Folklor araştırmacısı. 1 Ocak 1946,
İncirgediği köyü / Karaisalı / Adana doğumlu. Bazı ürünlerinde H. Tufan
Mahmutoğlu imzasını kullandı. Adana Düziçi İlköğretmen Okulu (1965), İzmir Buca
Eğitim Enstitüsü (1977) ve Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim İktisat
Fakültesi (1994) mezunu. Kastamonu, Diyarbakır, Adana illerinde ilkokul ve
müzik öğretmenliği (1965-75); Adana, İstanbul’un Eminönü, Kadıköy, Zeytinburnu
ve İçel Halk Eğitim Merkezlerinde müdür yardımcılığı ve koro şefliği, Çukurova
Üniversitesi Güzel Sanatlar Bölümü müzik uzmanlığı, kültür sanat merkezi
müdürlüğü; 1990 yılından itibaren de Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel
Müdürlüğüne bağlı olarak Şanlıurfa Devlet Türk Halk Müziği koro şefliği
görevlerinde bulundu.
İlk yazısı (Bozlak Nedir?), Sivas
Folkloru dergisinde (1987, sayı: 71) çıkmıştı. Yazıları sonraki yıllarda
Anadolu Folkloru, İçel Kültürü, Türk Folkloru, Güneyde Kültür, Lider, Ozan,
Erciyes, Sivas Folkloru, Güney Su, Anayurttan Ata Yurda Türk Dünyası,
Karaisalı, Folklor ve Edebiyat, Size, Çağrı, İş Bankası Kültür Sanat
dergilerinde yer aldı. Yüzden fazla makalesi yayımlandı. TRT Çukurova
Radyosunda yapımı gerçekleşen “Dilde Telde Çukurova”, “Dadaloğlu Karacaoğlan
Yurdundan”, “Yöremiz Folklorundan” programlarının yapılmasında çeşitli katkılar
sağlayarak, folklor ve halk müziği konularında konuşmalar yaptı.
Üniversitelerde müzikle ilgili konferanslar verdi. TRT, özel televizyon ve
radyolara “Dilde Telde Anadolu”, “Ezgi Kervanı”, “Sanatçı Politikacılar”,
“Kültür Kürsüsü”, “Anadolu’nun Dili” programları hazırlayıp sundu. Yaklaşık beş
yüze yakın Türk halk ezgisini derleyen, notaya alan Atılgan, bu ezgileri
TRT‘nin çeşitli TV programlarında çaldı okudu. Çoğunluğunu Çukurova
türkülerinin oluşturduğu yaklaşık yüze yakın halk ezgisini de TRT repertuvarına
kazandırdı. Çalıştırdığı amatör ve profesyonel halk müziği korolarıyla yurdun
çeşitli bölgelerinde konserler veren Halil Atılgan millî ve milletlerarası
folklor, müzik, halk edebiyatı ve halk oyunları dalında kongre, sempozyum
ve seminerlere katılarak elliye yakın bildiri sundu. 1987’de Türk Folklor
Araştırmaları Kurumu İhsan Hınçer Türk Folkloru Hizmet Ödülünü, 1994’te Anadolu
Folklor Vakfınca verilen Türk Kültürüne Hizmet Ödülü ile Ozan dergisinin
(Adana) Türk Kültürüne Hizmet Ödülünü, 1996’da İçel Kültürü dergisinin Türk
Kültürüne Hizmet Ödülünü, 1999 Adana Valiliğince verilen Türk Kültürüne Hizmet
Ödülünü, 2002 Türk Dil Kurumu’nun Orhan Şaik Gökyay Araştırma Ödülünü, 2004
Tarsus Belediyesinin Çukurova Kültürüne Hizmet Ödülünü, ayrıca çeşitli müzik
ödüllerini kazandı. Türk Kültürüne hizmetlerinden ötürü 2004 yılında Azerbaycan
Vektör İlimler Merkezi tarafından kendisine doktor unvanı verildi. Türk Folklor
Araştırmaları Kurumu, İLESAM, MESAM, Türkiye Yazarlar Birliği üyesidir.
ESERLERİ:
Burası Mersin (1983), Âşık Ferrahî Hayatı Şiirleri
Türküleri (1987), İskenderun (1988), Âşık Dertli Kâzım (4 cilt, 1990, 1995, 1998, 2002), Kısaslı
Âşıklar (1992), Neden Arabesk (1993), Ceyhanlı Âşık Ferrahî
(1999), Çukurova Türküleri (1998), Malatya Musiki Folkloru (1999),
İki Taştan İbaret / Abdulvahap Kocaman / Hayatı Sanatı Şiirleri (1999), Harran’da
Bir Türkmen Köyü: Kısas (Mehmet Acet ile, 2001), Kurtuluş Savaşında
Kahraman Çukurovalılar (2002), Murtçu Folkloru (2002), Niğde Halk
Müziği (2003), Türkülerin İsyanı (2003).
Ayrıca Geçmişten Günümüze Çukurova
Türküleri’ni (1999) beş kasette ve 5 CD setinde (2004) toplamıştır.
HAKKINDA: Hasan Pulur / Bodrum
Hakimi (Milliyet, 9.7.1999), TBE Ansiklopedisi (2001), Ülker Aygün / Ceyhanlı
Âşık Ferrahi (Isparta Gazetesi, 28.9.2002), Hasan Basri Yavuz / Murtçu Folkloru
ve Âşık Dertli Kâzım (Yerel Haber, 16.12.2002), Mehmet Demirel Babacanoğlu /
Toros Gazetesi (4.2.2003) - Karaisalı Gazetesi (5.9.2003), İsa Kayacan / (Son
Söz Gazetesi, 4.3.2004) - Van Postası (7.2.2004), Kardaş Alişoğlu / Hedef Gazetesi
(Azerbaycan, 15.1.2004), Ahmet Z. Özdemir / Türkülerin İsyanı (Öğretmen
Dünyası, Ağustos 2004), Abdullah Tekin / Halil Atılgan’dan Türkülerin
İsyanı-Halk Müziğinin Yeniden Yapılanması İçin (Cumhuriyet Kitap, 16.9.2004).
Bazı gözler var ki bakmasın bilmez Bazı gözler var ki yakmasın bilmez Bazı gözler kalbe
akmasın bilmez Ah bu gözler yaktı kül etti beni
Bazı gözler var ki baktımı yakar Bazı gözler şimşek misali çakar Bazı gözler kalbe su
gibi akar
Ah bu gözler yaktı kül etti beni
Yeşil gözler sanki bahar çimeni
Elâ
gözler elde tutar dümeni
Mavi gözler yaktı geçti sinemi
Ah bu
gözler yaktı kül etti beni
Kahverengi gözler yıktı tahtımı Kara gözler taşa
çaldı bahtımı Menekşe gözler de aldı ahtımı Ah bu gözler yaktı kül etti beni
DERTLİ KÂZIM der ki değildir şaka Ahu gözler beni düşürdü faka Hangine baktımsa
bölündüm kırka Ah bu gözler yaktı kül etti beni
Âşık Dertli Kâzım-u Son Dörtlükleri
Dr. Halil ATILGAN
2006
Dinleyin beni de methin edeyim
Bir gül açmış bizim Gölovası’nda
Giremem bahçeye gülün dereyim
Bir gül açmış bizim Gölovası’nda
Fidana benziyor sallanır boyu
Meleğe benziyor ahlâkı huyu
Öğünsün onunla Gölova köyü
Bir gül açmış bizim Gölovası’nda
Bülbül çeker gülün ahu zarını
Güle âşık olan bilir tadını
Dillere düşerim desem adını
Bir gül açmış bizim Gölovası’nda
DERTLİ KÂZIM der ki çöktüm oturdum
Ah ederek bütün ömrüm bitirdim
Ya aklım oynattım ya da yitirdim
Bir gül açmış bizim Gölovası’nda