Tiyatro ve
sinema oyuncusu, yönetmen (D. 9 Ağustos 1927, Kilis – Ö. 20 Kasım 2013, İstanbul). Subay bir baba ve
öğretmen bir anneye sahip olması, Anadolu’nun çeşitli kasaba ve kentlerini
görmesini sağladı. Tiyatroya, Siirt, Ezine ve İntepe'deki okullarda tamamladığı
ilkokul yıllarında yer aldığı müsamerelerle başladı. Sarıyer, Çanakkale ve
Manisa'da ortaokulu tamamladıktan sonra İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'nin
Heykel Bölümü'ne girdi, ama mezun olamadı.
1943 yılında
Sarıyer Halkevi’nde başladığı boks sporunun yanında atletizm, su topu ve at
biniciliği sporlarıyla da ilgilendi. Bir dönem Sarıyer Halkevi’nin Tiyatro
bölümünde ve Avni Dilligil Tiyatrosunda amatör oyunculuk yaptı. 1949 yılında da
kendi adına kurduğu Nejat Uygur Tiyatrosu ile profesyonel oyunculuğa adım attı.
1950 yılında eşi Necla Uygur ile hayatını birleştirdi. On üç yıl süren Anadolu
turneleri sürecinde sırasıyla Ahmet, ikiz kardeş olan Süheyl ve Süha, Kemal,
Behzat olmak üzere beş erkek çocukları dünyaya geldi. Süheyl ve Behzat
babalarının yanında usta-çırak eğitimi ile yetişerek tiyatrocu oldular.
Altmış yılı
aşkın bir süre boyunca tiyatroya eşi ve çocuklarıyla birlikte hizmet eden Nejat
Uygur, geleneksel Türk temaşa sanatı geleneğinde kendine özgü bir tavır
geliştirdi. Çocuksu bir tipleme ve söze dayanan oyunculukla, güncel siyasal
olaylardan esinlenerek oluşturduğu hafif komedileriyle adından söz ettirdi. Anadolu’nun
yanı sıra Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da oyunlar sergiledi. Öte
yandan sahnelerde birçok ilki gerçekleştiren Uygur, Hey
Amigo Ver Salata adlı oyununda ilk “barkovizyon"u; Ümit mi Simit mi? oyununda da sonraki
yıllarda çok popüler olan “stand-up”ı uyguladı.
2007 yılında,
Ankara’da katıldığı bir festivalden İstanbul'a dönerken rahatsızlanarak
hastaneye kaldırıldı. Uzun süren tedavisi boyunca, klasik sahne ortamından
uzaklaşmasına rağmen; hayata sımsıkı sarılarak, hastane personeli ile oyunlar oynadı.
1998 yılında
Devlet Sanatçısı unvanı verilen Nejat Uygur; ayrıca, Belkıs Dilligil Onur Ödülü
(1999), Avni Dilligil Tiyatro Ödülü (1999), Kemal Sunal Kültür Sanat Ödülü
(2006), Tiyatroya Destek Yılı Özel Ödülü (2007), Altın Kelebek TV Yıldızları
Ödülü (2007) gibi birçok ödülün de sahibi oldu.
Nejat Uygur, 20
Kasım 2013 günü İstanbul’da öldü. Öğle namazının müteakiben Teşvikiye Camii’nde
kılınacak cenaze namazının ardından Uygur’un cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı’na
defnedildi. Akşam da Uygur için Dolmabahçe Camii’nde Kur’an okundu..
Nejat Uygur’un vefatı ile ilgili oğlu sanatçı Behzat Uygur şunları söyledi:
“Babamız kadar ustamızdı, bazen hangisi
karıştırıyoruz. Ustayı kaybettik başka bir şey. Her çocuk gibi biz de onu çok
özleyeceğiz. Fakat hep yaşayacak insanlar onlar, ölümsüz insanlar” dedi. Behzat
Uygur, “Babamın ne kadar sevildiğini
biliyorduk zaten. Fakat bilmemize rağmen, ona gösterilen bu sevgi seli, bizim
acımızı dindiriyor.
Nejat Uygur’un yıllardır yapmak
istediği şey, ne kadar güzel gerçekleşmiş ki, bütün siyasiler parti ayırt
etmeksizin ve her kesimden insanlar arıyorlar. Zaten yıllardan beri
tiyatrosunda yapmak istediği buydu, bu yüzden sevenlerine teşekkür ediyoruz.
Babaya veda edeceğiz ama bedenen veda ediyoruz. Baba her şekilde ölümsüzdür
artık.
O yüzden onunla birlikte olmaya
aslında devam edeceğiz. Elimizden geldiğince o kuşağın devamı ve çırakları
olarak, her koşulda tiyatroyu devam ettirmek arzusundayız. Görevimiz bu zaten,
büyük aşkla yapacağız. Bizden sonrakilere bırakacağız. Babamızın da bize
söylediği gibi, asla pes etmememiz gerekiyor, tiyatroyu sürdüreceğiz.”
Rol Aldığı Oyunlarından Seçmeler:
Zamsalak, Aman
Özal Duymasın, Hastane Mi Kestane Mi, Minti Minti, Hanedan, Cibali Karakolu, Benim
Annem Evden Neden Kaçtı, Şeytandan 29 Gün
Evvel Doğan Çocuk (Minti Minti 2), Hey Amigo Ver Salata, Ümit mi Simit mi?
Rol Aldığı
Filmler:
Hastane mi
kestane mi (Video 2007)
Sizinki Canda
Bizimki Patlican mı? (TV Filmi 2007)
Beyaz Melek (Gazi
Cemal, Sinema Filmi 2007).
Vizontele Tuuba
(Hacı Zübeyir, Sinema Filmi 2004),
Ne Hakla
Otuzbeşe Bakla (Video 1987)
Suya Sabuna
Dokunmadan: Demirel’e Söylerim (Video 1986)
Cafer'in
Nargilesi (Sinema Filmi 1974),
İyi, Fakir ve
Kibar (Cafer Bey, Sinema Filmi 1971),
Cafer Bey Cafer
Bey, Sinema Filmi 1970),
Yönetmeni Olduğu Filmler:
Hastane mi Kestane
Mi (Video)
Ne Hakla
Otuzbeşe Bakla (Video 1987)
Senaryosunu Yazdığı Filmler:
Sizinki Canda
Bizimki Patlican mı? (Uyarlama, TV Filmi 2007)
Ne Hakla
Otuzbeşe Bakla (Video 1987)
Katıldığı Tv Programları:
Zamsalak (2005)
Laf Lafı Açıyor (1992-1994)
KAYNAKÇA:
Mustafa N. Özön - Baha Dürder / Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi (1967), Niyazi Akı
/ Çağdaş Türk Tiyatrosuna Toplu Bakış / 1923-1967 (1968), Metin And /
Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu (1983), Gülayşe Erkoç / 1960-1970 Dönemi
Tiyatro Hareketleri (DTCF Tiyatro Bölümü Yüksek Lisans Tezi, 2002), Büyük
Larousse (c.19, s. 11987, 1986), AnaBritannica (c. 21, s. 448, 1987), Ömer
Ayhan / Siyah Beyaz Bir Öykü (Türk Sinemasının 1960’lı yıllardan günümüze
kadarki yılları, 2001), Gülcan Tezcan / Tuluat'ın son ustasıydı (Star gazetesi,
20 Kasım 2013), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar (Türkiye
Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013), Nejat Uygur 8imdb.com, 07.04.2022).
