12.-13. Yüzyıl tıp bilgini ve şairlerinden (D. 1169, Hani / Diyarbekir - Ö. 1235). İslam âleminin meşhur tabib ve âlimlerinden Seddidin Bin Rakika'yı bizlere tanıtan Abdüssettar Hayati Avşar, 13 Mart 1963 tarihli Ümmid gazetesinde bu ünlü hekim ve bilgin hakkında şu bilgileri vermiştir:
“Bundan bir müddet evvel Hani gazetemizde merhum hemşerimiz dünya meşhurlarından Seddidin Bini Rakika hakkında bir takdim yazısı neşrettik idik. Tıp Bayramı dolayısıyla hemşerimizi yâdedip tanıtmayı bir kadirşinaslık ve bir vecibe addediyoruz.
Seddidin Bini Rakika çok meşhur olup, Kamusü'lalam’da, Uynul İmbâ’da hakkında stayişkâr yazılar ve şiirlerinden numuneler bulunduğu halde: Amid’e nisbet edilmediğinden merhum hemşehrimiz Ali Emiri Efendi'nin muhtelif kitapları ile 3 ciltlik Tezkire-i Şuara-i Amid’ine ve onun noksan olarak latin harflerine çevrilmişi olan ve arkadaşımız Şevket Beysanoğlu tarafından ‘‘Diyarbakır’ın Fikir ve Sanat Adamları’’ ismi altında neşredilen eserine geçmemiştir.
Seddidin Bini Rakika (Ebüs’sena Mahmud Bini Ömer) Tıbbın mebadisinde zamanın en yükseği olan meşhur allâme merhum hemşehrimiz Seyfüddin’i Amidi’nin hem asrıdır. Ondan onüç sene sonra 564 Hicri, 1169 Miladi senesinde Amid’in (Diyarbekir’in) Hani kasabasında doğup orada ve Amid’de tahsil ettikten sonra Amid, Helat (Ahlât ), Meyyafarkin (Silvan ) ve Dımışk (Şam)’da Artukoğulları ile Eyyubilerden birçok Melik’in hususi tabibliklerinde bulunmuş, Melik Adil Nureddin Bini Zengi’nin inşa ettirdiği bimaristanda (hastahanede ) çalışmış, birçok in‘am ve muhassesata nail olmuştur.
Merhum Rakika; İslâm âleminin en yüksek ve meşhur tabiplerinden olup “Göz Hastalıkları” ile "Cerrahlıkta" (operatörlükte) büyük üstad ve uzmandı. Ayrıca: Hikmet, Heyet, Nücum (Yıldızlar ) ilimlerine sahip büyük bir edebiyatçı olarak şöhretini İslâm diyarının her tarafına yaymış bulunuyordu.
Devrinin en büyük ve şaşalı ilim merkezlerinde, sultan saray ve hastahanelerinde hürmet, sevgi ve debdebeye gark olarak insanlığa hizmet etmiş, çeşitli ameliyatlarla göz ameliyatları yapmış, hastaları sıhhate ve nura kavuşturmuş, minnet ve şükranla, vefatından sonrada rahmetle yâd edilmiştir.
Seddidin Rakika, ağabeyi mesabesinde ve asrının feridi olan İmam Seyfüddün Amidi’nin ahirete intikalinden dört sene sonra Hicri 635, Miladi 1235 tarihinde 64 yaşında olduğu halde vefat etmiştir. Büyük insan, âlim fazıl, tabip hikmet sahibi merhum ve mağfur hemşehrimiz; Cenab-ı Hakk’ın nur-i rahmeti ruhunu hâleylesin.”
Şiirlerinden iki beyit:
"Kün Mücmelen fima tekulun vela nakl / Kavlen yehcenühü biza ve
fesad
Fecemaatül Hükemâ kablüke dai bihüm / Kânelcemilü minelmekalü fesadu"
ESERLERİ:
Lütfüssail ve tuhefülmesail ve haşiyeleri, Mevdihatüliştibah fi Edviyetülbah, Kitabülferidetüşsahiye vel kasidetülbahiye, Kitabi Kanunülhükema ve Firdevsün nüdema, Kitabülfardilmatlub fitedbirülme’kül velmeşrub, Mekaletül mesail ve icveptiha filhamiyyat, Ercuzeti fil fesed.
KAYNAKÇA:
Zübeyde Kırmızı / Amid-i Nur (2009, s. 175-176) - "Seddidin Bin Rakika Amidî"
(İhsan Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi, 2013), İhsan
Işık / Geçmişten Günümüze Diyarbakırlı İlim Adamları Yazarlar ve Sanatçılar
(2014) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (C. 12, 2017).
