Fatma Girik

Sinema ve dizi film oyuncusu, müzisyen, siyasetçi, Şişli Belediyesi eski Başkanı (D. 12 Aralık 1943, Sultanahmet / İstanbul – Ö. 24 Ocak 2022,  İstanbul). Annesi Münevver Girik, babası Hayri Girik’tir.

Cağaloğlu Kız Lisesi’nde okurken ilköğretim yedinci sınıfta okulu bıraktı. Kimi kaynaklarda liseyi bitirdiği yazılıysa da ailesine yardımcı olmak zorunda kaldığı için eğitimini ortaokul ikinci sınıfta bıraktığı bilinmektedir.

Annesiyle birlikte filmlerde figüranlık yapmaya başlamıştı ve küçük rollerle izleyicinin karşısına çıkıyordu. Bir süre küçük rollerde oynadıktan sonra ilk olarak 1958 yılında “Leke” adlı bir köy filmiyle başrole çıktı. Yönetmenliğini ve senaristliğini Seyfi Havaeri’nin yaptığı “Leke”den sonra oyuncu olarak adından bahsettirmeyi başaramadığı birkaç iddiasız yapımda daha rol üstlendi. Fatma Girik’in performansıyla dikkatlerden kaçmayacağı film, Memduh Ün’ün yönetmenliğinde çekilen 1960 yapımı “Ölüm Peşimizde”dir.  

Fatma Girik “Ölüm Peşimizde” filmiyle sinemada kendine bir yer edindi. Filmde kötü bir ağabeyin kız kardeşini canlandıran sanatçı, yönetmen Memduh Ün’ün destekleriyle Türk sinemasının başarılı yıldızları arasında yerini aldı. Her ne kadar dramatik karakterleri de başarıyla canlandırabileceğini ispatlamış olsa bile, mavi gözleri ve canlı kişiliğiyle 1960’lı ve 80’li yılların filmlerine damgasını vurdu. 1968 yılında şarkıcılığa da başlayan sanatçının Memduh Ün’le tanışması yaşamının dönüm noktası olmuştu. Zira o dönem Beşiktaşlı futbolcu Varol ile olan birlikteliğini sonlandırmış, Memduh Ün’le uzun yıllar sürecek olan bir birlikteliğin ilk adımını atmıştı.  

Fatma Girik; “Civanmert”, “Duvaksız Gelin”, “Kısmetin En Güzeli” ve “Severek Ölenler” gibi filmlerde başrolde izleyicinin karşısına çıkarak popülaritesi giderek artırdı. Girik’in ağlatılan ve ezilen kadın rollerinden “Erkek Fatma” olarak anıldığı döneme geçişi 1962 yılında yine Memduh Ün’ün yönetmenliğini yaptığı “Belalı Torun” filmiyle oldu. Filmde bir erkeği canlandıran ve bunun için saçlarını kısacık kestiren aktris, gerçek hayatta da dobra dobralığı ile “Erkek Fatma” imajıyla örtüşüyordu.  

1968 yılına gelindiğinde Girik’in şarkıcılık kariyeri başlamıştı. Sinemadan sahneye geçenler içinde en başarılı olanlardan biriydi. Bu dönemde “Öksüz”, “Vuruldum Bir Kıza”, “Köroğlu” gibi yapımlarla kamera karşısına geçmeye devam eden aktrisin aynı yıl başrolde oynadığı “Ezo Gelin” filmi büyük başarı kazandı. Behçet Kemal Çağlar’ın romanından beyaz perdeye aktarılan bu filmin yönetmeni Orhan Elmas’tı. Köylü kızı imajını “Ezo Gelin”den sonra “Boş Beşik” ve birçok filmle daha sürdüren Girik, Anadolu kadınlarının sorunlarının işlendiği filmlerde güçlü bir oyunculuk sergiledi.

