Eleştirmen,
çevirmen. 27 Ağustos 1940, Eskişehir doğumlu. Prof. Kemal Aytaç’ın eşi.
Kurtuluş İlkokulu, Ankara Kız Lisesi (1958), Ankara Üniversitesi DTCF Alman
Dili ve Edebiyatı, Latin Dili ve Edebiyatı bölümlerinde öğrenim gördü. 1962’de
Alman Dili ve Edebiyatı Kürsüsüne asistan oldu. Yüksek lisans tezi: “H.
Hesse’nin ‘Boncuk Oyunu’nda Varolma ve Oluş” (1986). Bitirdiği
fakülteye asistan oldu. Aynı yerde doktorasını verdi (1966), doçentliğe (1971)
ve profesörlüğe (1976) yükseldi. Aynı fakültede Ana Bilim Dalı
başkanı olarak görevini sürdürdü. Marburg ve Köln şehirlerinde DAAD ve Humboldt
Vakfı burslusu olarak araştırmalar yaptı. Uluslararası Germanistler Birliği
Yönetim Kurulu üyesi olarak Basel, Göttingen, Tokyo ve Viyana Kongrelerinde
bildiriler sundu. Macaristan’daki Heinrich Böll sempozyumuna bildirileriyle
katıldı.
Eleştiri
ve inceleme yazıları Yazko Edebiyat, Yazko, Somut, yayın yönetmenliğini
yaptığı Gündoğan Edebiyat, Çağdaş Eleştiri, Cumhuriyet Kitap, Gösteri vd.
dergilerde yayımlandı. Almancadan çok sayıda kitap çevirisi vardır. Avusturya
Hükümeti Edebi Çeviri Ödülünü aldı. Türk PEN, İLESAM, Edebiyatçılar Derneği
üyesidir.
“Son
yıllarda Gürsel Aytaç’ın, bilimsel / yöntemsel çerçevede kaleme alınmış, teorik
içerikli incelemelerinin kimi yazılarında daha öznel bir yanın belirmeye
başladığını görüyoruz. Özellikle kitap tanıtma yazılarında kendini gösteren bu
eğilim kimi yerde, yazarın öznel yaklaşımının ön planda olduğu deneme türünün,
kolay okunan, akıcı biçemine dönüşüyor.” (Yıldız
Ecevit)
ESERLERİ:
ARAŞTIRMA-İNCELEME: Die Glückseligkeit in Wielands “Geschichte des Agathon” (1971), Thomas Mann’ın “Der Zauderberg” ve “Lotte in
Weimar” Romanlarındaki Edebî Kişiliği (1972), Yeni Alman Edebiyatı
Tarihi (1973), Romancı Yönüyle Heinrich Böll (1975), Çağdaş Alman
Edebiyatı Tarihi (1978), Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler (1990),
Edebiyat Yazıları I (1990),
Edebiyat Yazıları II (1991), Edebiyat Yazıları III (1995), Karşılaştırmalı
Edebiyat Bilimi (1997), Genel Edebiyat Bilimi (1999), Edebiyat
Dünyası (2000), Edebiyat Yazıları 1995-2000 (2001), Edebiyat ve
Medya (2002), Edebiyat ve Kültür (2005).
DERLEME:
Denemeler Seçkisi (1990), Öykü Seçkisi (1991), Mektup Seçkisi (1992),
Gezi Notları Seçkisi (1994), Doğumunun 350 Yılında Goethe (1999),
Çağdaş Dünya Edebiyatı Çeviri Seçkisi (1999).
ÇEVİRİ:
Babil’e Bir Melek İniyor (Friedrich Dürrenmatt’dan, 1981), Goethe Der ki
(1982), Geçişler (Barbara Frischmuth’dan, 1987), Nemrut Dağında,
İlahlar Arasında (Eleonore Dörner’den, 1987), Pembe ve Avrupalılar (Barbara
Frischmuth’dan, 1987), İnsan Nedir ki... (Max Frisch’ten, 1990),
Güneşte Gölgenin Yokoluşu (Barbara Frischmuth’dan, 1990), Klara’nın
İzinde (Elisabeth Hauer’den, 1990), Dünya Fikir Mimarları (Stefan
Zweig’ten, 1991), Lotte Weimar’da (Thomas Mann’dan, 1992), Montauk (Max
Frisch’ten, 1994), Yeni Bir Eve Taşınırken, Bozkır Kurdu’nun Düş Yolculukları
(Herman Hesse’den, 1994), Max Frisch’in Gezileri (Max Frisch’ten,
1996), Konularım (Friedrich Dürrenmatt’dan, 1996), Babil Kulesi (Friedrich
Dürrenmatt’dan, 1998), Büyülü Dağ (Thomas Mann’dan, 1998), Goethe Der
ki... (Wolfgang von Goethe’nin yapıtlarından seçilen özlü sözler; çev. ve
der., 2001), İnsanın Estetik Eğitimi Üzerine Bir Dizi Mektup (Friedrich
Schiller’den, 2001), Yazılmamış Beş Kitap İçin Beş Önsöz (Friedrich
Nietzsche’den, 2003), Öğretim Kurumlarımızın Geleceği Üzerine (Friedrich
Nietzsche’den, 2003), Alman Romantizmi (Ricarda Huch’dan, 2004).
HAKKINDA:
Orhan Gökçe (Materilia Turcica, Bochum, 1984), Zeynep Aliye / Çalışkan ve
Üretken Bir Akademisyenimiz: Prof. Dr. Gürsel Aytaç (Cumhuriyet Kitap,
1.2.1999), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999),
Fatih Tepebaşılı / Genel Edebiyat Bilimi (Dergâh, Mayıs 2001), Yıldız Ecevit /
Türk Edebiyat Eleştirisi: Çağdaş Türk Yazını (Haz. Zehra İpşiroğlu, 2001),
Canan Sevinç / Gürsel Aytaç (Hece Dergisi Eleştiri Özel Sayısı, 2003).
