Son dönem İslâm âlimlerinden (D. 1927, Kelehê köyü / Nusaybin
/ Mardin - Ö. 22 Mayıs 2003, Diyarbakır). Asıl
adı Muhammed Emin Çelik’tir. Uzun süre
Molla Muhammed Emin, medrese eğitimine Şeyh Abdurrezakê Helêla, Şeyh Abdulatîf Dalînî, Suriye’de yaşayan Şeyh Ahmed Haznevî ve Şeyh Alaaddîn Haznevî’nin yanında devam etmiştir. İlmî icazetini Şeyh Abdurrezzâk’tan; tasavvufî icazetini ise Şeyh Aladdîn Haznevî’den almıştır. Molla Muhammed Emin'in hocaları arasında yukarıda saydığımız hocaların dışında Seydayê Abdulmecidê Topızî, Molla Yusufê Bızgurî, Molla Abdusselamê Delhî de vardır.
İlmî icazetten sonra imamlıkla birlikte müderrislik ve şeyhlik de yapmış olan Molla Muhammed Emin gibi hem şeyhlik hem de müderrislik yapan hocalar azdır. Bu nedenle birçok öğrenci yetiştirmiş olmakla birlikte, kendisine bağlı binlerce müridi de irşad etmiştir. Yetiştirdiği öğrencilerden bazıları Şeyh İzzeddin Nebılî, Molla Diyadin Sıtî, Molla İsmet Sıtî, Molla Ahmed Tınatî, Molla Hesen İzolî, Molla Mahmud Dêrızbinî, Molla Muhemmed Ali Cıbılgıravî, Molla Şevki’dir. Molla Muhammed Emin’in öğrencileri ile birlikte İslâmi ilimlerin yanında pozitif ilimleri de öğrendiği ve araştırdığı bilinmektedir.
ESERLERI:
Eqîda
İmanê (Kürtçe risale, çocuklara yönelik temel bilgiler), Mevlidu’n-Nebi (Kürtçe
mevlit. Süleyman Çelebi'nin Türkçe mevlidinin günümüz Kürtçe’sine uyarlanması);
Mevlidu’n-Nebi (Arapça), Verdu’l-Etfâl (Kürtçe), Divâna Hayderî (Kürtçe, 400
beyit dolayında).
KAYNAK: Torunu Halil Çelik, Prof. Dr. M. Edip Çağmar /
"Seydayé Şeyh Muhammed Emin Hayderî" (İhsan Işık / Diyarbakır
Ansiklopedisi, 2013) - Geçmişten Günümüze
Diyarbakırlı İlim Adamları Yazarlar ve Sanatçılar (2014).