18. Yüzyıl Osmanlı dönemi Diyarbekir valilerinden. (D. ? - Ö. Ocak 1767, Erzurum). Darende hanedanındandır. İstanbul’a gelerek Saray’da kapıbaşı oldu. Temmuz 1755’te çavuşbaşı olup, Temmuz 1756’da vezirlik rütbesiyle Maraş Valisi, 1757/58’de Cerde Başbuğluğuyla Trablusşam ve 1758/59’da Konya Valisi oldu. Haziran-Temmuz 1760’da fermanla Darende’de oturması buyruldu. 1761/62’de Trabzon Valisi ve 1762/63’te ek görev olarak Aydın Valisi olup emirle oradaki vergi tahsildarı Yılanlızade’yi cezalandırdı. 1763’te Diyarbekir Valisi, 1766’da serasker sıfatıyla Erzurum valisi oldu ve Ocak 1767’de orada öldü...
Diyarbakır valisiyken Ulu Cami’de bir kütüphane yaptırdı. Hanzade Mahallesi’ndeki Paşa Hamamı da onun evkafıdır. Güzel konuşan, nükteli ve bilgili bir kişiydi.
KAYNAK: Mehmed Süreyya / Sicil-i Osmanî (C. III, s. 322, 1996), Abdülgani Fahri Bulduk / Diyarbakır Valileri (Yay. Haz: Eyyüp Tanriverdi - Ahmet Taşğın (s.117, Ankara 2007).
Kütüphanenin kuruluş tarihi Hicri 1178’dir. Bu
kütüphane eski Trabzon Valilerinden Sarı Abdurrahman Paşa’nın Diyarbekir
Valiliği (1766-1767) sırasında tesis edilmiştir. Kütüphanenin, Camii Kebir (Ulu
Cami)’in batı tarafında bulunan odalarda faaliyette olduğu; kütüphanede, el
yazması olarak 507, matbu 5, yeni kitap türünden 564 adet kitap bulunduğu
belirtilmektedir.
Maarif-i Umumiye Salnamesinde kütüphanedeki kitap
sayısı 564 olarak verilmektedir. Daha sonraları bu kütüphane Millet Kütüphanesi
adını aldığı, Türkçe, Fransızca, İngilizce,
Almanca olarak yazılmış yerli yabancı eserler, günlük, aylık gazete ve
dergilerin bulunduğu belirtilmektedir.
KAYNAKÇA: Diyarbekir Vilayet
Salnamesi (1312 s.150), Maarif-i Umumiye Salnamesi (1316 s. 1052), Bedri Günkut
/ Diyarbekir Tarihi (1938 s. 125).
MEHMET ŞİMŞEK