Nevit Kodallı

Besteci (D. 12 Ocak 1924, Mersin – Ö. 1 Eylül 2009, Mersin). Tam ve asıl adı Mehmet Nevid Kodallı’dır. Beş kardeşin en küçüğü olan Nevit Kodallı’nın çocukluğu müzikal bir ortamda geçti. İlk müzik derslerini ağabeyi Hayri Kodallı’dan aldı. İlk ve ortaöğrenimini Mersin’de tamamladı. Küçük yaşlarında beliren müzik eğiliminin etkisiyle Ankara Devlet Konservatuarı sınavlarına girerek Necil Kâzım Akses'in öğrencisi oldu. 1947 yılında bestecilik ve orkestra yöneticiliği bölümünden mezun oldu. Aynı yıl açılan Avrupa konkuruna giren sanatçı, bestelediği bir koro eseri ve bir fügle birinci­liği kazandı. 1948'de Paris'e giden Kodallı, Ecole Normale de Musique'te Arthur Honegger'in kompozisyon sınıfına girerek 1951'de diploma aldı. 1953'te yur­da döndüğünde Ankara Devlet Konservatuarı öğretim üyeliğine atandı. O yıl, Atatürk’ün naşının Etnografya Müzesi’nden Anıtkabir’e nakli törenlerinde Cahit Külebi’nin bir şiiri üzerine bestelediği Atatürk Oratoryosu ilk kez seslendirildi.  1955- 1962 yıllarında Ankara Devlet Operası müzik yöneticisi yardımcılığında bulundu, bir ara aynı kurumun müdürü oldu.

Cumhuriyet çağında yetişmiş ikinci besteci kuşağının temsilcilerinden olan Kodallı, kariyerinin ilk yıllarında her tür ve biçim­deki denemelerinde kendine özgü bir üs­lubun varlığını kabul ettirdi. Ancak kişiliğini bulduktan sonra aynı üslûbu tutucu bir ısrarla sürdürmesi nedeniyle yenileyici bir yön gösteremedi. Kodallı'nın alı­şılmış tonal sistemle yaptığı bestelerde ulu­sal ve bölgesel öğelerin kısıtlı bir düşün­le kullanıldığı gözlenir. Özellikle opera ve oratoryo gibi büyük biçimlerde melodi ve ritim anlayışı daha çok evrensel alışkan­lığa dönüktür. Modal eğilimi hemen he­men yok sayılır.

1981 yılında Devlet Sanatçısı unvanı verilen Nevit Kodallı, 1985 yılında profesörlüğe yükseldi. 1989 yılında Çukurova Üniversitesi bünyesinde Kompozisyon Bölümü’nün açılmasını sağladı. Aynı yıl Ankara’da Polifonik Korolar Derneği’ni kurdu. Emekli olduktan sonra Mersin’e yerleşerek Çukurova Devlet Konservatuarı’nda dersler verdi ve Mersin Filarmoni Derneği’nin danışmanlığını yaptı. Sanatçı, 1997'de Sevda-Cenap And Vakfı tarafından "Onur Ödülü Altın Madalyası" ile ödüllendirildi. 

Cumhuriyet dönemi ikinci kuşak bestecilerindendir. Özellikle ses ve sahne müzikleri ile tanınır. Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşı Etnografya Müzesi'nden Anıtkabir'e taşınırken seslendirilen Atatürk Oratoryosu'nun bestecisidir. Gılgamış Operası, Van Gogh Operası, Hürrem Sultan Balesi tanınmış eserlerinden bazılarıdır.

“Türk operasına Atatürk Oratoryusu, Cumhuriyet Kantatı, Van Gogh, Gılgamış Destanı, Hürrem Sultan gibi önemli sayısız beste ve eser kazandıran Devlet Sanatçısı ünlü kompozitör Fransa'nın edebiyat ve güzel sanatlar alanında verilen 'Officier' nişanına sahip 85 yaşındaki Prof. Nevit Kodallı, memleketi Mersin'de geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi. (Radikal gazetesi)

BAŞLICA ESERLERİ: Yaylı Çalgılar Dörtlüsü (1946), Yaylı Çalgılar Altılısı (1945-46), Süit (1946-47), Senfoni (1947-49), Sinfonietta (1949), Piyano Sonatı (1950), Atatürk, Epik Oratoryo (söz: Cahit Külebi, 1950), Van Gogh (söz: Bülent Sokollu - Orhan Asena - Aydın Gün, 1954-55), Antigone (1958), Gılgamış (söz: Orhan Asena, 1963).

KAYNAK: Türkiye Ansiklopedisi (c. 3, s. 932-933, 1974), Vural Sözer / Müzik ve Müzisyenler Ansiklopedisi (s. 221-222, 1964), Erdoğan Okyay / Nevit Kodallı: Türkülerden Oratoryoya (1998), Evin İlyasoğlu / Mersin’den Yükselen Çağdaş Bir Ses: Nevit Kodallı (2009), Operanın büyük ismi Nevit Kodallı hayatını kaybetti (Radikal, 2.9.2009), İlke Boran - Kıvılcım Yıldız Şenürkmez / Kültürel Tarih Işığında Çok Sesli Batı Müziği (2010), Türkiye Kültür ve Sanat 2010 Yıllığı (2010), Nevit Kodallı (tr.wikipedia.org, 6.12.2015), Nevit Kodallı (muzik.iksv.org/tr, 6.12.2015).