Roman ve
öykü yazarı, eleştirmen. 2 Şubat 1928, Niksar / Tokat doğumlu. Şair Bedrettin
Aykın’ın kardeşi. İlk gençlik yıllarını Tokat’ta geçirdi. Liseyi Tokat Lisesi,
Ankara Üniversitesi DTCF Fransız Dili ve
Edebiyatı Bölümü mezunu. Yükseköğrenimini tamamlamadan önce birkaç yıl yurdun
çeşitli yerlerinde devlet memuru olarak çalıştı. Ankara’da bir süre kütüphane
memurluğu yaptı. 1969’da Fransa’ya gitti. Aixen-Provence kentinde “Universite
de Provence, Faculte des Lettres et Sciences Humaines”de Türk dili okutmanı
olarak görev yaptı. Görevi yanı sıra, doktora çalışmasını tamamladı
(1975). Doktora tezi: “Çağdaş
Türk Şiirine Fransız Etkilerinin Toplumsal ve Kültürel Görünümleri”. Türk
dili derslerine üç ayrı düzeyde Türk edebiyatı dersleri eklendi. 1979’da
asistan kadrosuna alındı. Fransa Eğitim Bakanlığının bilimsel değerlendirme üst
kurulu olan Ulusal Jürinin onayı ile “Maitre de Confrenses” titrini aldı ve
görevli olduğu üniversiteye öğretim üyesi olarak atandı (1986). Bu üniversitede
yirmi dört yıllık bir görevden sonra 1994’te emekli oldu. Çalışmalarını
Marsilya’da sürdürdü.
Edebiyata
on yedi yaşında Yedigün dergisinde Nihat Sami Banarlı’nın açıklama
notuyla yayımlanan bir şiirle başladı, daha sonra öyküye geçti. Öykülerini,
öykü üzerine inceleme ve eleştirilerini Varlık, Pazar Postası, Dönem, Dost,
Türk Dili Dergisi, Güzel Yazılar, Adam Öykü dergilerinde yayımladı. Ayrıca roman sanatının kuramsal sorunları,
eleştiride yöntem ve Baudelaire şiiri konulu bazı çalışmaları Hacettepe
Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümünün çıkarmakta olduğu FDE dergisi
ile Frankofoni ve Ankara Fransız Kültür Merkezinin ortak kitaplarında, eski
Türk Dili dergisinde yayımlandı.
Cemalettin
Aykın’ın planladığı roman üçlemesinin ilki olarak 2001’de yayımlanan ilk romanı
Zor Zamanlar’ın konusu, XIX. yüzyılda, Tuna boylarına yakın bir Balkan
kentinin (Plevne’nin) yaşamı açısından Osmanlı dünyasıdır. Roman dokusunu oluşturan,
ayrı din, ayrı dil, ayrı kültür ve soylardan iki halkın, egemen güçlerle bunlar
karşısında eşitsizliğin aşağılayıcı koşullarına katlanmaya alışanların
yaşamlarıdır. Romanı ve öykü kitabının yanı sıra yayımlanmamış Fransızca
araştırma ve incelemeleri de vardır.
“Edebiyat
dünyasında sessizce kozasını ören Cemalettin Aykın, yurtdışına savrulan
yazarlarımızdan biri. (...) Türk
edebiyatının dikkatli okuru onu yazdığı öykülerden, inceleme ve
eleştirilerinden tanır. Akademisyen kimliğini tamamlayan bir yazar kimliği de
var onun. (...) Uzun süre kuramsal dersler vermiş biri. (...)
Yazarın yazınsal kimliğini akademik kimliğine ezdirmemesi gerekir. Cemalettin
Aykın’ın Zor Zamanlar’ını, ‘tarihle yüzleşen’ son dönem romanlarının en
kapsamlısı, en iyi yazılmışlarından biri saymak gerekir. (...) Cemalettin
Aykın olgunluk döneminin deneyimlerini, gözlemlerini, birikimlerini bu romana
katarken yaşamın anlamını yeniden keşfediyor. Yaşamın ölen, çürüyen yanını
değil, akan, değişen yanını öne çıkartarak başarıyor bunu.” (Mehmet Güler)
ESERLERİ:
ROMAN: Zor
Zamanlar (2001).
ÖYKÜ:
Uzaklara Yolculuk (2003), Gecenin Bekçileri (2003).
KAYNAKÇA: Fethi Naci / Bir Eleştirmen (Dost, Temmuz 1959), Zor
Zamanlar (Cumhuriyet Kitap, 22.11.2001),
Hasan Akarsu / Zor Zamanlar
(Cumhuriyet Kitap, 11.2.2002), Hasan Akarsu / Cemalettin Aykın 19. Yüzyıl
Bulgaristan’ında Bir Köyü Anlatıyor - Zor Zamanlar (Cumhuriyet Kitap,
21.2.2002), Vecdi Erbay / Roman Tarihi Güncelleştirir (söyleşi, Yedinci Gündem,
16-22 Şubat 2002), Savaş Zamanı İnsanlarının Yaşamı (Agos, 15.2.2002), İ.
Mirgün / Zor Zamanlar (Varlık Kitap, Haziran 2002), Mehmet Güler / Cemalettin
Aykın 19. Yüzyıl Balkanları’nı Anlatıyor - Zor Zamanlar (Cumhuriyet Kitap,
18.4.2002), Vedat Sarısözen / Cemalettin Aykın’la Söyleşi (Virgül, 24.6.2002),
Ümit Sarıaslan / Zor Zamanlar (Edebiyat ve Eleştiri dergisi, Mart-Nisan 2003),
TBE Ansiklopedisi (c. 1, 2.bas. 2003), Nihat Ateş / Drina Köprüsü’nün Zor
Zamanları’ndan Aykın’ın “Zor Zamanları”na, Çöküş Romanları (2003), İhsan Işık /
Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi
(2007, 2009).
