Mehmed Ali Nazima

Dil Bilimci, Eğitimci, Yazar

Doğum
Ölüm
Eğitim
Mektebi Mülkiye (Siyasal Bilgiler Okulu)
Diğer İsimler
Mehmed Ali, Ali Nazîmâ

Eğitimci, dilbilimci, yazar (D. 1861, İstanbul – Ö. 1935, İstanbul). Asıl adı Mehmed Ali olup, eserlerinde kullandığı Ali Nazîmâ imzası ile tanındı. Soyadı Kanunu ile Yiğit soyadını aldı. Hilâliahmer'in kuru­cularından Doktor Yarbay Ahmed Servet Bey'in oğlu, Millî Mücadele döneminin tanınmış isimlerin­den İbrâhim Süreyyâ Yiğit'in ağabeyidir. Kafkas-Rus savaşları sırasında Osmanlı topraklarına göç eden Abhaz bir ailedendir. İlk ve ortaöğrenimini Üsküdar’da tamamladıktan sonra Galatasaray Mekteb-i Sultanîsi (Galatasaray Lisesi)’ne girdi. Burayı bitirdikten sonra iki yıl Mekteb-i Mülkiye’de öğrenim gördü. 1881'de Galatasaray Mekteb-i Sultanîsi Türkçe ve Arapça hocalığı­na tayin edildi. 1885-93 yılları arasında buradaki görevine ek olarak Mekteb-i Mülkiye'de Fransızca dersleri verdi. 1888'de sultanî hocaların­dan Necib Bey ile beraber Mekteb-i Edeb adıyla Arapça ve Farsça öğretilen özel bir okul açtı. Dönemin tanınmış eğitimcilerinden Mehmed Zihni Efendi, Muallim Feyzi Efendi ve Muallim Nâci de bu okulda ders verdi. Zihni Efendi ve Muallim Nâci, Mekteb-i Edeb adını taşıyan ders kitaplarını bu okuldaki görevleri sırasında ha­zırladı. Necib Bey'in ölümü ve Ali Nazîmâ’nın Maarif Nezâreti Tedkîk-i Müellefât Komisyonu üyeliğine getirilmesiyle okul 1890'da kapandı.

1894’te Galatasaray’daki görevinden ayrılarak Aşiret Mektebi müdürlüğüne tayin edilen Ali Nazîmâ, kısa bir süre sonra Mekteb-i Mülkiye müdür muavinliğine getirildi. Bu okulun Fransızca ho­calığı yanında Mercan İdadîsi Fransızca ve tercüme usulü hocalığı (1900), Dârülfünun Ulûm-i Tıbbîiyye ve Dîniyye Şubesi müdür muavinliği (1895), Dârülmuallimîn ile Vefa İdadîsi Fransızca hocalığı (1906) görevlerini dönem dönem yürüttü. 1909 yılı başında Mekteb-i Mülkiye'deki müdür muavinliği görevinden is­tifa etti. Aynı yıl Dârülfünun Elsine (Filoloji) Şubesi Türk dili müderrisliğine ve Kadastro Mek­tebi müdürlüğüne tayin edildi. Kadastro Mektebi'nin kapatılması, Dârülfünun ders­lerinin kaldırılmasıyla açıkta kaldı. Bir sü­re sonra yeni kurulan İnâs Dârülfünunu müdürlüğüne ve Kavânîn-i Câriye muallim­liğine getirildi (1916). 1919'da Maarif Ne­zâreti Telif ve Tercüme Heyeti üyeliğine, 1921'de Ni­şantaşı Sultânîsi müdürlüğü ve Fransızca hocalığına, 1924'te Kadıköy, Davutpaşa, Gaziosmanpaşa orta mektepleri Fransızca hocalığına getirildi. 1925'te yaş haddinden emekliye ayrıldı. Bundan sonra Amerikan Erkek ve Kız kolejleriyle Saint Benoit Li­sesi Türkçe, Üsküdar Muhtelit Ortaokulu Fransızca hocalıklarında bulundu.

Ali Nazîmâ, 1925 yılın­da İstanbul Muallimler Birliği'nden "Fazi­let Mükâfatı" alan sekiz muallim ve müderris arasın­da yer aldı.

BAŞLICA ESERLERİ:

Mükemmel Osmanlı Lügati (Fâik Reşad’la birlikte, 1320), Lugat-ı Nazîmâ (1901), Lugat-ı Tefeyyüz (1910), Mini Mini Lugat-ı Tefeyyüz (1912), Çukulata (1309), Çay (1309), Mükellim (Ahn'den tercüme, 1303), Nevâbigu'l-kelîm (Zemahşerî'den tercüme, 1303), Yeni Müntehabât-ı Gü­listan (Sa'dî-i Şîrâzî'den tercüme, 1326), Muhtasar Yeni Hesab, Nasihat-ı Hükema, Muhtasar Lisan-ı Osmani, Haritalı Küçük Tarih-i Osmanî.

KAYNAKÇA: Hüse­yin Namık Orkun / Ali Nazîmâ Bey (Milli Mec­mua, sy. 9, s. 139-140, 1340), İbrahim Alaeddin Gövsa / Türk Meşhurları (1946), Ali Çanka­ya / Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (1968), A. Fidarok / İçimizden Birkaç İsim (Kafkasya Gerçeği, sayı: 3, s. 25, 1991), Sefer E. Berzeg / Kafkasya Diasporası’nda Edebiyatçılar ve Yazarlar Sözlüğü (1995), Nuyan Yiğit / Atatürk’le Otuz Yıl İbrahim Süreyya Yiğit'in Öyküsü (s. 14-18, 2004), Alim Kahraman/ TDV İslam Ansiklopedisi (C. 32, s.453,454, 2006), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, 2007) - Ünlü Fikir ve Kültür Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 3, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör