Muzaffer İlhan Erdost

Şair, yazar ve yayıncı (D. 18 Eylül 1931, Çamlıbel / Artova / Tokat – Ö. 25 Şubat 2020, Ankara). Asıl adı Muzaffer Erdost olup, kardeşi İlhan Erdost’un 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra Mamak Askeri Cezaevi’nde dövülerek öldürülmesinin ardından, adına kardeşi İlhan’ın adını ekleyerek, "Muzaffer İlhan Erdost” olarak yazı ve kitaplarında kullanmaya başladı. Gülhanım Hanım ile Yusuf Erdost’un oğludur. Artova’da küçük bir bakkal dükkânı işleten babası çok zor koşullarda okuttu Muzaffer’i. Lise öğrenimine Sivas’ta başladı, son sınıftayken Çorum’a gitti ve orada bitirdi. O zamanlar burslu olan AÜ Ziraat Fakültesi ile Veteriner Fakültesi’nden ikincisini olan Veteriner Fakültesi’ni seçti ve burayı 1956 yılında bitirdi.

Erdost, fakülteyi bitireceği dönemde bir dersten ikmale kaldı ve o sürede Pazar Postası’nda yazı işleri müdürü olarak çalışmaya başladı. Okulu bitirtince de iş olarak gazeteciliği seçti. Yaşamı boyunca gazetecilik, yayıncılık yaptı ve kitabevi işletti. Sadece yedek subayken Şemdinli’de veterinerlik mesleğini yaptı. Fakülte öğrenciliği yıllarından başlayarak, Ankara’da çıkan Evrim (1953-54), Pazar Postası (1957-59), Ülke (1960), dergilerinin kimilerin yazı işleri müdürlüğünü, kiminin de yayın yönetmenliğini yaptı. 1958 yılında başladığı yayıncılık deneyimi 1960 yılına kadar sürdü. 1958-63 yılları arasında Ulus gazetesinde çalıştı.1964 yılında kurduğu Sol Yayınları’nı, Türk Ceza Yasasının 142. maddesine aykırı eylemde bulunmaktan hüküm giydiği 1971 yılına kadar yönetti. 1974 yılında af yasası ile hapisten çıkınca yeniden yayıncılığa başladı. 12 Eylül (1980) döneminde sıkıyönetimince gözaltına alındıktan sonra dövülerek öldürülen Onur Yayınevi’nin sahibi kardeşi İlhan Erdost’un anısını yaşatmak amacıyla kendi adıyla kardeşinin adını birlikte kullanmaya başladı. İnsan Hakları Derneği Ankara Şubesi Başkanlığı yaptı (1989). Ankara’da kurduğu İlhanilhan Kitabevi’ni işletti. Türkiye İnsan Hakları Vakfı ve Türkiye İnsan Hakları Kurumu kurucu üyesidir.

Erdost, 1950’den başlayarak şiir, öykü, deneme ve eleştiriler yazdı. Yazılarında, toplumsal sorunlar, Türkiye ve Osmanlı tarihi, tarım, faşizm ve demokrasi konularına daha ağırlıklı olarak eğildi. 1952’den sonra edebiyat alanındaki etkinliklerini artırdı. 1965 yılından başlayarak; toplumsal sorunlar, Türkiye (Osmanlı dahil) tarihi, tarım, faşizm ve demokrasi konularında düşünmeye ve yazmaya ağırlık verdi. İşkenceler, idamlar, gözaltılar, kitap toplamalar ve insan hakları ihlalleri ile tarihe geçen 12 Eylül’ün mağdurlarından biri de kuşkusuz şair, yazar ve yayıncı Muzaffer İlhan Erdost’tur. Kardeşi İlhan, askeri cezaevinde gözlerinin önünde dövülerek öldürüldü ama sorumluları layıkıyla yargılanmadı.  

Erdost, lise ikinci sınıftayken Sivas’ta çıkan Ülke adlı gazetede, ilk yazısı olan Kemalettin Kamu ile ilgili bir incelemeyi iki gün yayımlayarak başlamıştı yazarlık yaşamına. Ardından Yücel dergisinin genç şairler bölümünde şiirleri yayımlandı. Fakülteye başladığında Seçilmiş Hikayeler dergisinde öyküleri, Ufuklar dergisinde şiirleri ve yazıları yayınlanıyordu. Sol eğilimli bir gazete olan Pazar Postası’nda önce yazılar yazdı, sonra orada çalışmaya başladı. Gazete İstanbul’a taşırken, patron çalışanlarını Ulus gazetesine aktardı. Muzaffer Erdost komünist olarak tanındığım için onu gazeteye değil de gazetenin basıldığı basımevine aldılar. Yayıncılık deneyimine başladığı “Açık Oturum Yayınları”nın ilk kitap olarak, Cezayir’de Fransız generallerin işkence yaptığı Henri Alleg’in La Question adlı kitabını yayınladı. 27 Mayıs (1960) ihtilalinden sonra o kitaptan dolayı MİT tarafından izlenmeye başlandığını öğrendi. 12 Eylül (1980) askeri darbesi sırasında Emniyet’e alındığında bir komiser muavini elindeki kâğıda bakarak, “Sen, fakültede yaptığınız etkinlikte okuduğun şiiri hatırlıyor musun” diye sordu ve o kâğıttan o şiiri okudu. Yani öğrenciliğinden itibaren izleyip toplamışlardı onunla ilgili her şeyi.

Muzaffer İlhan Erdost’un şiir, hikâye, sanatsal ve siyasal yazıları Son Havadis ve Cumhuriyet gazeteleri ile Hisar, Yeni Ufuklar, Seçilmiş Hikâyeler, Açık Oturum (tek sayı çıkan kendi yayını, Mayıs 1955), Kaynak, Mavi, Yön, Türk Solu, Dost Ülke, Papirüs, Türkiye Yazıları, Edebiyat ve Eleştiri gibi dergilerde yayımlandı. Bir yazısının başlığı ile İkinci Yeni şiir akımının adını koydu ve destekleyicileri arasında yer aldı.

Muzaffer İlhan Erdost İçin Ne Dediler?

“Pazar Postası’nda oluşan edebiyat ortamının arkasında genç bir ozan vardı: Muzaffer İlhan Erdost. Onun ozan kimliği hiç bozulmadı. ‘Üç Sivas’ı irdeleyen araştırmasının dokusunda bile hep o ozan duyarlılığının izlerini görürsünüz. Şiir dilindeki değişimi sezmesini bilen bir yazardı o! Daha ellili yıllarda, daha edebiyat ortamına ilk adımları attığı yeniyetmelik yıllarında, daha ham bir yazarken.” (Mustafa Şerif Onaran)

ESERLERİ:

İnceleme-Araştırma-Eleştiri:

“Türkiye Sosyalizmi” ve Sosyalizm (1969), Türkiye Üzerine Notlar (1970), Bilim ile Yazın Arasında (1984), Osmanlı İmparatorluğu’nda Mülkiyet İlişkileri (1984), Şemdinli Röportajı (1987), Kapitalizm ve Tarım (1984), Demokrasi ve “Demokrasi” (1989), Adam İçin Türevler (Eskiz, 1990), Ulus, Uluslaşma, Demokratikleşme (1991), Bir Fotoğrafta Alt Yazı / İki 7 Kasım (1991), Üç Şair / Nazım Hikmet, Cemal Süreyya, Ahmet Arif (1994), Kanı Kanla Yıkamak-İnsan Hakları ve Türkiye (1994), Faşizm ve Türkiye 1977 - 1980 (1995), Türkiye’nin Yeni-Sevr’e Zorlanması Odağında Üç Sivas (1996), İkinci Yeni Yazıları (1997), Küreselleşme ve Osmanlı Devlet Modeli Makasında Türkiye (1998), Yeni Dünya Düzenine Zorlanması Odağında Türkiye (1999), Pandora’nın Bir Başka ‘Kutusu’ (2000), Türkiye'nin Kararan Fotoğrafları (2003), 12 Eylül Turkaları (2004), Azınlıklar Sorunu (2005), Sosyalizmi Seviyorum (2007), Türkiye 2009 (2009).

Derleme:

İlhan İlhan (Kardeşi İlhan Erdost hakkında yazılar ve şiirler, 1983).

Şiir:

Havada Kalan Güvercin (1990).

Öykü:

Ey Karanlık Mavi Güneş (1990).

Anlatı:

Onu Anlat İşte (1989).

KAYNAKÇA: Yurt Ansiklopedisi (c. X, 1984), Cemal Süreya / Muzaffer İlhan Erdost (2000’e Doğru, 23.10.1988; 99 Yüz, 1991), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Fikir ve Kültür Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 3, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Alpay Kabacalı / Kültürümüzde İnsan Adaları (1994), Öner Yağcı / Erdost: Bir Türkiye Aydını (Cumhuriyet Kitap, 19.2.1998), Hüseyin Atabaş / Günümüz Şiiri ve Bir Şiir Yıllığı (Cumhuriyet Kitap, 30.7.1998), İlhan Selçuk / Muzaffer (Cumhuriyet, 7.11.2003), Mustafa Şerif Onaran / Pazar Postası (Varlık, Ağustos 2004), TBE Ansiklopedisi. (yeni bas.,  2010).