Dil ve edebiyat araştırmacısı. 3 Temmuz 1955,
Sivas doğumlu. İlk ve ortaöğrenimini Sivas’ta tamamladı. Erzurum Atatürk Ü.
Edebiyat Fakültesi TDE Bölümü (1976) mezunu. Çalışma hayatına 1977’de, mezun
olduğu bölümde asistan olarak başladı. 1981’de “İrşadü’l Mülûk ve’s Selâtîn”
adlı çalışmasıyla doktorasını tamamlayarak 1984’te yardımcı doçent oldu.
1985’te Türk Dili Bölümü başkanlığına getirldi. 1987’de atandığı Fen Edebiyat
Fakültesi TDE Bölümü başkan yardımcılığı görevini 1993 yılına kadar yürüttü.
1988’de yeni Türk Dili Bilim Dalında doçent oldu. 1992’de Atatürk Üniversitesi
Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü müdür yardımcılığı görevine getirildi. 1993
yılında Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi TDE Bölümüne atandı
ve burada profesörlüğe (1993) yükseldi.
Toparlı, 1996 yılında Atatürk Kültür Dil ve
Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu asli üyeliğine seçildi. Dört yıl
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Rektör Yardımcılığı görevini yürüttü. Çalışmalarını
Türk Dil Kurumunda Başkan Danışmanı olarak sürdürdü. Makalelerini 1982 yılından
itibaren Kardaş Edebiyatlar, Türk Folkloru, Erciyes, Gurbet, Türk Edebiyatı,
Türk Dünyası Araştırmaları, İslâmi Edebiyat, Türk Dili, Yedi İklim dergilerinde
yayımladı. Dergâh Yayınlarının Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi’ne
maddeler yazdı. Alanıyla ilgili bilimsel toplantılara katılarak bildiriler
sundu.
ESERLERİ:
ARAŞTIRMA-İNCELEME: Tezkirelere Göre Divan
Edebiyatı İsimler Sözlüğü (Haluk İpekten, Mustaf İsen, Naci Okçu, Turgut
Karabey ile birlikte, 1988), Osmanlıca’da Kullanılan Arapça ve Farsça Edat,
Zarf, Deyim ve Terkipler (M.Sadi Çögenli ile birlikte, 1990), Türk Dili
Kompozisyaon (2000).
SÖZLÜK: Kıpçak Türkçesi Sözlüğü (1993).
YAYINA HAZIRLAMA: Şemseddin Sivâsî Divanı (1984),
Abdülmecid Sivâsî Divanı (1984), Gülbün-i Hânân (M. Sadi Çögenli
ile, 1990), Tuhfetü’l Uşşâk (M. S. Çögenli ve Yakup Şafak ile, 1991),
Edebi Sanatlar (M. S. Çögenli ve Yakup Şafak ile, 1991), Divan-ı Halim
Giray (M.S.Çögenli ile, 1992),
Divançe-i Es’ad Paşa (M. Sadi Çögenli ve Yakup Şafak ile, 1992),
Divançe-i Süleyman-Nazif (M. S. Çögenli ile, 1992, orijinal metniyle),
Azerbaycan Edebiyatına Kısa bir Nazar (M.S. Çögenli ile, 1992), XX.
Yüzyılın Başlarında Yaşayan Azerbaycan Yazarlarının Biyografileri (Doç.Dr.İsa
Habibbeyli’den Türkiye Türkçesine aktarma, 1992), Tezkiretü’ş Şuara,
Rıyazu’l Aşıkin (Karabağlı Müctehidzade Mehmed Aka’nın eseri, M.S.Çögenli
ile, 1992), Abdülkadir Gulami Divanı (1992), Harezmli Hafız’ın
Divanı’ndan Seçmeler (1994), Ali Şir Nevâi / Mecalisü’n Nefais (ortak,
1995), Harezmli Hafız’ın Divanı (1998), el Kavaninü’l Külliye li
Zabti’l-Lugati’t-Türkiye (Sadi Çögenli, Nevzat H.Yanık ile, 1999),
Kitab-ı Mecmu-ı Tercüman-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî (2000), Ragıp Hulusi
Özdem / Dil Bilimi Yazıları (2000), Mehmet Akalın / Dil Yazıları (2001).
KAYNAK: İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli
Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).
