Süreyya Berfe

          Şair. 27 Ocak 1943, İstanbul doğumlu. Çanakkale Lisesi (1960) mezunu. İki yıl  İstanbul Üniversitesi Fakültesinde, dört yıl da Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünde okudu. Yayınevleri ve reklam şirketlerinde çalıştı. Emekli olduktan sonra Foça’ya (İzmir) yerleşti. Şiirleri ilkin Düzlem (1963), sonra Zeren, Türk Dili, Yeni Dergi, Oluşum, Milliyet Sanat, Varlık, Gösteri gibi dergi ve gazetelerinde yayımlandı. 1969 yılında, İkinci Yeni şiir hareketine karşı çıkan ve toplumcu şiiri savunan bir manifesto yayımlayan dört şairden oldu. Şiirlerinin yanında şairler ve şiir sanatı üzerine yazılar da yazdı.

Şiir yayımlamaya Süreyya Kanıpak imzasıyla başlamıştı. İlk döneminde yurt insanının sorunlarından yola çıkan toplumcu-gerçekçi şiirler yazdı. Sonraki döneminde ise insanın ve doğanın türlü durumları üstüne çok katmanlı anlam derinlikleri olan bir şiire yöneldi. Düzyazının sınırlarında gezinen, yalın, arı gereçlerden oluşmuş humoru önceleyen bir şiir diline ulaştı. Türk şiirinde kendisine oldukça özgün bir yer edindi.

Ödülleri:

1966'da Kasaba adlı şiiriyle Türkiye Millî Talebe Federasyonu Kültür Yarışmasında birincilik kazandı. Şiir Çalışmaları adlı kitabıyla 1992 Cemal Süreya Şiir Ödülünü, Nâbiga adlı kitabıyla 2002 Behçet Necatigil Şiir Ödülünü aldı.

Süreyya Berfe İçin Ne Dediler?

“Süreyya Berfe'nin şiirlerini hep sevdim. Dünyaya bakışını, bu bakıştan doğan şiirini hep izledim. Olağanlıktan yarattığı şiir, zorluktan kolaylığa ulaşmanın serüvenini sergiler bize... Berfe'nin şiiri, şiir olamayacağını sandığımız yalın, arı malzemeden oluşan bir şiirdir. Dünyayı algılamayı, şiirinin ekseni yapmıştır. Dış dünyadan iç dünyaya giden patikadır onun şiiri. Şiir akımları gelir geçer, ona direnen şairler geçiciliğin aldatıcılığına kapılmazlar. Berfe'nin şiiri hep kendi kalmasını bilmiştir. Yalın şiirin, doğal söyleyişin sevdiğim örnekleridir.”  (Doğan Hızlan)

***

“Berfe, yaşanan toplumsal olaylar dikkat çekmektedir. İnsanlar, acı ve sıkıntılarla yaşamın zorluklarını zor koşullarda sürdürürken bu olumsuzluklardan hiç ders çıkaramamaktadırlar. Barış ve sevginin yok olduğu bir ortamda kötülüklere seyirci kalınırsa insanlık daha birçok fırtınalı günler görecektir. İşte bu da şairin kafasında bir fırtına oluşturmaktadır. Süreyya Berfe, insanların bu vurdumduymazlığına inanamıyor. Böyle bir şeyin olmasını düşünemiyor. O, bu ilgisizliğe Olmaz diyor.”(Hasan Efe)

***

“Süreyya Berfe’nin bir diğer önemli özelliği de gerçekten çok ciddi bir şiir emekçisi olması, şiire yıllarca emek vermesidir, üretkenliğidir. Birçok şiirini tanıdığı insanlara, dostlarına ithaf etmesi de dikkat çekici bir özelliktir. Çağının tanığı olan şair, bu tutumuyla, başkalarını da kendi tanıklığına tanıklık etmeye çağırmaktadır sanki.

“Bir şiirinde geçtiği gibi ‘güzel işlerin karıncası’ olarak nitelendirilebilecek bir şairdir Süreyya Berfe. Çalışkandır, namuslu bir işçiliği vardır. Zorlamadan, yapmacıklıktan uzaktır. Temiz bir yürek ve zihin evreninde biçimlenen dizelerini yine temiz bir Türkçe ile dile getirmiştir. Dirençlidir; fakat ilkel Robenson tavrından da, çarpık Don Kişot gösterişinden de uzak durur. Dünyaya ve insan kardeşlerine doğru yürür sürekli; fakat onları aşağılamaz, küçümsemez, klasik ilericilik nutukları çekmeye yeltenmez. Ve dahası özverilidir: ‘Özverin, güzel işlerin arısı. / Özverin, sözcüklerden yılmış kafama barınak..” (Ali Emre)

ESERLERİ:

Şiir: Gün Ola (1969), Savrulan (1971), Hayat ile Şiir (1980), Sen Basmasın (1985), Ufkun Dışında (toplu şiirleri, 1985), Şiir Çalışmaları (1991), Ruhumun (1998), Kalfa (1965-1998) (1999), Seçme Şiirler (2001), Seni Seviyorum (2002), Nâbiga (2002), Eksik Alfabe (2003).

Çocuk Kitabı: Çocukca (1982).

KAYNAKÇA: İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Vitrindekiler / Ruhumun (Cumhuriyet Kitap, 03 Aralık 1998), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), Seçme Şiirler-Süreyya Berfe (Cumhuriyet Kitap, 22.11.2001), Seçme Şiirler (Kitap Rehberi, Aralık 2001), Nâbiga (Cumhuriyet Kitap, 7.2.2002),  Pelin Özer / Şiirin Hafızasını Zorluyor Süreyya Berfe (Cumhuriyet Kitap, 25.4.2002), Seni Seviyorum Kitap Rehberi (Kasım 2002), M. Güner Demiray / Yaşamı Özümsemiş Şiirler (Damar, Şubat 2004), Hasan Efe / Süreyya Berfe’nin ‘Olmaz’ı”-Günümüz Şairlerinden Şiir Çözümlemeleri (2004), Ali Emre / Süreyya Berfe: Sıcak Bir Yürekten Temiz Bir Türkçe’yle Süzülen İçten Dizelerin Şairi - Celâl Fedai / Söyleşi: Süreyya Berfe ile Şiir Üzerine - Süreyya Berfe Şiiri Üzerine Parçalı Bulutlu - Mehmet Kâzım / Yaşamın Gerçeklerine Yaslanan Şair: Süreyya Berfe - Kenan Çağan / İçtenlik ve Şiir - Haydar Ergülen / Çocuklar Ana ve Babalarının Cenazelerine Çelenk Gönderir mi? (Hece, Şubat 2005).