Rıfat Osman (Tosyavizade)

Radyolog, Fotoğrafçı, Ressam, Tarihçi, Edebiyatçı

Doğum
18 Şubat, 1874
Ölüm
10 Mayıs, 1933
Eğitim
Askerî Tıbbiye
Burç
Diğer İsimler
Tosyavizade Dr. Rifat Osman

Radyolog, ressam, edebiyatçı, tarihçi, fotoğrafçı (D. 18 Şubat 1874, Üsküdar / İstanbul - Ö. 10 Mayıs 1933, Edirne). Ataları, II. Murat döneminde Tosya’dan Edirne’ye göç ettiği için Tosyavizade sanıyla da anıldı. İlköğrenimini Üsküdar Selimiye İlkokulunda yaptı. Paşakapısı Rüştiye-i Askeriyesi (Paşakapısı Askerî Ortaokulu), Kuleli Tıbbiye-i İdadisi (Kuleli Tıp Lisesi) ve Askerî Tıbbiye (1898) mezunu. Tabip yüzbaşı rütbesiyle uzun bir süre Gülhane Askerî Hastanesinde çalıştı. İlk radyologlarımızdan olan Dr. Rifat Bey, Selânik, Manastır ve Edirne Askerî hastanelerinde röntgen bölümünün kurucularındandır. Rifat Osman Bey, Kolağası Esad Fevzi Bey’le birlikte Yunan Savaşı’nda yaralanan askerlerin vücutlarındaki mermi parçalarını röntgen cihazı ile tespit ederek ameliyatlarını kolaylaştırmıştı. Bu uygulama dünya tıp tarihinde, savaş yaralıları üzerinde yapılan ilk röntgen uygulaması kabul edilmektedir. Binbaşı rütbesiyle Edirne Merkez Askerî Hastanesi Başhekimliğine atandı. 1919 yılında kendi isteğiyle emekliye ayrıldıktan sonra Edirne Belediye Hastanesi Müdürlüğü yaptı. Daha sonra Edirne ilk ve orta dereceli okullarında sağlık öğretmenliği yaptı. Edirne Hastanesi radyoloji uzmanlığı görevindeyken öldü ve Edirne’nin İstanbul yolu üzerindeki mezarlıkta toprağa verildi.

Dr. Rifat Osman, Edirne’ye kalemi ile olduğu kadar fırçası ve objektifi ile de hizmet etti. Yazdığı eserlerinde yer alan bütün resimler kendi fırçasından çıkmıştır. Yıkık ve harabe halindeki Edirne Sarayı, onun kalemi ve fırçasıyla yeniden canlandırıldı. Edirne Sarayı adlı eseri Edirne tarihi açısından olduğu kadar Türk tarihi açısından da önemlidir. Bu eseri ölümünden sonra, öğrencisi olan Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver tarafından yayına hazırlanarak 1957’de yayımlandı. Edirne Halk Eğitim Merkezi olarak kullanılan binanın onarımını yaptı. Binanın iç mekan süslemeleri, salondaki tavan ve sahnenin iki yanında yer alan çini panolar onun kaleminden çıktı. Bu çalışma, Edirne evlerinin kroki ve fotoğraflarıyla birlikte 1974’te kitap olarak yayımlandı. 1921 yılında tek nüsha Osmanlıca olarak yazdığı Edirne Evkâf-ı İslâmiye Tarihi Camiler ve Mescitler (1999) adlı eseri Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yayımlandı. Ayrıca yayımlanmamış olan “Edirne Tarihi” adlı bir çalışması da vardır. Belirtilen eserlerinden başka Prof. Dr. Süheyl Ünver’e bilim, tarih, kültür konusunda yazdığı mektupları vardır. Bu mektupların aslı Süleymaniye Kütüphanesinde “Dr. A. Süheyl Ünver Arşivi”ndedir.

Dr. Rifat Osman’ın 1921’de yazmaya başladığı Edirne Evkaf-ı İslâmiyye Tarihi adlı eserin birinci cildi olan Camiler ve Mescitler, Vakıflar Genel Müdürlüğü Merkez Kütüphanesindedir. Bu eser, yazarının kendi el yazısıyla yazılmış olup yer yer konuyla ilgili fotoğraflarla ve kendisinin çizdiği harita ve planlarla süslenmiştir. Eserde “Program” başlığı altında Evkaf-ı İslâmiyye Tarihi’nin yazılış amacı ve içeriğinden söz ederken, bu eserin sekiz bölümden meydana geldiği belirtilir. Birinci bölümü, sadeleştirilmiş olan Camiler ve Mescitler’dir. Diğer bölümleri müsvedde halinde Türk Tarih Kurumu Kütüphanesindedir.   

ESERLERİ:

Edirne Evkâf-ı İslâmiye Tarihi Camiler ve Mescitler (Osmanlıca, 1921, yeni bas. 1999), Edirne Sarayı (1957), Edirne Rehnüması (yay. haz. dil içi çeviri, Dr. Ratıp Kazancıgil, 1997), Edirne Tarihi (basılmadı), Edirne Evkaf-ı İslâmiyye Tarihi; Camiler ve Mescitler (Sad. Ülkü Özsoy, 1999).

KAYNAK: Cevdet Çulpan / Tosyalızade Rifat Osman 1874-1933: Hayatı ve Eserleri (1959), Süheyl Ünver / Rifat Osman’a Göre Edirne Evleri ve Konakları (1976), Ender Bilar/ Edirne Tıp Tarihi Günleri: Dr. Rıfat Osman Anısına (2001), Nail Tan-Özdemir Tan / Gurur Kaynağımız Kastamonulular II (2004), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör