Dudaklarının üstünde dolanıp duran, ses vermeyen dizeyi dahi ustaca yakalar o. Ben onun bu gücüne hayran kalıyorum doğrusu! İyi bir ozan Hasan Mercan; gözü turnalarda hep; ve o vuracak şiir turnasını bir gün, buna inanıyorum. Belki vurdu bile… Büyük yerselliğin büyük evrenselliğine ulaşan Hasan Mercan’ın şiirine bin sevgi…” (Fazıl Hüsnü Dağlarca)

ESERLERİ:

ŞİİR: Aynam (1967), Dağ Gelini (1970), Sarı Yusuf (1972), Mermere Kazılan (1975), Çağyel (1976), Uzatılan Yaşam (1979), Çağlar Köprüsü (1980), Güneş İzi (1983), Ayrılık Aynası (1983), Elele (1985), Dayler Dayler (1987), Uzun İnce Bir Yoldayım (1988), Ak Yüzün Simgeleri (1990), Kız Kalesi (1997), Sevinç ve Düş (1997), Sarıgöl (1997), Hüzne Soyunmak (1999), Tuna Nehri Aksam Diyor (2000), Güneşin Gözlükleri (2000).

HİKÂYE: Küçük Ali (1969), Memiş (1971), Körağa Sokağı (1975), Unutulmayan Günler (1979), Şanlı Bezi (1982), Aldı da Bir Yağmur (1985), Dedemin Elleri (1998), Az Gelir Bir Gökyüzü (1998), Afacan’ın Serüvenleri (1998), Candan’ın Dünyası (1998), Sevinç Uzak Bir Düştü (2000), Kosova’da Maziye Karışanlar (2001).

ROMAN: Yörük Osman (1972), Karanfil İsmail (1974), Köy Çocuğu (1981), Namus Köprüsü (1987), Onlar da Ağlar (2003).

SORUŞTURMA: Yaprak (1985).

ANTOLOJİ: Bir Avuç Mavi (1985, Kosova Halkları Seçkisi), Barış Kuşları (1987, Yugoslavya Şiir Seçkisi), Can Gergefi (1999, Çağdaş Yugoslavya Türk Şiiri Antolojisi), Balkanlarda Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi (2000), Bize de Gülüş Verin (Balkanlarda Türk Çocuk Edebiyatı, 2001), Balkanlarda Türk Hikâye Antolojisi (2001).

DENEME-ARAŞTIRMA: Dolu Dizgin Yıllar (1996), Ata Dedik Türk Dedik (2002).

Ayrıca otuz çocuk kitabı ve yirmi de oyunu vardır.

KAYNAK: İlhan Berk / Hasan Mercan’a Merhabamdır (Birlik gazetesi, 1979), Yaşar Kemal / Hasan Mercan’ın Coğrafisi (Tan gazetesi, 1981), Fazıl Hüsnü Dağlarca / Hasan Mercan’ın Gözü (Şiiri) Göremediğinin Büyüyüşüdür (Tan gazetesi, 1986), Melih Cevdet Anday / Hasan Mercan’ın Şiiri (Tan gazetesi, 1988), Oktay Akbal / Küçük Mutlulukların Yazarı (Cumhuriyet, 1990), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Hasan Mercan / Balkanlarda Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi (2000), Damar dergisi (Haziran 2006), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).