Halil Açıkgöz

Edebiyat araştırmacısı, dilbilimci (D. 1 Aralık 1952, Osmancık köyü / Turgutlu / Manisa – Ö. 25 Kasım 2019, İstanbul). Lakabı: “Halil Ağa”. Osmancık Köyü İlkokulu (1965), Turgutlu Lisesi (1972), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunu (1977). Bitirme tezi: “Fuat Köprülü’nün Hayat ve Ülkü Mecmualarındaki Fikrî İçtimaî Yazıları.” 

1977 yılından itibaren doktora çalışmalarını yürütürken İstanbul’un çeşitli liselerinde edebiyat öğretmenliği yaptı. 1983 yılından beri İstanbul Üniversitesi Türk Dili Bölümünde Türk Dili okutmanlığı yapmaktadır.

İlgi ve inceleme alanı, dar planda Türk dilinin eski (Gök Türk, Uygur, Karahanlı) dönemleri ile çağdaş Türk lehçe ve şiveleri; geniş planda ise Türk dünyası Avrasya halklarının dili, folkloru, edebiyatı, sanatı, ilim ve fikir hayatıdır. Bu araştırmaların yanında Türk dili öğretim metodu konusunda da çalışmaları ve uygulamaları vardır.

Türk dünyasının çeşitli lehçe ve şivelerinden Türkiye Türkçe’sine aktarmaları ve çevirileri bulunmaktadır. Bilgisayar IBM sisteminde kullanılan Türk transkripsiyon fontları, Türk lehçe ve şiveleri için Kiril fontları, Arap-Fars alfabesi Osmanlı fontları, Uygur ve Moğol yazı dili fontları, Göktürk alfabesi fontları yaptı.

Türk lehçe ve şivelerinde kullanılan kiril fontlarından Türk Latin alfabesine transkripsiyonlu çevirme makro programları yazdı. 1983-1998 yılları arasında Türk Dünyası Araştırmaları Vakfında görevler aldı. Birçok kongre ve ilmi toplantı düzenledi ve tebliğleriyle bunlara katıldı.

Yazı hayatına 1969 yılında Yeni Turgutlu gazetesinde şiir, hikâye, haber, makale ve fıkralar yazmak suretiyle başladı. Yazıları ve araştırmaları 1983 yılından itibaren Tercüman, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, Türk Dünyası Araştırmaları, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Yahya Kemal Enstitüsü Mecmuası, Türk Edebiyatı, Azerbaycan Türkleri, İÜ Edebiyat Fakültesi Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi, Doğuş Edebiyat, Töre, Kubbealtı, Denizin Sesi, Yeni Türkiye, Image of Turkey dergi ve gazeteleri ile ortak kitaplarda yayımladı.

TRT ve bazı özel televizyonlarda senaryo, kaynak metin yazarlığı ve program danışmanlığı yaptı.

Halil Açıkgöz, 25 Kasım 2019 günü İstanbul’da vefat etti. Cenazesi ertesi gün Merkezefendi Camiinde öğlen namazını müteakiben eda edilen cenaze namazından sonra Manisa Turgutlu’da toprağa verildi.

ESERLERİ:

Araştırma-Derleme: Temel Türkçe Sözlük I-IV (ortak kitap, 1985), İlmî Araştırma Yazılarında Uyulacak Esaslar (1988), Oğuz Eli Azerbaycan (1989), Türkistan İllerinden Özbekistan (1990), Türk Dünyası İçin Alfabe (OkumaYazma) Kitabı (ortak kitap, 1992), Urallar’dan Altaylar’a / Altaylar’dan Sakalar’a Türk Toplulukları (1992), Cemil Meriç İle Sohbetler (1993), Tatarca Türkçe Sözlük (Rifkat Ahmetcanov ile, 1997), Makaleler (2002), Aşık Deryami ve Şiirleri (2002).

Yayıma Hazırlama: Peyami Safa / Bütün Hikâyeler (1980), Mehmed İzzet / Milliyet Nazariyeleri ve Millî Hayat (1981), Aşık Deryamî Hayatı ve Şiirleri (1987), Kamil Veliyev / Destan Poetikası (1989), Azize Caferzade / Anamın Masalları (ortak kitap, 1990), Türk Dünyası Edebiyatı I (1991), Ebülfez Elçibey / Azatlık ve Demokrasi (1993), Abdurrahim Polat / Azatlıkta (1995), Azerbaycan Bayatıları (Günay Karaağaç ile, 1998), Safiye Erol / Dineyri Papazı (2001), Safiye Erol / Çölde Biten Rahmet Ağacı (2001), Safiye Erol / Makaleler (2002), Safiye Erol / Hikâyeler (2002).

KAYNAK: İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007), Edebiyat Araştırmacısı Halil Açıkgöz vefat etti (arkeolojikhaber.com, 25.11.2019), Halil Açıkgöz vefat etti (tarihistan.org, 25.11.2019).