Biyografi yazarı. (D. ?, Uluköy / Sonusa / Amasya - Ö. 1567). Asıl adı Kemâleddin İbrahim bin Bahşî'dir. Kara Dede diye de tanınır. Memleketinde deri işleri yapar­ken okula başladı, kısa za­manda kendini yetiştirerek müderris oldu. Kefe'de yedi yıl müftülük yaptı. Daha sonra Bursa'ya yerleşti ve orada öldü, Set Başı'nda Büyük Kilise sokağı karşısındaki Hoca Muhammed Karaman Mescidinin bahçesine gö­müldü. “Gülşen-i cennât ona me'vâ ola” mısrası ile ölümüne tarih düşürüldü. Yazılarını cönk bi­çimindeki defterlere yazdığı için Cöngî olarak anıl­maktadır.

ESERLERİ:

BİYOGRAFİ: Tabakâtü'n-nuhât (Nahiv ve edebiyat bilginlerinin yaşamöyküleri).

ŞİİR: Manzume (Fıkıh'tan Vehbaniye tarzındadır).

DİĞER: Haşiye alâ Tefsîr-i Kadı, Haşiye alâ Sadrü'ş-şerîa, Haşiye alâ Mevâkıf, İzzî Şerhi Sadeddin Haşiyesi (Sarf, nahiv, sözlük vb’den sözeden bu eser Dede Cöngî diye bilinir), Menâkıb-ı Evliya, Masârif-i Beytü'1-Mâl, Lüccetü'l-Fevâid, Siyâsetnâme (Arapça olan bu eser Şeyhülislâm Meşrepzade Mehmed Ârif tarafından Türkçeye çevrilerek bastırırıldı,1859).

HAKKINDA: Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 2 (1977), Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi 3 (2003).