Çevirdiği köy filmleriyle birçok ödül alan sanatçı, sinemanın krize girmesinden sonra 1987 yılında Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) kanallarında gösterilen “Gönül Dostları” adlı diziyle televizyon izleyicisinin karşısına geçti. Bu diziyle başta Kültür Bakanlığı olmak üzere, çeşitli kurumlardan ödüller aldı. Daha sonra ekranları bırakıp siyasete giren Fatma Girik, 1988 yılında Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SODEP)’den Şişli Belediye Başkanlığına seçildi ve bu görevini beş yıl sürdürdü. Başkanlığının ardından tekrar ekranlara dönmüştü.  

Fatma Girik; Türkan Şoray, Filiz Akın ve Hülya Koçyiğit gibi oyuncularla birlikte Türk sinemasının 1960’lı yıllardan itibaren en önemli aktrislerinden birisidir. Sert ve mağrur bakışları, haksızlıkların karşısında oluşu, sözünü esirgemeyen yapısıyla karakteristik rollerin oyuncusu ve köy temalı filmlerin vazgeçilmezi olmuştu. Rol aldığı 180’den fazla filmle birçok ödülün de sahibi oldu. Televizyonda yaptığı “Söz Fato”da adlı reality show programıyla toplumsal sorunlara farklı bir perspektiften bakarak çözüm yolları aramıştır. “Ezo Gelin”, “Keşanlı Ali Destanı”, “Büyük Yemin” ve “Acı” rol aldığı çok önemli filmlerindendir.

1999 yılında TV dizilerinin gördüğü yoğun ilgi üzerine bu formattaki projelerde görülmeye başlayan oyuncu, “Bize Ne Oldu?”, “Benim İçin Ağlama” ve “Hasret” gibi yapımlarda rol aldı. 2001 yılında İstanbul Uluslararası Film Festivali’nde onur ödülüne layık görüldü. 2005 yılında, yönetmenliğini Tunç Başaran ile Memduh Ün’ün birlikte yaptıkları “Büyülü Fener” ve yine aynı yıl çekilen “Sinema Bir Mucizedir” filmlerinde de rol aldı… Yeşilçam’ın en üretken olduğu dönemler olan 1960’lı ve 1970’li yıllarda Fikret Hakan’dan Suzan Avcı’ya, Yılmaz Köksal’dan Hülya Koçyiğit’e kadar onlarca sinema oyuncusu müzik plakları doldurmuştu. Bu plak yapma furyasına Fatma Girik de katıldı ve birkaç 45’lik plak da o doldurdu.

 

Vefatı:

 

Yeşilçam'ın usta oyuncusu Fatma Girik,  24 Ocak 2022 günü 79 yaşında İstanbul’da  hayatını kaybetti. Hastaneden yapılan açıklamada "Fatma Girik, Covid-19'a bağlı gelişen çoklu organ yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti" bilgisi verildi. Şişli Belediye Başkanı Muammer Keskin sosyal medya hesabından paylaşım yaparak haberi duyurdu.

Eski Şişli Belediye Başkanı olan Girik için Keskin şu ifadeleri kullandı:

"Yeşilçam’ın ve Şişlimizin büyük değeri, ilçe başkanlığı yaptığım dönemde birlikte çalışmaktan onur duyduğum eski Şişli Belediye Başkanımız sevgili Fatma Girik’i kaybetmenin derin üzüntüsü içindeyim."

Fatma Girik için 24 Ocak 2022 günü saat 10.00'da Şişli Belediyesi'nde belediye çalışanlarının katılacağı anma töreni düzenlenecek. Girik için ikinci tören ise saat 11.00'de Cemal Reşit Rey'de yapılacak. Fatma Girik'in cenazesi, Teşvikiye Camii'nde öğle namazını müteakip kılınacak cenaze namazının ardından toprağa verilmek üzere Bodrum'a gönderilecek.

 

Aldığı Ödüller:

 

1965 - 2. Antalya film şenliği, Keşanlı Ali Destanı, en iyi kadın oyuncu

1967 - 4. Antalya film şenliği, Sürtüğün Kızı, en iyi kadın oyuncu

1969 - 1. Adana altın koza film şenliği , Büyük Yemin, en iyi kadın oyuncu

1969 - 1. Adana altın koza film şenliği, Ezo Gelin, en iyi kadın oyuncu

1971 - 3. Adana altın koza film şenliği, Acı, en iyi kadın oyuncu

1998 - 35. Antalya film şenliği, Sürtüğün Kızı, yaşam boyu onur ödülü

2001 - İstanbul Uluslararası Film Festivali'nde onur ödülü

2007 - 18. Ankara Uluslararası Film Festivali, Aziz Nesin Emek Ödülü

 

Rol Aldığı Sinema Filmleri:

 

1954 - İstiklal Uğrunda.

1956 - Yetimler Ahı

1957 - Memiş İş başında, Leke

1958 - Murada Ereceğiz, Memiş Gangsterler Arasında, Gönülden Ağlayanlar

1959 – Talihsizler, Sevdalı Gelin, Ömrümün Tek Gecesi, Eceline Susamışlar, Çakır Emine'm, Bağrıyanık

1960 - Vatan ve Namus, Üsküdar İskelesi, Telli Kurşun, Ölüm Peşimizde, Kaldırım Çocuğu Kopuk, Fakir Şarkıcı, Civanmert, Cici Kâtibem, Aşk Hırsızı, Aliii, Çapkın Hırsız

1961 - Seviştiğimiz Günler, İki Damla Gözyaşı, Duvaksız Gelin, Boş Yuva, Avare Mustafa, Mahalleye Gelen Gelin

1962 - Sokak Kızı, Küçük Beyefendi, Kısmetin En Güzeli, Günahsız Aşıklar, Fosforlu Oyuna Gelmez, Fatoş'un Bebekleri, Erkeklik Öldü mü Atıf Bey?, Çöpçatan, Belalı Torun, Cengiz Han'ın Hazineleri

1963 - Zoraki Milyoner, Zifaf Gecesi, Yavaş Gel Güzelim, Yaralı Aslan, Katır Tırnağı, Hop Dedik, Bulunmaz Uşak, Bir Hizmetçi Kızın Hatıra Defteri, Bire On Vardı, Bazıları Dayak Sever, Barut Fıçısı, Badem Şekeri, Kiralık Koca

1964 - Tophaneli Osman, Tatlı Sert, Öpüşmek Yasak, Öp Annenin Elini, Muhteşem Serseri, Köye Giden Gelin, Koçum Benim, Kırk Küçük Anne, Kimse Fatma Gibi Öpemez, Keşanlı Ali Destanı, Halk Çocuğu, Galatalı Fatma, Fatoş'un Fendi Tayfur'u Yendi, Beş Şeker Kız, Varan Bir, Hizmetçi Dediğin Böyle Olur, Kanun Karşısında

1965 - Yıldız Tepe, Üç Kardeşe Bir Gelin, Sevişmek Yasak, Severek Ölenler (Kartalların Öcü), Seveceksen Yiğit Sev, Şenol Birol Gool, Şeker Hafiye, Şeker Gibi Kızlar, Kumarbaz, Korkunç İntikam, Hırsız, Bir Garip Adam, Altın Şehir, Yiğitler Ölmezmiş, Seni Bekleyeceğim, Ölüm Temizler, Kucaktan Kucağa, Kolsuz Kahraman, Karakolda Ayna Var, Koca Yusuf, Hedef Ankara, Fakir Çocuklar, Fabrikanın Şoförü, Ben Bir Sokak Kadınıyım, Bana Bela Derler, Avare Kız, Aşkın Kanunu, Allahaısmarladık Yavrum, Namusum İçin

