17. Yüzyıl İslam alimlerinden
(D. ?, Diyarbekir - Ö. H. 1066 / M. 1656, Diyarbekir). Tam adı Hasan b. Muhammed b. İbrâhîm al-Kürdî
al-Suhrâni al-Nürdinî al-Şâfî'dir. Aslen İran Azerbeycanı Suhran kasabasından
olan Abdurrahman El-Suhrani, Diyarbekir’e gelip yerleşmiş ve tahsilini burada
Molla Çelebi’nin yanında tamamlamıştır.
Muhibbî'nin
bildirdiğine göre Suhran'da Rasül al-Suhrânî'den, Diyarbekir'de Kara Kasım'dan,
Ömer b. Ahmed el-Mâ'î al-Çulli'den ve Molla Çelebi’den ders aldı. Ders aldığı
hocalar içinde en çok Çullî'yi beğenirdi. 1664 (H. 1075) yılında Dimaşk'a (Şam)
gitti. Ebubekir b. Molla Câmî'nin derslerine katıldı. Ebubekir hastalanınca
Selimiye Camii'nde ders vermesi için onu naip tâyin etti. Güzel ders verirdi.
Suhrani’nin 40dan
fazla eseri vardır. Diyarbekir’de ikameti esnasında Mesudiye Medresesinde ders
vermiştir. İran ve Maveraunnehir’den talebeler gelip ondan ders almışlardır.
Bahâuddîn
el-Âmilî'nin Hulâsat el-Hisâb'ına güzel bir şerh yazdı. İbn Hişâm'ın Katr al-Nadâ'sı üzerine bir şerh yazmaya
başladı ise de tamamlayamadı. Hattı güzeldi. Mushaf da istinsah ederdi.1656 (H.
1066) tarihinde Diyarbekir'de vefat etmiştir. Şerh
Hulâsat al-Hisâb adlı kitabı için Muhibbi, bu şerhin son derece dikkatli yapıldığını
söyler.
ESERLERI:
Şerhi Hulâsat el-Hisâb (Nüshaları: Hacı Beşir Ağa, no: 658/5: nesihle yap. Enderun
talebelerinden Mustafâ b. Abdullah tarafından H.
1079'da istinsah edilmiştir. Ayasofya, no.
2748: nesihle. 11 str. Sonunda I. Mahmud devrine ait vakıf kaydı var. H. XI.
asrın sonlarında istinsah edilmiştir. Lâleli, no. 2744/2: nesihle yap.
Müellifin nüshasıyla tashih edilmiş nüshadan 3 Zilkade 1147 tarihinde
İstanbul'da Galata'da istinsah edilmiştir), Ta’likat alâ Hâşiya alâ Şerh
el Mulahas fil Hayali Kadızade (Nüshası; Veliyyuddin Efendi
No: 2313/3: talikle yap. İstinsahı Katipzade Mustafa Bin Haşan tarafından 8
Recep 1104 Çarşamba günü tamamlanmıştır).
KAYNAK: Şükrü Erim / "Matematik ve Astronomi
Hakkında Eser Yazanlar" (Diyarbakır'ın Yetiştirdikleri, basılmadı), İhsan
Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi (2013) – Geçmişten Günümüze Diyarbakırlı İlim
Adamları Yazarlar ve Sanatçılar (2014) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye
Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).
