17. Yüzyıl matematik, astronomi ve coğrafya bilginlerinden (D. ?,
Diyarbekir - Ö. H. 1022/1613). Tam adı Ömer b. Ahmed el-Mâ'î el-Çullî olup şehrimizde
yaşamıştır. Mâ'î Çullî Medresesine izafeten Çulli lakabını almıştır. Pek çok öğrenci
yetiştirmiştir. Öğrencilerinin en meşhuru Molla Çelebi el-Âmidî’dir. Hayatı hakkında pek fazla
bilgi yoktur. Yazma nüshaları yurt içinde ve dışında çeşitli kütüphanelerde
bulunan, matematikle ilgili üç eseri bilinmektedir.
Eserlerinin nüshaları; Âtıf Efendi, Cebeci, Manisa, Arkeoloji Müzesi, Millî Kütüphane, İzmir
Milli Kütüphane, Musul, Nuruosmaniye,
Kandilli Rasathanesi, Çorlulu Ali Paşa, Beyrut
Amerikan Üniversitesi vd. çok sayıda kütüphanede bulunmaktadır. Bu kütüphanelerin
tam listesi ve kayıt numaraları yazar Şükrü Erim ile İhsan Işık
arşivlerindedir.
ESERLERİ:
Ta'likât ‘alal Mavâzi’ el-Muşkila ve Tenbihat 'ala
Rumûz el Mabâhiş el Mu'zila min el Risâlat el Bahâiyya (Matematik ile ilgilidir. Bahâuddîn el-Âmilî (ölm.
1031/1622)'nin Hulâsat el Hisâb'ına yazdığı şerhdir.), Şerhu
Risale fi Rub’ el Muceyyeb
(Astronomi konusundadır.
Yahya b. Muhammed b. Muhammed el Hattab’ın Mukaddime fı Marifeti İstihraci
A’mal el Leyi ven Nahar adlı risalesine yazdığı şerhdir), Risale el Şairiye (Yeryüzünün en büyük dağının
çap oranı hakkında Kadızade’nin yazdığı metnin şerhidir).
KAYNAK: Şükrü Erim / "Matematik ve Astronomi
Hakkında Eser Yazanlar" (Diyarbakır'ın Yetiştirdikleri, basılmadı), İhsan
Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi (2013) Geçmişten Günümüze Diyarbakırlı İlim
Adamları Yazarlar ve Sanatçılar (2014) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye
Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).
