Tarihçi, diplomat (D. 4
Eylül 1884, İstanbul – Ö. 2 Şubat 1965, Sarıyer / İstanbul). Besteci, Tosyalı
Mustafa Safvet Atabinen, babasıdır. 1900’de Kadıköy Saint Jozef Lisesini
(Frerler Koleji), 1902’de Paris Serbest Siyasal Bilgiler Fakültesini (Ecole
Libre des Sciences Politiques) bitirdi. 1906’da Tütün Reji İdaresi
Komiserliğinde mütercim olarak çalışma hayatına başladı. Levant Herald
gazetesi baş yazarlığı, Bükreş, Washington, Madrid, Tahran sefaretlerinde
başkâtiplik ve müsteşarlık yaptı. Maliye Bakanlığı Özel Kalem müdürlüğü (1912),
Danıştay üyeliği (1917) görevlerinde bulundu. 1918’de İttihat ve Terakki
hükümetinin çekilmesi üzerine İsviçre’ye kaçtı. 1920’den itibaren burada Millî
mücadeleyi destekleyen yayınlar yaptı. Lucerne Sosyalist Konferansında
Türkiye’yi temsil etti. 1922’de Lozan Barış Konferansında Türk Heyeti genel
sekreterliğini yaptı. 1924-27 yılları arasında Mülkiye Mektebinde önce
Fransızca, sonra Diplomasi Muhabere alanında öğretim üyeliği; Memâlik-i
Şarkiyye Fransız Bankası müşavirliği (1928) görevlerinde bulundu. 1927-34
yılları arasında iki kez Kocaeli milletvekili seçildi.
1923’te Türk Seyyâhîn
Cemiyetini (Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu) kurdu ve kırk bir yıl
başkanlığını yaptı. Türk Ocakları Hars Heyeti umumi kâtipliğinde bulundu.
1928’de harf inkılâbına paralel olarak teklif ettiği rakam inkılâbını kabul
ettirdi. 1931 yılında Türk Tarih Kurumu’nun kurucuları arasında yer aldı.
Türkoloji ve politika konularında altı bin ciltlik bir kütüphanesi vardı. Bazı eserlerini
Fransızca olarak kaleme almış olan yazar, Economiste d’Orient adlı
dergiyi de çıkardı. Türkçe ve Fransızca kırk kitap ile bin kadar makalenin
yazarıdır.
BAŞLICA ESERLERİ :
L’Effort Ottoman (Paris 1906), L’Agitation Bulgare (Paris
1907), Mélanges Littéraires et Politique (
HAKKINDA : Mücellidoğlu Ali Çankaya /
Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (c. III, 1968), Türk Dünyası Edebiyatçıları
Ansiklopedisi (2002), Nail Tan-Özdemir Tan / Gurur Kaynağımız Kastamonulular II (2004).