Âlim, mutasavvıf (D. ?, Ankara - Ö. 1451,
Gelibolu). Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Kendisi ve kardeşi Ahmed
Bican’ın, aydın bir zat olan babaları Yazıcı Salih Efendi tarafından eğitilmiş
oldukları tahmin edilmektedir. Mehmed Efendi’nin mükemmel Arapça ve Farsça
bilmesi; hadis Hz. Muhammed’in söz ve davranışları), kelam, fıkıh (İslâm
hukuku) ve tasavvuf konularına derinlemesine nüfuz edebilmiş olması iyi bir
öğrenim gördüğünü ortaya koymaktadır. Devrin büyük mutasavvıfı Hacı Bayram-ı
Velî’den irşad gördüğü, onun halifesi olduğu ve Gelibolu’da bir tekkesi
bulunduğu biliniyor. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Gelibolu’daki
tekkesinden övgüyle sözedilmektedir. Yazıcızâde kardeşlerin Hacı Bayram-ı Velî
ile görüşüp ondan irşad almaları Sultan II. Murat ile görüşmek için Edirne’ye
yaptıkları bir gezi sırasında gerçekleşmişti.
Eserlerini bugün de mevcut olan çilehanesinde
yazmıştır. İlk yazdığı eser Megaribü’z-Zeman Arapçadır. İkinci eseri
olan Muhammediye ve kardeşi Ahmed Bican’ın eseri Envaru’l-Âşıkîn,
bu eserin açıklamalı çevirisidir. Yazıldığı günden zamanımıza kadar Kırım,
Kazan gibi çeşitli yörelerde ilgi gören Muhammediye, H. 853 (1449)’da
tamamlandı. 9119 beyitten oluşan bu eser Süleyman Çelebi’nin Mevlid’i
gibi yüzyıllarca bestelenerek okundu. Mezarı Gelibolu’nun biraz dışında,
İstanbul yolu üzerindedir.
HAKKINDA: Behçet Necatigil / Edebiyatımızda
İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü
(gen. 6. bas. 1999).