1967 - Zilli Nazife, Ya Sev Ya Öldür, Yaprak Dökümü, Son Gece, Ömre Bedel Kız, Kız Kolunda Damga Var, Kiralık Kadın, Karakolda Ayna Var, Hırsız Prenses, Dolmuş Şoförü, Ayşecik (Canım Annem), Ağa Düşen Kadın, Sürtüğün Kızı

1968 - Vuruldum Bir Kıza, Öksüz, Nilgün, Köroğlu, Ezo Gelin, Çöl Kartalı Şeyh Ahmet, Ana Hakkı Ödenmez

1969 - Vatan ve Namık Kemal, Menekşe Gözler, Erkek Fatma, Büyük Yemin, Boş Beşik

1970 - Sevenler Ölmez, Şoför Nebahat, Meçhul Kadın, Ham Meyva, Duyduk Duymayın Demeyin, Yarın Son Gündür, Solan Bir Yaprak Gibi, Satın Alınan Koca, Önce Sev Sonra Öldür, Mualla, Mahşere Kadar, Kerem ile Aslı, İki Ruhlu Kadın, Acı, Namus, Murat ile Nazlı

1973 - Toprak Ana, Kızgın Toprak, Kambur, Gönülden Yaralılar, Dağdan İnme

1974 - Önce Vatan, Kuma, Kara Peçe

1975 - Ağrı Dağı Efsanesi

1977 - Ölmeyen Şarkı, Meryem ve Oğulları, Hatasız Kul Olmaz, İntikam Meleği (Kadın Hamlet)

1978 - Yaşam Kavgası, Gelincik

1981 - Kanlı Nigar

1982 - Kaçak

1982 - Gülsüm Ana

1984 – Postacı, Nefret

1985 - Yılanların Öcü

1987 - Japon İşi, Hacer Ana, Gönül Dostları (Dizi)

1988 - Kadın Dul Kalınca, Sevgilerin En Güzeli, Bu Devrin Kadını, Tek Başına Bir Kadın, Dünya Fraggle (Dizi)

1989 - Namusun Bedeli

1990 - Gün Ortasında Karanlık

2000 - Benim İçin Ağlama (Dizi)

2001 - Bize Ne Oldu (Dizi)

2003 - Gurbet Kadını (Dizi)

2005 - Sinema Bir Mucizedir / Büyülü Fener

2006 - Hasret (Dizi)

2007 - Oğlum İçin (Dizi)

2009 - Altın Kızlar (Dizi)

2012 - Babalar ve Evlatlar (Dizi)

Plakları :

1965 - Aguş / Aşka Şepke

1975 - Aşk Düğümü / Su Sızmazdı Aramızdan

 

KAYNAKÇA: Atilla Dorsay / Türk ve Dünya Sineması Ansiklopedisi (Turhan Gürkan ile, 1983), Alim Şerif Onaran / Türk Sineması (2 cilt, 1994), Kurtuluş Kayalı / Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması (1994) - Metin Erksan Sinemasını Okumayı Denemek (2004), Nilgün Abisel / Popüler Sinema ve Türler (1995), Sevim Ak / Mahalle Sineması (1996), Ömer Ayhan / Siyah Beyaz Bir Öykü (Türk Sinemasının 1960’lı yıllardan günümüze kadarki yılları, 2001), Şükran Kuyucak Esen / Türk Sinemasının Kilometre Taşları (2002), Agah Özgüç / Türk Sinemasının Kadınları (2008), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013), Fatma Girik (hurriyet.com.tr, erişim: 15 Aralık 2015), Fatma Girik (cnnturk.com/kultur-sanat, erişim: 15 Aralık 2015), Fatma Girik (sabah.com.tr, erişim: 15 Aralık 2015), Fatma Girik (aksam.com.tr/pazar, erişim: 15 Aralık 2015), Fatma Girik (hurriyet.com.tr, erişim: 15 Aralık 2015), Fatma Girik (yaslilikrehberi.org/roeportaj, erişim: 15 Aralık 2015), Usta oyuncu Fatma Girik hayatını kaybetti (Cnnturk.com, 24.01.2022).