Hekim, yazar, bürokrat (D. 1866, İstanbul – Ö. 1958). Topuzlu oğullarından Yusuf Ziya Paşa’nın oğludur. 1886’da doktor yüzbaşı rütbesiyle Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye (Askeri Tıp Fakültesi)’den mezun oldu. Fransa’da cerrah Peann’ın asistanlığını yapıp yurda döndükten sonra çalışmaya başladığı Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye’de cerrahî servisini kısa sürede Avrupa standartlarına yükseltti. Şeyhülislâm Cemaleddin Efendi’nin kızı Aliye Hanım ile evlendi. Geliştirdiği yeni teknikler ve yaptığı başarılı ameliyatlar sonucu kısa zamanda müderrisliğe (profesör) ve paşalığa, hemen arkasından da müşirliğe (mareşal) terfi etti.
Dünyada ilk defa iki hastada ameliyat
esnasında kesilen atar damarları başarı ile dikerek uluslararası bir üne
ulaştı. 1909 yılında kurucu dekan olarak ülkemizin ilk sivil tıp fakültesi olan
İstanbul Tıp Fakültesini kurdu. Bunu Dişçilik ve Eczacılık okulları izledi.
1912 ve 1919’da iki kez toplam üç yıl İstanbul Şehreminliği (belediye başkanlığı)
yaptı. Bu sürede İstanbul’a yeni yollar, bulvarlar, Gülhane Parkı dahil bir çok
park, şehir tiyatroları, merkez hali ve mezbahayı kazandırdı. 80 Yıllık
Hatıralarım (1951) adlı kitabındaki anıları ve gözlemleri II. Abdülhamid ve
II. Meşrutiyet dönemi ile ilgili kaynak niteliğindedir.
KAYNAK: Cemil Topuzlu / 80 Yıllık Hatıralarım
(1951), İhsan
Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2. bas., 2009).
