Sabiha Gökçen

Pilot

Doğum
22 Mart, 1913
Ölüm
22 Mart, 2001
Eğitim
Eskişehir Uçuş Okulu
Burç

Türkiye’nin ilk kadın pilotu (D. 22 Mart 1913, Bursa - 22 Mart 2001, Ankara). Atatürk’ün manevi kızlarından; Türkiye’nin ilk kadın pilotu ve dünyanın ilk kadın savaş pilotu olan Sabiha Gökçen, Bursa’da doğdu. Edirne Defterdarı olan babası Hafız İzzet Bey ‘Jön Türk’ olduğu gerekçesiyle Bursa’ya sürülmüştü. Bursa Vilâyet Başkâtibi olan Hafız Mustafa İzzet Bey ile Hayriye Hanım’ın kızı olan Sabiha, annesi ile babasını küçük yaşta kaybetti. 1925’te Atatürk’ün Bursa’yı ziyareti sırasında O’nunla tanıştı. Atatürk, zor koşullarda yaşayan Sabiha’yı, ağabeyinden izin alarak evlât edindi. Sabiha; Çankaya İlkokulu, Arnavutköy Amerikan Koleji ve Üsküdar Amerikan Kız Koleji’nde eğitim gördü. Hastalanınca Heybeliada ve Viyana’da tedavi gördü. Paris’te Fransızca öğrendi. 1934’te kendisine Atatürk tarafından Gökçen soyadı verildi.

Sabiha Gökçen, 1935’te Türk Hava Kurumu’nun planör gösterilerinden etkilendi ve Atatürk’ün desteğiyle Türk Kuşu Sivil Havacılık Okulu’na girdi. Ankara’da A. B. Yüksek Planörcülük brövelerini aldı. Yedi erkek öğrenciyle gittiği Kırım’da Koktebel Yüksek Planör Okulu’nu bitirdi. Atatürk’ün ısrarıyla Eskişehir Havacılık Okulu’nda Sami Uçan ve Muhittin Bey’den özel uçuş eğitimi aldı. 25 Şubat 1936’da ilk kez motorlu uçakla uçtu.

Atatürk’ün isteği ile özel eğitim aldı. Eskişehir Uçuş Okulu’nda 1936-37 döneminde eğitim görerek askerî pilot oldu. Önce Eskişehir’deki I. Tayyare Alayı’nda görev yaptı. Trakya ve Ege manevralarına görev aldı, 1937’de Dersim (Tunceli) harekâtına katıldı. (Dersim harekâtı sırasında katliam yapıldığı iddiası 2012 yılında TBMM’de gündeme gelmiştir.) Kendisine aynı yıl Türk Hava Kurumu Murassa (iftihar) Madalyası ve 30 Ağustos 1937’de askerî uçuş brövesi verildi.

Gökçen, 1937’de Hatay sorunu nedeniyle, Atatürk’ün emriyle üniformasını giydi.

1938'de uçağıyla beş gün süren Balkan Turu yapan Gökçen’in ünü bu turla dünyaya yayıldı. Gökçen, Atatürk'ün arzusu üzerine bu turu yanına bir makinist dahi almadan, tek başına gerçekleştirdi. Vultee tipi bir uçakla İstanbul’dan havalandıktan sonra Atina’ya, ardından Sofya ve Belgrad’a gitti. Kendisine Yugoslav Genel Kurmay Başkanı tarafından “Beyaz Kartal” nişanı verildi.

 Sabiha Gökçen, manevi babası Atatürk’ün ölümünden sonra ordudan ayrıldı. Türk Kuşu Uçuş Okulu’nda 1955’e kadar başöğretmen olarak görev yaptı. 1940 yılında, Hava Okulu’ndan askerî öğretmen üsteğmen Kemal Esiner ile evlenmişti, eşine kendi soyadını verdi. 1943’de eşini kaybetti.

1953 ve 1959 yıllarında davet edildiği ABD’ye Türk toplumu ve Türk kadınını tanıtmak amacıyla giden Gökçen için büyük bir Amerika turu düzenlendi. Son uçuşunu 83 yaşındayken 1996’da Fransız pilot Daniel Acton’la yaptı. 1996’da havacılık kariyerinin en büyük ödülünü aldı. Amerikan Hava Kurmay Koleji’nin mezuniyet töreni için düzenlenen ‘Kartallar Toplantısı’nın onur konuğu olarak katıldığı Maxwell Hava Üssü’ndeki törende “Dünya tarihine adını yazdıran yirmi havacıdan biri” seçildi. Bu ödüle layık görülen ilk ve tek kadın havacı oldu. 2001 yılında doğum gününde öldüğünde 88 yaşındaydı.

 Son yıllarda Sabiha Gökçen’in Ermeni asıllı olduğu iddiaları ortaya atıldı. 2004 yılında Antep asıllı Ermenistan vatandaşı Hripsime Gazalyan, Gökçen’in kendisinin teyzesi ve asıl adının Hatun Sebilciyan olduğunu iddia etti. Gazalyan’a göre Hatun, kız kardeşi Diruhi ile birlikte Şanlıurfa’nın Saylakkaya (Cibin) köyündeki yetimhaneye verilmiş, beş altı yaşlarında iken Atatürk tarafından evlat edinilmişti.

Sabiha Gökçen’in üvey kız kardeşi Ülkü Adatepe, Gökçen’in akrabası olan eşi Öke Adatepe ve Gökçen’i yakından tanıyan gazeteci Orhan Karaveli ile birlikte düzenledikleri basın toplantısında iddiaları yalanladılar.

Sabiha Gökçen’in aldığı diğer ödül, madalya nişanlar şunlardır: Türk Hava Kurumu’nun bir numaralı Övünç (Murassa) Madalyası ve beratı, Yugoslav ordusunun en büyük nişanı olan Beyaz Kartal Nişanı ve ordu brövesi, Romanya Ordusu Havacılık Brövesi, Trakya ve Ege manevralarından dolayı verilen anı madalyaları, Türk kadınının seçme ve seçilme hakkı kazanmasının 50. yılında TBMM’deki törende verilen “Mesleklerinde Öncü Kadınlar” plaketi, Selçuk Üniversitesi’nin fahri doktorluk payesi, THK tarafından 1989’da verilen altın madalya, 1991’de Uluslararası Havacılık Federasyonu’nun havacılığın bütün dallarında üstün başarı gösteren havacılara verdiği FAI Altın Madalyası, 1996’da ABD’nin Maxwell Hava Üssü’ndeki törende ‘dünya tarihine adını yazdıran 20 havacıdan biri’ unvanı, Ordu ve çeşitli dernek ve kuruluşların verdiği 28 adet plaket. Sabiha Gökçen’in, “Atatürk’le Bir Ömür Böyle Geçti” (1981) adlı bir anı kitabı da vardır.

HAKKINDA:

Büyük Larousse Ansiklopedisi (1986), Gelişim Hachette Ansiklopedisi (1983), Görsel Büyük Genel Kültür Ansiklopedisi (1999), Ana Britannica Ansiklopedisi (1992), Meydan Larousse Ansiklopedisi (1998), İhsan Işık / TEKAA (2006).

 

 

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör