Hıfzı Veldet Velidedeoğlu

 Hukukçu, yazar (D. 1904, İstanbul - Ö. 24 Şubat 1992). Trabzon Lisesi (1924) ve Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi (1928) mezunu. Doktorasını İsviçre’de yaptı (1933). 1934 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesine asistan olarak girdi. Burada aynı yıl doçentliğe, daha sonra profesörlüğe (1942) ve ordinaryüs profesörlüğe yükseldi. Adı geçen fakültenin iki defa dekanlığını (1946-48 ve 1952-53) yaparak 1975 yılında emekliye ayrıldı. Velidedeoğlu, 1961 Anayasası’nı hazırlayan komisyonun üyeleri arasında da yer almıştı. İnceleme ve söyleşi türlerindeki yazıları Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinde yayımlandı.

Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, TBMM’nin kuruluşunda ilk çalışanlarından biri olarak, o dönemi Millî Mücadele Anıları (1970) kitabında anlattı. XX. yüzyılın en önemli tarihsel olaylarına Türkiye’de ve Avrupa’da yakından tanık olmuş, bu çağın demokrasi ve diktatörlük ile yönetilen toplumlarında, kimi zaman uzun süre yaşamış bir kişidir. Özellikle Birinci ve İkinci Dünya Savaşları’nın ve bu iki savaş arasındaki Türk Kurtuluş Savaşı’nın bütün evrelerini kişisel olarak izledi. Anadolu’yu karış karış gezdi, ayrıca Alman nazizmi, İtalyan faşizmi ile Stalin komünizmini ve bunların savaş öncesi ve sonrası durumlarını, bu ülkelerin türlü bölgelerinde doğrudan doğruya gözlemişti. Anıların İzinde (1977-79) eserinde ise Birinci ve İkinci Dünya Savaşları’nın öncesinde ile sonrasında Türk ve Batı toplum ve insanlarının yaşayış ve düşünüş yöntemlerini, komünist ve faşist diktatörlüklerin parça parça öykülerini, memleketimizde ve türlü ülkelerde yapılan kişisel gözlemlere dayanarak, bir roman üslubu içinde anlattı. Gazi Mustafa Kemal Atatürk Söylev (M. Kemal Atatürk’ten, 1977-81) adlı çalışmasının ilk iki cildi sadeleştirilmiş metin, üçüncü cildi ise, metnin dayandığı tarihsel belgelerden oluşur. Eser, Söylev’deki olayları derinlemesine anlamak ve izlemek için, Millî Mücadele’nin Atatürk tarafından hangi kişi ve örgütlerle, nasıl başlatılıp yürütüldüğü ve nasıl başarıya ulaştırıldığının anlaşılmasını kolaylaştırmıştır.

Hıfzı Veldet Velidedeoğlu ayrıca, bazı yasaları kullanılan dile aktararak, hukuk terimleri hakkında sözlük ve kılavuzlar hazırlayarak, eskiyen hukuk dilinin yenileştirilmesine ve dolayısıyla daha kolay anlaşılmasına katkılarda bulundu.

ESERLERİ:

Türk Medeni Hukuku (2 cilt, 1943-48), Hayat Hukuk ve Cemiyet (1944), Bir Lise Öğrencisinin Millî Mücadele Anıları (1970), Türkiye’de Üç Devir (2 cilt, 1972-74), Sağsız Solsuz Demokrasi (1974), Devirden Devire (3 cilt, 1974-76), Türk Yurttaşlar Yasası ve Borçlar Yasası Terim ve Sözlükler Kılavuzu (1975), Ailenin Çilesi Boşanma (1976), İnsancı Yolcular (1976), Anıların İzinde (2 cilt, 1977-79), Söylev (Atatürk’ten sad., 3 cilt, 1978-81), Yol Kesen Irmak (denemeler, 1983), Çağdaş Düşünce (1987), 12 Mart Faşizminin Felsefesi (1990).

KAYNAK: Hikmet Çetinkaya / Çağımın Tanığı Üç Yazar H. V. Velidedeoğlu - Muzaffer İzgü Samim Kocagöz (1995), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Abdullah Ercan / XIV. Yüzyıldan Günümüze Çorumlu Şairler (1999), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).