Ömer Rıza Doğrul

Araştırmacı Yazar, Siyasetçi, Yazar

Ölüm
13 Mart, 1952
Eğitim
Kahire’de El-Ezher Üniversitesi

Araştırmacı-yazar, siyaset adamı (D. 1893, Kahire / Mısır - Ö. 13 Mart 1952, İstanbul). Mehmet Âkif’in damadıdır. Kahire’de El-Ezher Üniversitesini bitirdi (1911). Gazeteciliğe Mısır’da başladı. Genç yaşta Kahire’de es-Siyase gazetesinde edebî yazıları yayımlandı. 1915’te İstanbul’a gelerek Tasvir-i Efkâr gazetesinde çalıştı. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde İslâmcılık akımını savunan yazılar, Türk ve Arap edebiyatları, dinler tarihi ve dinî konularda incelemeler yayımladı. İstanbul Radyosu için haber bültenleri hazırladı. 1925’te İstiklal Mahkemesince tutuklandı ama kısa süre sonra salıverildi.

1950’de Demokrat Parti listesinden Konya milletvekili seçildi. Şubat 1951’de Karaçi’de toplanan Dünya İslâm Konferansı’na katılan Türk heyetine başkanlık etti. Büyük Millet Meclisi Dış İşleri Encümeninde görev yaptı. Türk-Pakistan Kültür Cemiyeti başkanlığı yaptı. Yazıları Tasvir-i Efkâr, İkdam, Akşam, Son Posta, Tan ve Cumhuriyet gazetelerinde yer aldı. İslâm-Türk Ansiklopedisi’ne madde yazdı. 1947-48 yılında Selamet Mecmuası’nı çıkardı. 1940-50 arası Cumhuriyet gazetesinde günlük yazılar yazdı. Telif ve çeviri yüz kadar eseri vardır. Edirnekapı Şehitliğinde yatmaktadır.

BAŞLICA ESERLERİ:

TELİF: Kur’an Nedir (1927), Müslümanlık Nedir (1933), Tanrı Buyruğu (Kur’ an-ı Kerim meali, 1934), Mehmed Akif Hayatı ve Eserleri (Eşref Edip’in kitabında bölüm, 1938), Kanlı Gömlek (Hz. Osman hakkında anlatı, 1944), Ekber: Bir Türk Dahisi (1944), Cennet Fedaileri: İslâm Tarihinde Gizli ve Yıkıcı Teşekküller (1945), İslâm’ın Özü ve Kur’an’ın Ruhu (1946), Yeryüzündeki Dinlerin Tarihi (1947), İslâmiyetin Geliştirdiği Tasavvuf (1948), Hazret-i Rabiatü’l-Adeviyye (1976), İstanbul’da İktidarın Temelleri (1995).

YAYIMA HAZIRLAMA: İslâm Ahlâkının Esasları (Babanzâde Ahmed Naim, 1945), Kur’ân-ı Kerîm’den Âyetler (Mehmet Âkif, 1944), Safahat (Mehmet Âkif, 1944).

ÇEVİRİ (İlmî): Rûh-ı İslâm (Seyyid Emîr Ali’den, 1979), Peygamberimiz Aleyhisselâm (Muhammed Ali’den, 1341-1342), İslâmiyet ve Hükümet (Ali Abdürrâzık’tan, 1927), İslâm Tarihi: Asr-ı Saadet (Mevlâna Şibli - Süleyman Nedvî’den, 1928), Hazret-i Muhammed ve Kur’ân-ı Kerîm (John Devonport’tan, 1928), Garbda Müslümanlık Cereyanı (Headly’den, 1928), Türkiye Nasıl Doğdu? (Harold Armstrong’dan, 1928), İslâmiyetin Asriliği ve Avrupa’nın İslâmlaşması (Seyyid Emîr Ali, Bernard Shaw ve Mevlâna Muhammed Ali’den, 1933), Yeryüzünde Din Geriliyor mu İlerliyor mu? (derleme, 1933), İslâm Medeniyeti Tarihinde Coğrafya ve Ticaret (J. H. Kramers’den, 1934), Kur’an’dan İktibaslar (Muhammed Ali’den, 1934), İslâm Medeniyeti Tarihinde Fen ve Tıp (Max Mayerhof’tan, 1935), Ömer Hayyam (Harold Lamb’dan, 1944), Hazret-i Muhammed Mustafa (Muhammed Hüseyin Heykel’den, 1945), Abu’l-Farac Tarihi (Gregory Ebü’l-Ferec’den, 1945-50), Dine Dönüş (Henry C. Link’ten, 1949), İslâm Tarihînde İlk Melâmet (Muhammed b. Hüseyin es-Sülemî’den, 1950), Müslümanlıkta Hac Farizası (H. A’dan, 1939).

ÇEVİRİ (Edebî): Gobi Çöllerinde (Sven Hedin’den, 1933), İspanya’da Engizisyon (Clement Wood’dan, 1938), Marko Polo’nun Sergüzeştleri (Charles Finger’dan, 1938), Tarihin Meşhur Kadınları (1939) - Lord Nelson ve Leydi Hamilton’un Büyük Aşkı (1939) - Büyük Katerina ve Âşıkları (Markum Leo’dan, 1939), Borjiyaların Cinayeti (Alexandre Dumas’dan, 1939), Hayat Kırkında Başlar (Walter Pitkin’den, 1939), Şahika (A. J. Cronin’den, 1941), Kelîle ve Dimne (Beydebâ’dan, 1941), Şark Rüzgârı Garp Rüzgârı (1941) - Canavar Tohumu (1943) - Bir İzdivacın Portresi (1946) (Pearl S. Buck’tan), Ramayana (Valmiki’den, 1942), Hak Erenler (Halil Cibran’dan, 1946), Dost Görünen Düşman (Herodot, Beydebâ ve Mevlâna’dan, 1947), Yağmurlar Gelince (Louis Bromfield’den, 1942), Karanlık ve Aydınlık (Florence L. Barclay’dan, 1943), Timur Devrinde Kadis’ten Semerkant’a (Klaviyo’dan, tsz), Uçurum (Corelli’den, tsz), Gövde Değiştiren Kafalar (Thomas Mann’dan, 1945),

HAKKINDA: Eşref Edip / Mehmed Akif: Hayatı Eserleri ve 70 Muharririn Yazıları (1938), Mithat Cemal Kuntay / Mehmed Akif (1939), Zafer Hasan / Ö. Rıza ve Hizmetleri (Cumhuriyet, 14.3.1952), Hilmi Ziya Ülken / Ömer Rıza Doğrul (Yeni Sabah, 17.3.1952), Kâzım Öztürk / Büyük Millet Meclisi Albümü (1973), B. Lewis / Modern Türkiye’nin Doğuşu (çev. Metin Kıratlı, 1984), Ethem Ruhi Fığlalı / Kadiyanilik: Ahmediyye Mezhebi (1986), Salih Akdemir / Cumhuriyet Dönemi Kur’an Tercümeleri (1989), Tâhirul-Mevlevî / Matbuat Alemindeki Hayatım ve İstiklâl Mahkemeleri (1990), Mustafa Uzun / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 9, 1994), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Son Dönem Tarih Araştırmalarına Bir Bakış (Cumhuriyet Kitap, 11.1.2001), Mehmet Nuri Yardım / Edebiyatımızın Güleryüzü (2002).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör