Seyda Şeyh Muhammed Emin Hayderî

İslam Bilgini

Doğum
Ölüm
22 Mayıs, 2003
Diğer İsimler
Muhammed Emin Çelik

Son dönem İslâm âlimlerinden (D. 1927, Kelehê köyü / Nusaybin / Mardin - Ö. 22 Mayıs 2003, Diyarbakır). Asıl adı Muhammed Emin Çelik’tir.  Uzun süre Diyarbakır’ın Silvan ilçesine bağlı Bereketli ve Salıka köylerinde imamlık, müderrislik ve şeyhlik yapmış olan Molla Muhammed Emin, Hayderî lakabı ile bilinmektedir. Onun babası olan Molla Ahmed ve dedesi, Van ve Doğubeyazit çevrelerinde yaşayan Asiyan Aşiretinin Hayderan kolundan Mardin taraflarına gelmiş oraya yerleşmiştir. Daha sonra Molla Muhammed Emin Hayderî Silvan’da fahri imamlık görevine başlayınca, onunla birlikte çocukları da Diyarbakır’da ikamet etmeye devam etmişlerdir.

Molla Muhammed Emin, medrese eğitimine Şeyh Abdurrezakê Helêla, Şeyh Abdulatîf Dalînî, Suriye’de yaşayan Şeyh Ahmed Haznevî ve Şeyh Alaaddîn Haznevî’nin yanında devam etmiştir. İlmî icazetini Şeyh Abdurrezzâk’tan; tasavvufî icazetini ise Şeyh Aladdîn Haznevî’den almıştır. Molla Muhammed Emin'in hocaları arasında yukarıda saydığımız hocaların dışında Seydayê Abdulmecidê Topızî, Molla Yusufê Bızgurî, Molla Abdusselamê Delhî de vardır.

İlmî icazetten sonra imamlıkla birlikte müderrislik ve şeyhlik de yapmış olan Molla Muhammed Emin gibi hem şeyhlik hem de müderrislik yapan hocalar azdır. Bu nedenle birçok öğrenci yetiştirmiş olmakla birlikte, kendisine bağlı binlerce müridi de irşad etmiştir. Yetiştirdiği öğrencilerden bazıları Şeyh İzzeddin Nebılî, Molla Diyadin Sıtî, Molla İsmet Sıtî, Molla Ahmed Tınatî, Molla Hesen İzolî, Molla Mahmud Dêrızbinî, Molla Muhemmed Ali Cıbılgıravî, Molla Şevki’dir. Molla Muhammed Emin’in öğrencileri ile birlikte İslâmi ilimlerin yanında pozitif ilimleri de öğrendiği ve araştırdığı bilinmektedir.

Diyarbakır merkeze yakın bir mesafede bir medrese inşa ederken 22 Mayıs 2003 tarihinde vefat etmiştir. İnşa ettiği medresenin bitişiğinde defnedilmiştir.  Şimdi onun yerinde oğlu Şeyh Ahmed şeyhlik görevini yerine getirmektedir.  Çocukları da onun başladığı ilmî tedrisatı devam ettirmektedirler.

ESERLERI:

 

Eqîda İmanê (Kürtçe risale, çocuklara yönelik temel bilgiler), Mevlidu’n-Nebi (Kürtçe mevlit. Süleyman Çelebi'nin Türkçe mevlidinin günümüz Kürtçe’sine uyarlanması); Mevlidu’n-Nebi (Arapça), Verdu’l-Etfâl (Kürtçe), Divâna Hayderî (Kürtçe, 400 beyit dolayında).

 

KAYNAK: Torunu Halil Çelik, Prof. Dr. M. Edip Çağmar / "Seydayé Şeyh Muhammed Emin Hayderî" (İhsan Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi, 2013) - Geçmişten Günümüze Diyarbakırlı İlim Adamları Yazarlar ve Sanatçılar (2014).

 

 

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör