Sadrettin Karatay

Çevirmen, Öykü Yazarı

Doğum

1899

Kütahya

Ölüm

22 Temmuz, 1964

Ankara

Diğer İsimler

Sadrettin Rahmi Karatay (tam adı)

KİMDİR
FOTOĞRAFLARI

Hikâyeci, çevirmen (D. 1899, Kütahya – Ö. 22 Temmuz 1964, Ankara). Tam adı Sadrettin Rahmi Karatay. Konya’nın tanınmış ailelerinden Abdülfettahzâdeler’e mensuptur. Soyadı kanunu çıktıktan sonra aile Karatay soyadını aldı. Konya Evkaf Müdürü Abdülfettahzâde Rahmi Bey’in oğludur. Rahmi Bey (Ö. 1919), aynı zamanda Karatay Medresesinin de mütevellisi idi. Rahmi Bey’in ilk eşinden Mehmet Emin Vefa, ikinci eşinden ünlü şair, felsefeci Namdar Rahmi Karatay, Sadrettin Rahmi Karatay adlı oğulları ve Fatma Nigâr isimli bir kızı dünyaya geldi. Sadrettin Karatay, babasının görev yaptığı sırada Kütahya’da doğdu. Ailesiyle birlikte daha sonra Konya’ya döndü. İlk, orta ve lise eğitimini Konya’da yaptı. Babası onu, o tarihlerde Türk gençlerinin tarım öğrenimi için gittikleri Macaristan’a (1916) gönderdi. O yıllarda Macaristan, Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun bir parçası idi ve Osmanlı İmparatorluğu, Almanya ve Bulgaristan ile birlikte İtilaf Devletleri safında, İttifak Devletlerine karşı Birinci Dünya Savaşına girmişti.

Sadrettin Karatay, Macaristan Krallığının Ada mevkiindeki Ziraat Enstitüsünü bitirdikten sonra (1918-23) Macaristan Ziraat Nâzırı Dr. İgnac Daranyi’nin Dunaörs’teki çiftliğinde çeşitli ziraat teknikleri ve özellikle bağcılık ve şarapçılık konusunda ihtisas yaptı. 1923 yılında memleketi Konya’ya döndükten sonra bir süre Konya Lisesinde coğrafya ve edebiyat öğretmenliği yaptı. 1937 yılına kadar Konya Ziraat Müdürlüğünde fen memuru olarak çalıştı, sonra aynı yıl Ankara’da Macaristan Sefaretinde baş mütercimliğe başladı. 1945 yılına kadar süren bu görevden sonra Ziraat Vekâletinin Ziraî Kombinalar ve Devlet Üretme Çiftlikleri şube müdürlüklerinde bulundu.

1943-63 yılları arasında Macar edebiyatının tanınmış klasik eserlerinden on dördünü ve çeşitli bilimsel eserleri dilimize çevirdi. Oskar Kolling’dan çevirdiği “XVI. Asır Türk Devri”, “XVII. Asırda Türklerin Dini Toleransları”, “Macar Serhadlerinde XVI. Asır Türk Devri - Sipahi Hasan’ın Soyulması” başlıklı önemli makaleleri, 1939-40 yıllarında Ülkü dergisinde yer aldı. 1956-61 yılları arasında ise Konya’da çıkan Zaman ve Yeni Konya gazetelerinde gezi yazılarını yayımladı. Bu yazıları ölümünden sonra Ülkü Karatay tarafından kitaplaştırıldı.

“Sadrettin Karatay’ın en önemli hizmeti 1943-1963 yılları arasında Macar Edebiyatından yaptığı tercümelerdir. Ayrıca ziraat konusunda çeşitli tercüme ve yayınları vardır. Sadrettin Karatay, Macaristan’da ziraat eğitimi yanına Türk ve Dünya edebiyatının önemli eserlerini okumaya meraklı idi. Tercüme ve yazılarında anlaşılabilir ve temiz bir Türkçe kullanmaya özen göstermiş. Bu eserde yer alan yazıları 1956-1961 yılları arasında Konya’da çıkan Zaman ve Yeni Konya gazetelerinde yayımlanmıştır.” (Mehmet Bildirici)

ESERLERİ:

DENEME-İNCELEME: Konya’dan Ankara’dan (yay. haz. Ülkü Karatay, 2005).

ÇEVİRİ (Macarcadan): Bilinmeyen İç Asya I-II (L. Ligeti’den, 1946, 2 cilt 1986), Türkiye Mektupları (Mikes Kelemen’den, 1944), Tanrı Gözünden Irak (Zsigmond Móricz, 1945), Paganlar (Ferenc Herczeg’den, 1945), Tayfun (Lengyel Menyhért’ten, 1946), Tufeyliler (A Proletárok’tan, 1946), Bizans (Herczeg Ferenc’ten, 1946), Konuşan Kaftan (Mikszáth Kálmán’tan, 1946), Türk Vergi Tahrirleri İsimli Eserin Önsözünün Tercümesi (Prof. Dr. L. Fekete’den, 1947), Aldanışlar (Károly Kisfaludy’den, 1948), Yeni Çiftlik Sahibi (M. Jokai’den, 1948), Sürüklenen Köy (Dezső Szabó’den, 1948; 3 cilt olarak 1963), Buğday Tarlalarının Destanı (Ferenc Móra’dan, 1951), Mavi Tilki (Ferenc Herczeg’ten, 1957), Macaristan Türk Aleminden Çizgiler (S. Takats’tan, 1970, kısaltılmış baskısı 1992).